Αρχιερατική Λειτουργία

[staboz]

΄                                                                           ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Κάθε θεία Λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι Λειτουργία ἀρχιερατική. Διότι πραγματικὸς λειτουργὸς σὲ κάθε λειτουργία εἶναι ὁ ἕνας καὶ μοναδικός Ἀρχιερεύς, ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Αὐτὴ εἶναι καίρια, βασικὴ καὶ οὐσιαστικὴ ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας. Καὶ εἶναι μία ἀλήθεια ποὺ ἐνῶ θὰ ἔπρεπε νὰ τὴν ἔχουμε διαρκῶς στὴ σκέψι μας, δυστυχῶς οἱ περισσότεροι τὶς περισσότερες φορὲς τὴ λησμονοῦμε. Βλέπουμε μόνο μὲ τὰ μάτια τοῦ σώματος, δὲν ἀνοίγουμε τὰ μάτια τῆς ψυχῆς. Μοιάζουμε νὰ κοιμόμαστε βαθιὰ τὴν ὥρα ποὺ θὰ ἔπρεπε μὲ ὅλες μας τὶς αἰσθήσεις καὶ τοῦ σώματος καὶ τῆς ψυχῆς νὰ εἴμαστε σὲ ὑπέρτατη ἐπαγρύπνησι, ὅπως οἱ σκοποί στὸν πόλεμο.

Λοιπὸν δὲν πρόκειται γιὰ σχῆμα λόγου πού ἀποβλέπει σὲ ἐντυπωσιασμό. Εἶναι ἡ οὐσία τῆς λειτουργικῆς ζωῆς. Λειτουργός πραγματικός σὲ κάθε θεία Λειτουργία εἶναι ὁ Χριστός. Τὸ λέγει πολὺ ἐκφραστικὰ ἡ εὐχὴ τῆς ἀναφορᾶς, ὅπως λέγεται, τὴν ὁποία ἀναγινώσκει ὁ Λειτουργός ἱερεὺς πρὶν ἀπὸ τὸν καθαγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων: «Σὺ γὰρ εἶ ὁ προσφέρων καὶ προσφερόμενος καὶ προσδεχόμενος καὶ διαδιδόμενος Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν». Τί ὅμως σημαίνει αὐτὸ τὸ πράγμα;

Θὰ διευκολυνθοῦμε στὸ νὰ τὸ κατανοήσουμε κάπως, ἂν σκεφθοῦμε τί στὴν πραγματικότητα εἶναι ἡ θεία Λειτουργία, ἢ μᾶλλον τὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, τὸ ὁποῖο τελεῖται κατὰ τὴν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας.

Γνωρίζουμε ἀσφαλῶς ὅτι μὲ τὸ ἱερὸ αὐτὸ Μυστήριο τὰ δυὸ ἁπλᾶ στοιχεῖα ποὺ προσφέρουμε ἐμεῖς, τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασί, μεταβάλλεται σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ. Στὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα ποὺ πρόσφερε ὡς θυσία ὁ Κύριός μας ἐπάνω στὸ Σταυρό, στὸ λόφο τοῦ Γολγοθᾶ. Εἶναι λοιπὸν Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας μιὰ ἐπανάληψι τῆς μεγάλης θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ; Πολλοὶ τὴν ὀνομάζουν καὶ ἔτσι. Στὴν πραγματικότητα ὅμως δὲν πρόκειται ἀκριβῶς γιὰ ἐπανάληψι, ἀλλὰ γιὰ μιὰ ἀνανέωσι τῆς θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ, ἤ, ἀκριβέστερα ἀκόμη, γιὰ μιὰ προέκτασι τῆς θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ μέσα στὸ χρόνο, προέκτασι ποὺ δίνει τὴ δυνατότητα σὲ ὅλους ἐμᾶς νὰ μετάσχουμε στὰ σωτηριώδη ἀποτελέσματά της.
 
