Ο αείμνηστος Ιωάννης Ρωμανίδης και η Δογματική του

[ρωμηός]

Με αφορμή κάποια σχόλια του κ. Στάμποζ για τα γραφόμενα του καθηγητού Ιωάννου Ρωμανίδη, είπα να ξεκινήσω εδώ, όπως υποσχέθηκα, να αναφέρω μερικά \"τρανταχτά\" σημεία από τη Δογματική του. Σύντομα θα είναι ολόκληρη διαθέσιμη σε όποιον επιθυμεί! Προς το παρόν θα σταχυολογήσω ορισμένα σημεία από τη Δογματική του!

Ξεκινώντας, αξίζει να αναφέρουμε πως στον πρόλογό του, ο Ρωμανίδης κάνει εύφημο μνεία στους προ αυτού καθηγητές της Δογματικής, ξεχωρίζοντας ιδιαιτέρως από τους Έλληνες, τον Ιωάννη Καρμίρη και τον Παναγιώτη Τρεμπέλα. Μεταφέρω εδώ το σχόλιό του για τον Παναγιώτη Τρεμπέλα:

Εξ ίσου απαραίτητος είναι η μελέτη της Δογματικής του κορυφαίου Δογματικού και καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Π. Τρεμπέλα, όστις επίσης ηκολούθησε γραμμήν επανόδου της νεωτέρας ορθοδόξου θεολογίας εις την πατερικήν παράδοσιν. Παραλλήλως πρέπει κανείς να κάμνη χρήσιν των ερμηνευτικών πατερικών κειμένων, τα οποία συνέλεξεν ο κ. Τρεμπέλας εις τα ερμηνευτικά του σχόλια εις την Αγίαν Γραφήν και να χρησιμοποιήση ταύτα ως γέφυραν προς τα ερμηνευτικά μνημεία των Πατέρων.

Βλέπουμε λοιπόν ότι εδώ αναγνωρίζει όχι μόνο το μεγάλο κύρος του αείμνηστου καθηγητή αλλά και την \"πατερικότητα\" των κειμένων του και της δογματικής του. Αυτό είναι κόλαφος για όσους υπερμάχους του Ρωμανίδη, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο Παναγιώτης Τρεμπέλας είχε παρασυρθεί από τα Δυτικά και Προτεσταντικά εγχειρίδια και ότι είχε ελάχιστα επενδύσει στην Πατερική Γραμματεία. Εδώ ο Ρωμανίδης μάλιστα λέει πως όχι μόνο στηρίχθηκε στην Πατερική Γραμματεία ο Παναγιώτης Τρεμπέλας αλλά ακόμη του αναγνωρίζει και μια θέση μοναδική στην επάνοδο της Θεολογίας στην Πατερική Παράδοση!

Βεβαίως κάνει αναφορά και σε άλλους σπουδαίους Θεολόγους του αιώνα μας και ιδιαίτερα στον Γεώργιο Φλωρόφσκυ! Αλλά επισημαίνω την αναφορά του για τον Παναγιώτη Τρεμπέλα, με αφορμή κάποιο σχόλιο του κ. Στάμποζ για μια επιχειρούμενη προσπάθεια των \"Ρωμανιδικών\" να πλήξουν το κύρος του αειμνήστου Καθηγητού!

Βέβαια όλο το εγχειρίδιο του Ρωμανίδη γέμει από επαναλήψεις και μονισμούς! Αλλά και από σοβαρώτατα λάθη. Βεβαίως δεν είμαι ο κατάλληλος ή ο αρμόδιος για να τον κρίνω. Τα λάθη αυτά έχουν εντοπιστεί κι από άλλους θεολόγους! Εγώ ωστόσο θα σταχυολογήσω ορισμένα τρανταχτά! Πάντως και μόνο μια γενική εικόνα να χει κανεις ή απλά να το ξεφυλίσσει, θα διαπιστώσει ότι κάτι τρέχει, κάτι δεν πάει καλά! Σίγουρα, το μόνο που δεν είναι αυτό το βιβλίο, είναι Ορθόδοξη Δογματική!

