Οι σοφοί ως κουκουβάγιες (Μ. Βασιλείου)

[staboz]

ΟΙ ΣΟΦΟΙ ΩΣ ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΕΣ

Ο Μέγας Βασίλειος σε μια αποστροφή της 8ης ομιλίας του στην Εξαήμερο,
ενώ περιέγραφε τις ιδιαίτερες ικανότητες των διαφόρων πουλιών,
έκανε και αυτήν την παρομοίωση των θεωρούμενων σοφών με την κουκουβάγια:

Πῶς ἐοίκασι τοῖς ὄμμασι τῆς γλαυκὸς
οἱ περὶ τὴν ματαίαν σοφίαν ἐσχολακότες.
Καὶ γὰρ ἐκείνης ἡ ὄψις, νυκτὸς μὲν ἔρρωται,
ἡλίου δὲ λάμψαντος ἀμαυροῦται.
Καὶ τούτων μὲν ἡ διάνοια ὀξυτάτη μέν ἐστι
πρὸς τὴν τῆς ματαιότητος θεωρίαν,
πρὸς δὲ τὴν τοῦ ἀληθινοῦ φωτὸς κατανόησιν
ἐξημαύρωται

            ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Πόσο μοιάζουν με τα μάτια της κουκουβάγιας
αυτοί που επιδίδονται με επιμονή στην ψεύτικη σοφία!
Διότι και αυτής το βλέμμα την νύχτα μεν είναι ισχυρό,
όταν όμως λάμψει ο ήλιος σκοτεινιάζει.
Και αυτών επίσης ο νους είναι πανέξυπνος
στο να συλλαμβάνει τις θεωρίες της ματαιότητας,
στο να κατανοούν όμως το αληθινό φως
είναι κατασκότεινος.

[βίκυ]

ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ ΑΥΤΟ κ.STABOZ! ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΥ ΜΑΣ ΤΟ ΠΡΟΩΘΗΣΑΤΕ!
ΚΛΑΣΣΙΚΑ, ΟΜΩΣ, ΕΧΩ ΜΙΑ ΑΠΟΡΙΑ: ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ -ΑΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ- ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΦΩΣ???

[ρωμηός]

Σοφία Πρώτη

Σοφία πρώτη, βίος ἐπαινετός και Θεῷ κεκαθαρμένος ἤ καθαιρόμενος... Σοφία πρώτη, σοφίας ὑπερορᾶν τῆς ἐν λόγῳ κειμένης καί στροφαῖς λέξεων καί ταῖς κιβδήλοις καί περιτταῖς ἀντιθέσεσιν... Οὐ γάρ ὁ ἐν λόγῳ σοφός, οὗτος ἐμοί σοφός, οὐδέ ὅστις γλῶσσαν μέν εὔστροφον ἔχει, ψυχήν δέ ἄστατον καί ἀπαίδευτον, ὥσπερ τῶν τάφων, ὅσοι τά ἔξωθεν ὄντες εὐπρεπεῖς καί ὡραῖοι, μυδῶσι νεκροῖς τά ἔνδον, καί πολλήν δυσωδίαν περικαλύπτουσιν • ἀλλ' ὅστις ὀλίγα μέν περί ἀρετῆς φθέγγεται, πολλά δε οἷς ἐνεργεῖ παραδείκνυσι καί τό ἀξιόπιστον τῷ λόγῳ διά τοῦ βίου προστίθησιν.

Μετάφραση:

Η πρώτη σοφία είναι ο επαινετός βίος, ο οποίος είναι καθαρός ή καθαρίζεται ακόμη ενώπιον του Θεού... Η πρώτη σοφία είναι να παραβλέπει κανείς τη σοφία, η οποία βρίσκεται στο λόγο και στα λεκτικά σχήματα και στις ψευδείς και περιττές αντιθέσεις... Διότι για μένα δεν είναι σοφός εκείνος που είναι σοφός στο λόγο, ούτε εκείνος που έχει μεν ευφράδεια αλλά άστατη και αμόρφωτη ψυχή, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους τάφους, που ενώ εξωτερικά είναι εμφανίσιμοι και ωραίοι, εσωτερικά όμως είναι γεμάτοι από σάπια πτώματα και κρύβουν πολλή δυσωδία, αλλά εκείνος που λέγει λίγα περί αρετής αλλά παρουσιάζει με τα έργα του πολλά και επιβεβαιώνει με τη ζωή του την αξιοπιστία των λόγων του.

(Αγ. Γρηγορίου του Θεολόγου, Εις τον πατέρα σιωπώντα δια την πληγήν της χαλάζης, Ε.Π.Ε. τ. 5ος, σελ.324)

Νομίζω ότι ταιριάζει εδώ η περικοπή αυτή από τον Γρηγόριο το Θεολόγο, μιας και περί σοφίας και σοφών ο λόγος. Βεβαίως δεν είχα σκοπό να απαντήσω στο ερώτημα της Βικυ αλλά από ότι φαίνεται δίδονται κάποιες πρώτες αφορμές... Νομίζω ότι ως προϋπόθεση για να κατανοήσουμε το αληθινό φως (ίσως όχι για να το κατανοήσουμε δια της λογικής και νοήσεως αλλά περισσότερο να το γευτούμε) είναι το του Γρηγορίου: \"Θεῷ κεκαθαρμένος ἤ καθαιρόμενος\"! Όπως ένα σώμα βρώμικο, όταν πλυθεί και καθαρισθεί κατόπιν λάμπει, όχι από μόνο του αλλά επειδή το φως αντανακλά πάνω στην καθαρότητα του σώματος με διαφορετικό τρόπο έτσι ίσως να συμβαίνει και με τη ψυχή. Δηλαδή το αληθινό φως, το φως του Λόγου εκχέεται προς όλους αδιακρίτως και πάντοτε (πάντας ανθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν), αλλιώς όμως το γεύεται ο ένας κι αλλιώς ο άλλος, ανάλογα με την καθαρότητα της ψυχής!

Είναι ωραίο το θεματάκι που άνοιξε (κυρίως η ερώτηση της Βἰκυ) και καλό είναι να το δουλέψουμε λιγάκι!!! Τι λέτε και οι υπόλοιποι?

[staboz]

Το ερώτημα αυτό παίρνει, νομίζω, απαντήσεις σε πολλά επίπεδα.
Ως πιστοί Χριστιανοί, βαπτισμένοι εις το όνομα του εν Τριάδι Θεού ήδη έχουμε δεχτεί τον θείο φωτισμό!
Από εκεί και πέρα, όπως επισημαίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στο πολύ ωραίο κείμενο που τοποθέτησε ο Ρωμηός, εξαρτάται από τον βαθμό της καθάρσεως του καθενός το να δέχεται αυξανόμενο φωτισμό.
Γι᾿ αυτό και διαρκής προσευχή των αγίων του Θεού ήσαν τα Ψαλμικά λόγια: Κύριε, φώτισε μου το σκοτάδι!
Αιτείτε και δοθήσετε υμίν!
                     Στ.