Μὲ πιὸ ἁπλᾶ λόγια, παρόλο ποὺ ἀπέχουμε 20 αἰῶνες ἀπὸ τότε ποὺ ὁ Κύριος προσέφερε τὴ μεγάλη Ἀρχιερατικὴ Θυσία Του, μποροῦμε καὶ ἐμεῖς σήμερα μὲ τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας νὰ βρεθοῦμε ἐκεῖ: στὸ Ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλήμ, ὅπου ἔλαβε χώραν ὁ Μυστικός Δεῖπνος· στὸ λόφο τοῦ Γολγοθᾶ, ὅπου ὁ Κύριος θυσιάστηκε· καὶ στὸν Τάφο ὅπου Ἐκεῖνος ἐτάφη καὶ ἀπ' ὅπου ἀναστήθηκε.

Ἴσως κάποιοι νὰ θεωρήσουν ὅτι, ὅταν λέμε βρισκόμαστε ἐκεῖ, δὲν ἐννοοῦμε ὅτι βρισκόμαστε πραγματικά, ἀλλὰ συμβολικά. Φυσικὰ μὲ τὴν ἀνθρώπινη λογικὴ ἔτσι εἶναι ἀναμενόμενο νὰ τὸ δεῖ κάποιος. Στὸ χῶρο τῆς πίστεως ὅμως ὑπάρχει ἄλλου εἴδους λογική, ἡ θεϊκὴ λογική. Μὲ βάσι δὲ αὐτὴ τὴ θεϊκὴ λογικὴ δὲν βρισκόμαστε ἐκεῖ συμβολικὰ ἀλλὰ πραγματικά, ὅσο καὶ οἱ ἴδιοι οἱ Ἀπόστολοι ποὺ ἦσαν τότε ἐκεῖ σωματικὰ παρόντες.

Τώρα πού διευκρινίσαμε τὶς βασικὲς αὐτὲς ἔννοιες, ἂν ἐπανέλθουμε στὸ ἀρχικό μας θέμα, θὰ καταλάβουμε καλύτερα τὰ ὅσα ἤδη εἴπαμε. Ἀφοῦ ἡ θεία Εὐχαριστία δὲν εἶναι κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό, ἀλλὰ ἡ προέκτασι μέχρις ἐμᾶς τῶν ἴδιων τῶν γεγονότων ποὺ ἔλαβαν χώραν τότε, εἶναι φανερὸ ὅτι δὲν εἶναι ὁ ἱερεὺς ἢ ὁ Ἀρχιερεὺς ποὺ προσφέρει τὸν ἄρτο καὶ τὸν οἶνο τοῦ Μυστηρίου, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος.

Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος τὸ τονίζει αὐτὸ μὲ πολλὴ δύναμι: «Πιστεύσατε ὅτι καὶ νῦν ἐκεῖνο τὸ δεῖπνον ἐστιν ἐν ᾧ ὁ Χριστὸς κατέκειτο»· πιστέψτε ὅτι καὶ τώρα ἐκεῖνο τὸ Δεῖπνο τῆς πρώτης Μεγάλης Πέμπτης εἶναι, τὸ Δεῖπνο στὸ ὁποῖο εἶχε παρατεθεῖ πρὸς τροφὴ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας.

«Σχῆμα ἐκπληρῶν ἕστηκεν ὁ ἱερεύς», τονίζει ὁ ἅγιος, «αἱ δὲ χεῖρες Χριστοῦ»· τὸ σχῆμα μόνο κάνει ὁ ἱερεύς, στὴν πραγματικότητα ὅμως τὰ χέρια εἶναι τοῦ Χριστοῦ.