Θα ξεκινήσω με το πιο τρανταχτό κατ\' εμέ, το οποίο εμπεριέχεται στην Εισαγωγή της Δογματικής και αποτελεί αναδημοσίευση από τον τόμο \"Ορθοδοξίας, Ελληνισμός, πορεία στην 3η χιλιετηρίδα\" της Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου (1996) με τίτλο: \"Η θρησκεία είναι νευροβιολογική ασθένεια, η δε Ορθοδοξία η θεραπείας της\"! Εκεί λέει τα εξής \"περίεργα\":

Οι μετέχοντες εις την Εκκλησίαν εντάσσονται εις δύο ομάδας ως προς τον βαθμόν της θεραπείας και της τελειώσεως: τους φωτισμένους και τους δοξασμένους.  Τα μέλη του σώματος του Χριστού αναγράφονται σαφώς εις την Α' Κορ. 12:28.
Αρχίζει κανείς με το να γίνη ιδιώτης  όστις λέγει «αμήν» κατά την λογικήν λατρείαν εν αντιβολή προς την νοεράν εν τη καρδία γενομένην λατρείαν.

Σχολιάζοντας ο ίδιος ο π. Ιωάννης τη λέξη \"ιδιώτης\" λέγει:

Πιστός με το βάπτισμα του ύδατος μη εισελθών ακόμη εις την κατάστασιν του φωτισμού, δηλαδή εις το βάπτισμα του Πνεύματος, και ως εκ τούτου ουχί ακόμη μέλος του σώματος του Χριστού και του «βασιλείου ιερτεύματος.» Δια τούτο και λέγεται ιδιώτης, αφού ιδιωτεύει.

Με το μυστήριο του Βαπτίσματος, μας λέει με λίγα λόγια, δεν γινόμαστε ακόμα μέλη του Σώματος του Χριστού, όπως γνωρίζαμε όλοι μέχρι τώρα. Μέλη του Σώματος του Χριστού γινόμαστε μόνο με το Βάπτισμα του Πνεύματος! Αυτό βέβαια εμένα τουλάχιστον μου ακούγεται τελείως αναιρετικό της Ορθόδοξης Εκκλησιολογίας.

Ένα ακόμη και τελευταίο για σήμερα (συνέχει από τη Δευτέρα) είναι σε ένα άλλο σημείο από την Εισαγωγή που λέει τα εξής:

Ακολουθούντες τον Απ. Παύλον, τον Ευαγγελιστήν Ιωάννην και την ιδικήν των πείραν οι Πατέρες υποστηρίζουν, ότι θα σωθούν εκείνοι που βλέπουν τον αναστάντα Χριστόν εν δόξη εις αυτήν την ζωήν, είτε «δι' εσόπτρου εν αινίγματι» μέσω των αδιαλείπτων εν τη καρδία προσευχών και ψαλμών, είτε «πρόσωπον προς πρόσωπον» μέσω του δοξασμού.  Εκείνοι που δεν Τον βλέπουν ούτως εις την ζωήν ταύτην, θα ιδούν την δόξαν Του ως αιώνιον και καταναλίσκον πύρ και σκότος εξώτερον εις την άλλην ζωήν.

Ένα γενικότερο στοιχείο από τη Δογματική του Ρωμανίδη είναι ότι εμμένει (με μια εμμονή τέτοια που στο τέλος της ανάγνωσης του εγχειριδίου του σου μοιάζει αρρωστημένη) και επεξηγεί τα πάντα μέσα από αυτή τη διάκριση των φωτιζομένων και θεωμένων! Τα πάντα (ακόμα και η ιερωσύνη, όπως θα δούμε αργότερα) στη βάση αυτή εξηγούνται και τοποθετούνται αναλόγως. Έτσι άνθρωπος που δεν έχει ξεπεράσει το στάδιο της κάθαρσης, και δεν είναι μέλος του Σώματος του Χριστού και κατ΄ επέκταση δεν σώζεται!

(αν και νομίζω στην Ορθόδοξη Πνευματικότητα τα 3 στάδια δεν διακρίνονται απόλυτα μεταξύ τους. Δηλαδή κάποιος πιστός που έχει φτάσει στη \"θέωση\" δεν παύει να βρίσκεται ταυτόχρονα και στο στάδιο της καθάρσεως! Το στάδιο αυτό είναι μόνιμο μέχρι τέλους της ζωής μας, αφού και κατά Γρηγόριο το Θεολόγο: \"καθαρός και από ρύπου παντελώς ουδείς, ουκ ουν εν τη γεννητή φύσει\'. Κάντε την αλληλουχία των σκέψεων, συνδέοντας και το παραπάνω:

Πιστός με το βάπτισμα του ύδατος μη εισελθών ακόμη εις την κατάστασιν του φωτισμού, δηλαδή εις το βάπτισμα του Πνεύματος, και ως εκ τούτου ουχί ακόμη μέλος του σώματος του Χριστού και του «βασιλείου ιερτεύματος.» Δια τούτο και λέγεται ιδιώτης, αφού ιδιωτεύει.