Αὐτὴ εἶναι ἡ οὐσία τοῦ ἱεροῦ Μυστηρίου. Ὁ Χριστός, ὁ μόνος καὶ αἰώνιος Ἀρχιερεὺς εἶναι ὁ πραγματικὸς τελετουργὸς τῆς θείας Εὐχαριστίας. Καὶ ἑπομένως κάθε θεία Λειτουργία δὲν εἶναι ὑπερβολὴ νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι Ἀρχιερατικὴ Λειτουργία, ἔστω καὶ ἂν τὴν τελῇ ἕνας ἁπλὸς ἱερεὺς σὲ κάποιο ἔρημο ἐκκλησάκι, στὴν ὁποία μετέχουν ἐλάχιστοι πιστοὶ ἢ ἀκόμη καὶ ἕνας μόνον.

Τὸ συμπέρασμα τώρα γιὰ τὴ ζωή μας εἶναι ὁλοφάνερο: Κάθε φορὰ ποὺ μετέχουμε στὴ θεία Λειτουργία πρέπει τὰ μάτια τῆς ψυχῆς νὰ ἀνοίγουν γιὰ νὰ βλέπουμε σωστά. Νὰ βλέπουμε δηλαδή, στὴ θέσι τοῦ ἱερέως ἢ τοῦ ἀρχιερέως τὸν μέγα Ἱερέα, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό.

Καὶ ἀκόμη ἡ συνειδητοποίηση ὅτι μετέχοντας στὴ Θεία Λειτουργία βρισκόμαστε ἐνώπιον τοῦ Κυρίου πρέπει νὰ συγκλονίζῃ τὴν ψυχή μας, νὰ μᾶς γεμίζῃ μὲ ἱερὸ δέος, μὲ φόβο ἅγιο.

Καὶ οἱ ἴδιοι οἱ ἱερεῖς ὀφείλουν νὰ ἔχουν αὐτὴ τὴ συνείδησι καὶ μάλιστα περισσότερο ἀπὸ τοὺς λαϊκούς. Ὅταν ἐνδύωνται τὴν ἱερατικὴ στολή τους, νὰ συνειδητοποιοῦν ὅτι ἐνδύονται τὸν Χριστό. Καὶ ἀπὸ ἐκείνη τὴν ὥρα κάθε κίνησι ποὺ θὰ κάνουν καὶ κάθε λόγος ποὺ θὰ ποῦν θὰ εἶναι λόγος καὶ κίνησι τοῦ Χριστοῦ.

Ἀπίστευτα, μεγαλειώδη, συγκλονιστικά! Τὰ τελούμενα στὴ θεία Λειτουργία ἀφήνουν ἐκστατικοὺς καὶ ἔκθαμβους τοὺς Ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ. Εἴθε νὰ συναρπάσουν καὶ τὶς δικές μας ψυχές! Ὅλων μας!

[staboz]

΄                                                                 ΣΧΟΛΙΑ:

Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἡ θεία Λειτουργία ἔχει τὴν πλέον κεντρικὴ θέση στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχει δὲ αὐτὴ τὴ θέση, διότι κατὰ τὴ διάρκειά της τελεῖται τὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, τὸ ὁποῖο δὲν εἶναι ἁπλὰ ἕνα ἀπὸ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλὰ τί εἶναι; Εἶναι τὸ μυστήριο τῶν μυστηρίων, ἡ καρδιὰ τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Τὴν κεντρικὴ αὐτὴ θέση τῆς θείας Λειτουργίας τὴν ὑπογραμμίζει περισσότερο ἀκόμη ἡ Ἐκκλησία μας μὲ τὴ βεβαίωσή της ὅτι πραγματικὸς τελετουργὸς τοῦ μυστηρίου εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός.