και θα δείτε το άτοπο!!!)

Αυτά για σήμερα...Ελπίζω συνέχεια από Δευτέρα...

[staboz]

Τέλεια, Παύλε, ευχαριστώ πολύ. Συγκέντρωσε και άλλα όποτε μπορέσεις.
Βάζω όμως και εδώ μια παρατήρησή μου για τον Ρωμανίδη, που την έχω βάλει ήδη και στο θέμα περί των ιερών λειψάνων.

Επειδή έγραψα μερικά αγανακτισμένος εναντίον του Ρωμανίδη, ήθελα να συμπληρώσω κάτι για λόγους δικαιοσύνης.
Ο Ρωμανίδης ήξερε γράμματα. Εννοώ θεολογικά γράμματα. Έπιανε λεπτές και ουσιαστικές θεολογικές έννοιες.

Όμως από ένα σημείο και μετά κόλλησε ο νους του σε δύο θέματα. Το ένα ήταν η Ρωμηοσύνη και όλα τα σχετικά. Το άλλο η Εκκλησία ως θεραπευτήριο ψυχασθενών και η μετοχή σ᾿ αυτήν μόνο των κεκαθαρμένων.

Από κεί και πέρα αποδιοργανώθηκε εντελώς η σκέψη του και οδηγήθηκε από την μία πτώση στην άλλη, με αποκορύφωμα την υπογραφή των δύο ΚΟΙΝΩΝ ΔΗΛΩΣΕΩΝ με τους Αντιχαλκηδόνιους (Μονοφυσίτες), που ουσιαστικά αποτελούν προδοσία της πίστεως.

[ρωμηός]

Θα συνεχίσω εδώ, μεταφέροντας μερικά ακόμα αποσπάσματα από την Εισαγωγή και ειδικότερα από το κεφάλαιο δ΄ («Νευρολογική Κλινική)!

Συνεχίζει και σε αυτό το κεφάλαιο να σχετικοποιεί το μυστήριο του Βαπτίσματος λέγοντας:
 

«Η μόνη απασχόλησις των προφητών, αποστόλων και πατέρων ήτο 1) η θεραπεία των «ιδιωτών» (λαϊκών) μέσω της καθάρσεως της καρδίας των και 2) η μύησίς των α) εις την κατάστασιν ως μελών του σώματος του Χριστού και ναών του Αγίου Πνεύματος μέσω του φωτισμού της καρδίας, και β) εις «τό τέλειον» (Α' Κορ. 13:12), δηλαδή εις την θέαν του Χριστού εν δόξη «πρόσωπον προς πρόσωπον» (Α' Κορ. 13:12), μέσω του δοξασμού (Α' Κορ. 12:26; Ρωμ. 8:30) δια την διακονίαν της ανθρωπότητος (Ιω. 17).»

Βλέπουμε και πάλι ότι εξακολουθεί να διακατέχεται (όπως και σε όλο το έργο του) από αυτό το μονισμό των φωτιζομένων και θεωμένων ως των μόνων πραγματικών μελών του Σώματος του Χριστού. Η μύηση στο Σώμα του Χριστού δεν γίνεται με το Μυστήριο του Βαπτίσματος αλλά με μια σταδιακή θεραπεία της καρδίας μέσω της καθάρσεως!  

Ένας μονισμός που συχνά καταντά προς το γελοίο με περιγραφές σαν κι αυτές:

«Έτσι ο επί κεφαλής του νευρικού συστήματος εγκέφαλος απασχολείται με τας καθημερινάς δραστηριότητας και τον ύπνον, ενώ συγχρόνως το πνεύμα του ανθρώπου προσεύχεται εν τη καρδία αδιαλείπτως.  Δηλαδή γίνεται ωσάν επισκευασμένη δισκέτα υπολογιστού εις την οποίαν κείμενα προσευχών μεταφέρονται από τον εγκέφαλον και επανέρχονται εις αυτόν.»

Και πάλι λίγο μετά, μια από τα ίδια:

«Αι προσευχαί και οι ψαλμοί αδιαλείπτως (Β' Θεσ. 5:17) ενεργούμενοι νοερώς εν τη καρδία (Εφ. 5:18-20), τ.έ. «τά γένη γλωσσών» (Α' Κορ. 12:10,28), μεταμορφώνουν τον «ιδιώτην» (λαϊκόν) εις ναόν του Αγίου Πνεύματος και μέλος του σώματος του Χριστού και του βασιλείου ιερατεύματος.»

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί το βασικότερο λόγο για τον οποίο είχα εισπράξει γυάλινο ποτηρί με νερό από τον Στάμποζ σε μια εισήγησή μου στο φοιτητικό κατασκηνωτικό τριήμερο στο Γρεβενίτι, πριν από μερικά χρόνια. Επηρεασμένος τότε και γω από Ρωμανίδη και Μεταλληνό (αλλάζουνε τα χούγια, τώρα τελευταία είμαι πολύ επηρεασμένος από Λουδοβίκο) είχα πει περίπου τα ίδια με αυτά που λέει παρακάτω ο Ρωμανίδης:

«Κατά την διάρκειαν του δοξασμού, που είναι θέωσις και αποκάλυψις, η προσευχή εν τη καρδία («γλώσσαι»), η γνώσις και η προφητεία, μαζί με την πίστιν και την ελπίδα, καταργούνται, αφού αντικαθίστανται από τον ίδιον τον Χριστόν εν τη ακτίστω βασιλεία και δόξη του Πατρός.  Μόνον η αγάπη δεν εκπίπτει (Α' Κορ. 13:8-11).  Κατά την διάρκειαν του δοξασμού τα περί Θεού και τα εν ευχή προς τον Χριστόν νοήματα και ρήματα καταργούνται.»

Βεβαίως αυτό το ζήτημα χωράει κουβέντα! Ίσως να μην ερμηνεύουμε σωστά το Ρωμανίδη! Δεν θυμάμαι τι μου είχε απαντήσει τότε ο Στάμποζ (το μόνο που θυμάμαι ήταν κάτι κραυγές...χαχα), ίσως θα μπορούσε τώρα με μεγαλύτερη άνεση να μας το εξηγήσει...

Παρακάτω, μεταφέρω μια από τις φράσεις που με σημάδεψαν κάποτε και μου άρεσαν ιδιαιτέρως, λόγω της οντολογικής πραγματικότητας, την οποία εισηγείται:

«Ο δοξασμός δεν είναι θαύμα.  Είναι το τελικόν φυσικόν στάδιον της μεταμορφώσεως της ιδιοτελούς αγάπης εις ανιδιοτελή αγάπην και η άφιξις του ανθρώπου εις την κατάστασιν δια την οποίαν εδημιουργήθη.»

Εξακολουθώ ίσως να συμφωνώ με την οντολογική προοπτική που προσφέρει, με την διευκρίνιση ότι δεν είναι στο χέρι του ανθρώπου να αφιχθεί «στην κατάσταση δια την οποία εδημιουργήθη» και άρα δεν μπορεί να θεωρηθε ως κάτι το φυσικό, που εναπόκειται δηλαδή στη φύση μας. Η σωτηρία μας, δηλαδή η Θέωσή μας, είναι Χάρις και Δώρημα και όχι κάποιο φυσικό στάδιο της ανθρώπινης ύπαρξης. Νομίζω πάντα (και όπως έχω ξαναπει τα νομίσματά ίσως να μην περνάνε στο Χρηματιστήριο της Σταμποζικής γνωσιολογίας...)

Παρακάτω ο Ρωμανίδης έχει μια υπέροχη φράση, που μου άρεσε πάντοντε:

«Θαύμα δεν ήτο η ανάστασις του Κυρίου της δόξης.  Θαύμα ήτο η σταύρωσις και ο θάνατός Του.»

Ακολουθεί το Ε΄ κεφάλαιο της Εισαγωγής περί των Ιερών Λειψάνων, το οποίο όμως έχει μεταφερθεί αυτούσιο στο φόρουμ μας. Συνέχεια αύριο με τα επόμενα...

[arhaggelos]

Παρακάτω ο Ρωμανίδης έχει μια υπέροχη φράση, που μου άρεσε πάντοντε:
«Θαύμα δεν ήτο η ανάστασις του Κυρίου της δόξης.  Θαύμα ήτο η σταύρωσις και ο θάνατός Του.»