Τὴν ἀλήθεια αὐτὴ τὴν ἀναπτύσσει μὲ πολλὴ δύναμη καὶ ἐκπληκτικὸ βάθος ἡ πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολή, ἡ ὁποία τονίζει ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὁ μέγας Ἀρχιερέας, ὁ Ὁποῖος, ἀφοῦ πρόσφερε τὴ μία καὶ μοναδικὴ λυτρωτικὴ θυσία ἐπάνω στὸ σταυρό, κάθισε καὶ ὡς ἄνθρωπος στὰ δεξιὰ τοῦ θεϊκοῦ θρόνου στὸν οὐρανό. Καὶ ἔγινε ἔτσι λειτουργός, ὄχι ὅπως οἱ ἀρχιερεῖς τῶν Ἰουδαίων ποὺ ἱερουργοῦσαν στὸ τμῆμα ἐκεῖνο τῆς Σκηνῆς τοῦ Μαρτυρίου ποὺ ὀνομαζόταν Ἅγια, ἀλλὰ ἔγινε καὶ παραμένει αἰωνίως λειτουργὸς στὰ οὐράνια Ἅγια, στὴν ἀληθινὴ Σκηνή, ποὺ δὲν τὴν κατασκεύασαν ἀνθρώπινα χέρια ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καὶ Θεός μας.

Τί στὴν πραγματικότητα ὅμως γίνεται κατὰ τὴ θεία Λειτουργία; Τί σχέση ἔχει ἡ θεία Λειτουργία μὲ τὸν Κύριο καὶ τὴν ἐπίγεια ζωή Του;

Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Μὲ τὸ ἱερὸ αὐτὸ μυστήριο οἱ πιστοὶ ἔχουμε τὴ δυνατότητα διὰ τῆς πίστεως νὰ δοῦμε, νὰ ἀκούσουμε, νὰ πλησιάσουμε, νὰ γνωρίσουμε, νὰ ἐγγίσουμε τὸν Χριστὸ καὶ βέβαια κάτι πολὺ θαυμαστότερο ἀκόμα, νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του, λαμβάνοντάς Τον μέσα μας ὡς οὐράνια θεϊκὴ τροφὴ. Κατὰ τρόπο μυστικὸ μεταφερόμαστε σὲ κείνη τὴν ἐποχὴ τῆς ἐπίγειας ζωῆς τοῦ Κυρίου καὶ μποροῦμε νὰ ζήσουμε πραγματικὰ ὅλα τὰ σωτηριώδη γεγονότα τῆς ζωῆς Του. Ἡ θεία Λειτουργία δηλαδὴ μᾶς κάνει μετόχους ὅλων αὐτῶν ποὺ ἀποτελοῦν τὴν πηγὴ τῆς λυτρώσεώς μας. Μᾶς μεταφέρει πρωτίστως καὶ κατ᾿ ἐξοχὴν στὸ ὑπερῶο τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου. Τὸ γνωστὸ τροπάριο, ποὺ τὸ διαβάζουμε καὶ πρὸ τῆς θείας Κοινωνίας, αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀλήθεια περιγράφει: «Τοῦ δείπνου σου τοῦ μυστικοῦ σήμερον, Υἱὲ Θεοῦ, κοινωνόν με παράλαβε...». Ὁ δὲ ἱερὸς Χρυσόστομος δὲν κουράζεται νὰ τὸ ἐπαναλαμβάνει πολλὲς φορὲς καὶ μὲ ξεχωριστὴ δύναμη κάθε φορά: «Πόσοι νῦν λέγουσιν, Ἐβουλόμην αὐτοῦ τὴν μορφὴν ἰδεῖν, τὸν τύπον, τὰ ἱμάτια, τὰ ὑποδήματα. Ἰδοὺ αὐτὸν ὁρᾷς, αὐτοῦ ἅπτῃ, αὐτὸν ἐσθίεις. Καὶ σὺ μὲν ἱμάτια ἐπιθυμεῖς ἰδεῖν· αὐτὸς δὲ ἑαυτόν σοι δίδωσιν, οὐκ ἰδεῖν μόνον, ἀλλὰ καὶ ἅψασθαι, καὶ φαγεῖν, καὶ λαβεῖν ἔνδον (P.G. 58, 743)· πόσοι τώρα λένε· θὰ ἤθελα νὰ δῶ τὴ μορφή Του, τὰ ἐνδύματα, τὰ ὑποδήματα. Καὶ ὅμως νά! Τὸν βλέπεις, Τὸν ἐγγίζεις, Τὸν τρώγεις. Καὶ ἐσὺ μὲν ἐπιθυμεῖς νὰ δεῖς τὰ ἐνδύματά Του, Αὐτὸς ὅμως σοῦ προσφέρει τὸν ἑαυτό Του, ὄχι μόνο νὰ Τὸν δεῖς, ἀλλὰ καὶ νὰ Τὸν ἐγγίσεις καὶ νὰ Τὸν φάγεις καὶ νὰ Τὸν πάρεις μέσα σου!
Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ Κύριος, παραδίδοντας τὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας τὸ βράδυ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, παρήγγειλε νὰ τελεῖται αὐτὸ «εἰς ἀνάμνησιν» τοῦ Ἰδίου: «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν» (Λουκ. κβ΄ 19). «Ἀνάμνησις» δὲν εἶναι ἡ ἁπλὴ ἐνθύμηση, τὸ νὰ θυμηθοῦμε δηλαδὴ τὰ γεγονότα ἐκεῖνα μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Κύριος μᾶς ἐξασφάλισε τὴ σωτηρία. Εἶναι κάτι πολὺ σημαντικότερο, εἶναι ἡ συναίσθηση τῆς πραγματικῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου στὴ ζωή μας, στὴ ζωὴ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας.

Γιατί ὅμως λέμε ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὁ πραγματικὸς τελετουργὸς τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Εὐχαριστίας;

Λέμε ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὁ μόνος Λειτουργός, διότι δὲν ὑπάρχει παρὰ μόνο μία Λειτουργία. Πραγματικά, ὅπως εἴδαμε, δὲν ὑπάρχουν πολλὲς Λειτουργίες. Μία καὶ μόνη θυσία προσέφερε ὁ Κύριος ἅπαξ διὰ παντός. Σ᾿ αὐτὴ τὴ θυσία μετέχουμε καὶ ἐμεῖς μὲ κάθε θεία Λειτουργία. Ἡ θεία Λειτουργία μπορεῖ νὰ τελεῖται σὲ πολλοὺς ναοὺς σὲ ὅλα τὰ μέρη τῆς γῆς, στὴν πραγματικότητα ὅμως δὲν ὑπάρχουν πολλὲς Λειτουργίες. Μία καὶ μόνη εἶναι ἡ θεία Λειτουργία, ἐκείνη ποὺ τελέστηκε ἀπὸ τὸν Κύριο στὸ ὑπερῶο τῆς Ἱερουσαλὴμ τὸ βράδυ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου. Ἡ Λειτουργία αὐτὴ στὴν πραγματικότητα δὲν ἦταν μόνο ἐπίγεια. Εἶχε διαστάσεις ὑπερκόσμιες καὶ διάρκεια αἰώνια. Οὐσιαστικὰ προσφέρθηκε στὸν οὐρανό, στὰ ἀληθινὰ Ἅγια, ὅπως εἴπαμε στὴν ἀρχὴ παρουσιάζοντας τὴ διδασκαλία τῆς πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολῆς. Γι᾿ αὐτὸ καὶ περιλάμβανε ὅλα τὰ λυτρωτικὰ γεγονότα: Τὸν Σταυρό, τὴν Ταφή, τὴν Ἀνάσταση, τὴν Ἀνάληψη, ἀκόμη καὶ τὴ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου. Προσφέρθηκε τότε πλήρης, τέλεια καὶ ὁλόκληρη. Κατὰ ἕναν παράδοξο, θαυμαστὸ καὶ μυστηριώδη τρόπο ὅμως συνεχίζεται ἡ ἴδια μέχρι σήμερα καὶ θὰ συνεχίζεται μέχρι τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου. Συνεχίζεται καὶ μὲ ὅλες αὐτὲς τὶς Λειτουργίες ποὺ τελοῦνται στοὺς ναούς μας, οἱ ὁποῖες ὅμως ἀνεβαίνουν στὸ ὑπερουράνιο θυσιαστήριο καὶ ἑνώνονται μὲ τὴ μία καὶ μοναδικὴ θυσία ποὺ προσφέρει ἐκεῖ ὁ μέγας καὶ αἰώνιος Ἀρχιερεύς, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός.

Τί σημαίνουν τώρα ὅλα αὐτὰ γιὰ μᾶς; Πῶς πρέπει νὰ μετέχουμε στὴ θεία Λειτουργία;

α) Νὰ μετέχουμε μὲ πίστη καὶ τὴ βεβαιότητα ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὁ πραγματικὸς Λειτουργὸς τοῦ μυστηρίου.
Αὐτὸ εἶναι πολὺ σημαντικό. Νὰ βλέπουμε δηλαδὴ τὴν ἀλήθεια, τὴν πραγματικότητα. Μὴ ξεγελιόμαστε ἀπὸ τὰ μάτια καὶ τὶς ἄλλες αἰσθήσεις τοῦ σώματος. Στὴ θέση τοῦ ὁποιουδήποτε λειτουργοῦ, ἱερέως ἢ ἀρχιερέως, ὀφείλουμε νὰ βλέπουμε τὸν πραγματικὸ Λειτουργό, τὸν μέγα Ἀρχιερέα Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ φωνὴ ποὺ ἀκοῦμε καὶ τὸ χέρι ποὺ εὐλογεῖ εἶναι φωνὴ καὶ χέρι ἀνθρώπου, ὅμως δὲν εἶναι ἄνθρωπος αὐτὸς ποὺ τελεῖ τὸ Μυστήριο. «Οὐκ ἔστιν ἀνθρωπίνης δυνάμεως ἔργα τὰ προκείμενα. Ὁ τότε ταῦτα ποιήσας ἐν ἐκείνῳ τῷ δείπνῳ, οὗτος καὶ νῦν αὐτὰ ἐργάζεται. Ἡμεῖς ὑπηρετῶν τάξιν ἐπέχομεν· ὁ δὲ ἁγιάζων αὐτὰ καὶ μετασκευάζων αὐτός... Αὕτη ἐκείνη ἐστὶν ἡ τράπεζα, καὶ οὐδὲν ἔλαττον ἔχει. Οὐ γὰρ ἐκείνην μὲν ὁ Χριστός, ταύτην δὲ ἄνθρωπος δημιουργεῖ· ἀλλὰ καὶ ταύτην αὐτός. Τοῦτο ἐκεῖνο τὸ ἀνώγεων, ἔνθα τότε ἦσαν· ἐντεῦθεν εἰς τὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν ἐξῆλθον» (P.G. 58,744)· Δὲν εἶναι ἔργα ἀνθρωπίνης δυνάμεως αὐτὰ ποὺ γίνονται στὴ θεία Λειτουργία, τονίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Αὐτὸς ποὺ τὰ δημιούργησε σὲ κεῖνο τὸ Δεῖπνο τὸ Μυστικό, Αὐτὸς καὶ τώρα τὰ ἐπιτελεῖ. Ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς καὶ ἀρχιερεῖς) ἔχουμε τὴ θέση τῶν ὑπηρετῶν· Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ ἁγιάζει τὰ δῶρα καὶ τὰ μεταβάλλει εἶναι Αὐτὸς ὁ Κύριος... Αὐτὸ ἐδῶ τὸ τραπέζι εἶναι ἐκεῖνο τὸ ἴδιο τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου καὶ δὲν ἔχει τίποτε λιγότερο ἀπὸ ἐκεῖνο. Διότι δὲν δημιούργησε ἐκεῖνο τὸ τραπέζι ὁ Χριστός, ἐτοῦτο δὲ κάποιος ἄνθρωπος· ἀλλὰ καὶ ἐτοῦτο Αὐτός, ὁ Χριστός. Τὸ ἀνώγειο, στὸ ὁποῖο τότε ἦσαν, εἶναι αὐτὸ ἐδῶ· ἀπὸ ἐδῶ βγῆκαν καὶ πῆγαν πρὸς τὸ ὄρος τῶν Ἐλαιῶν. Συγκλονιστικὰ πραγματικὰ τὰ λόγια τοῦ ἱεροῦ Πατρός.

 β) Νὰ μετέχουμε μὲ συναίσθηση καὶ συγκλονισμὸ ψυχῆς.
Ἐφ᾿ ὅσον ὅλα αὐτὰ ποὺ εἴπαμε εἶναι ἀλήθεια, εἶναι φανερὸ ὅτι θὰ πρέπει νὰ μετέχουμε στὴ θεία Λειτουργία μὲ συγκλονισμὸ ψυχῆς, μὲ ἀφοσίωση, μὲ θερμότητα, μὲ βαθειὰ συναίσθηση ὅτι βρισκόμαστε ἐνώπιον τοῦ ζῶντος Θεοῦ. Θὰ πρέπει νὰ λατρεύουμε τὸν Θεὸ μὲ φόβο καὶ ἀγάπη, ὅπως ἱκετεύει γιὰ μᾶς ὁ λειτουργὸς στὴ δεύτερη εὐχὴ τῶν πιστῶν: «Δὸς αὐτοῖς πάντοτε μετὰ φόβου καὶ ἀγάπης λατρεύειν σοι». Μὲ φόβο καὶ ἀγάπη! Νὰ μὴ μᾶς ἐνοχλοῦν οἱ ἄλλοι, οὔτε νὰ δίνουμε σημασία στὶς τυχὸν ἀταξίες ἢ τὰ ἀναπόφευκτα κάποτε ἀνθρώπινα λάθη τοῦ λειτουργοῦ καὶ τῶν ἱεροψαλτῶν. Νὰ μὴν ἐπιτρέπουμε νὰ διασπᾶται ἡ προσοχή μας ἀπὸ αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν γύρω μας. Οὔτε ἡ καλὴ ψαλμωδία ἔχει μεγάλη σημασία οὔτε ἡ καλλιφωνία τῶν λειτουργῶν οὔτε ἡ εὐγλωττία τῶν ἱεροκηρύκων. Ὀφείλουμε ὑπὸ ὁποιεσδήποτε συνθῆκες νὰ εἴμαστε ἀφοσιωμένοι στὸ Μυστήριο, ἡ ὕπαρξή μας νὰ εἶναι στραμμένη πρὸς τὸν Κύριο καὶ Θεό μας. Νὰ Τὸν λατρεύουμε ὁλόψυχα «μετὰ φόβου καὶ ἀγάπης»!

Τί μεγαλεῖο ἀλήθεια ἔχει ἡ θεία Λειτουργία μας! Εἶναι Λειτουργία Ἀρχιερατική. Ἀληθινὰ Ἀρχιερατική, ἀκόμη κι ἂν τὴν τελεῖ ὁ πλέον ἀδύναμος, κακόφωνος καὶ ἀμαθὴς ἱερεὺς σὲ κάποιο μακρινὸ καὶ ἀπόμερο, ἔρημο ἐκκλησάκι κάποιας ἐγκαταλειμμένης περιοχῆς. Εἶναι ὁ Κύριος, ὁ αἰώνιος Ἀρχιερεύς, πραγματικὸς Λειτουργὸς τοῦ Μυστηρίου. Ἐκεῖνος εὐλογεῖ, Ἐκεῖνος ἁγιάζει, Ἐκεῖνος διδάσκει, Ἐκεῖνος ἱερουργεῖ. Εἶναι «ὁ προσφέρων, καὶ προσφερόμενος, καὶ προσδεχόμενος, καὶ διαδιδόμενος». Μυστήριο ὄντως ὑπερθαύμαστο! Μακάριοι ὅσοι ἔχουν μάτια πνευματικὰ νὰ βλέπουν, αὐτιὰ νὰ ἀκοῦν καὶ ψυχὴ συγκλονισμένη νὰ αἰσθάνεται τὰ ἀσύλληπτα μεγαλεῖα τοῦ ζῶντος Θεοῦ!