Θαύμα δεν ήτο η ανάστασις του Κυρίου της δόξης.

Διαφωνώ με τη συγκεκριμένη φράση. Κατανοώ οτι εδω εκφράζει την έκπληξή του, στο ό,τι: πως ο θεός σταυρώθηκε και πέθανε, αλλά μου θυμίζει προτεστανικές και ρωμαιοκαθολικές απόψεις. Δεν επιτρέπεται ένας Ορθόδοξος, οχι μόνο να ξεστομήσει αλλά, ούτε καν να σκεφτεί τέτοια φράση. Δεν χρειάζεται να πούμε οτι είναι θαύμα ο Σταυρός και ο θάνατος, το ίδιο θαυμαστή είναι και η Σάρκωσή Του, πως δηλαδή χώρεσε ο αχώρητος στα σπλάχνα της Παναγίας. Όλα όσα αφορούν το Χριστό είναι θαύμα. Αυτό που είναι το σωτηριολογικό θαύμα για τους Ορθόδοξους είναι η Ανάσταση του Κυρίου που συμπαρασύρρει την ανθρωπότητα στη Θέωση μαζί Του.
Πρόσεξε πως οι σοφοί αγιογράφοι Θεολογούσαν με την εικόνα. Η ορθόδοξη ανάσταση δείχνει την ανάσταση του κυρίου και των Αδάμ και Εύας, όλης της ανθρωπότητας δηλαδή, αλλά η δυτική ανάσταση δείχνει το Χριστό να αναστένεται μόνος του ????? (δες εικόνες κάτω).  Εαν δεχτώ σαν σημαντικότερο ό,τι πέθενε ο Χριστός (όντως φρικτό μυστήριο, ο θανατος του Θεανθρώπου) έρχομαι σε απόγνωση.... Δεν μπορώ να δεχτώ τη φράση του Ρωμανίδη. Αυτό που μου δίνει να καταλάβω είναι πως ο Χριστός έδρασε εγωιστικά (θεέ μου συγχώρα με) δεν έχει σημασία οτι αναστήθηκε, αλλά οτι πέθανε, οτι δηλαδή πεθανε για να δοξαστεί και τίποτα παραπάνω...Αναστήθηκα...Δοξάστε με. Ναι, τον δοξάζω για την ανάστασή του, για τη Θεότητά του και τη νίκη του πάνω στο Θάνατο, όπως Τον Δόξαζαν και οι Ισραηλίτες πριν σαρκωθεί...για τη Θεότητά Του, την προστασία Του, το Μάνα εξ ουρανού και τη δικαιοσύνη Του. Γιατί ήρθε αφού και πριν δοξαζόταν σαν Θεός;Αν ίσχυε η άποψη του Ρωμανίδη τότε θα ήμουν χαμένος!!!
Ο Θεός έγινε άνθρωπος, χλεβάστηκε, σταυρώθηκε, πεθανε ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΗΘΗΚΕ για να μας σηκώσει στον παράδεισο μαζί Του!!! Τελος. Σε κάποια πράγματα δε χωρά συζήτηση. \"έτσι είναι\" όπως λέει και ο Ζουράρις
(Σε μια συνέντευξή του ο Ζουράρη στην εκπομπή της Βίκης Φλέσσα στη ΝΕΤ, μετά απο απεγνωσμένες προσπάθειες να δώσει στη δημοσιογράφο να καταλάβει γιατί δεν πρέπει να βγουν τα θρησκευτικά απο το σχολείο και εκτος εαυτού λέει: έστι είναι!!! Γιατί; ρωτά η δημοσιογράφος. Γιατί αυτά έναι έτσι...δασκαλίστικα πράγματα. Μα γιατί; τον ξαναρωτά η δημοσιογράφος. Βαριέμαι να εξηγήσω!!!)


δείτε πόσο φιλεύσπλαχνος φαίνεται ο Χριστός στην Ορθόδοξη Αγιογραφία της ανάστασης, η οποία ονομάζεται \"η εις άδου κάθοδος\". Κατεβαίνει στον άδη να μας σηκώσει απο τα δεσμα του θανάτου, σπάει τις πύλες του(γι\'αυτο και τα κλειδιά τα καρφιά, τα σπασμένα σίδερα στο κάτω μέρος της εικόνας) και σε κάποιες αγιογραφίες φαίνεται ο θάνατος δεμένος χειροπόδαρα (εικόνα 3), μή έχοντας πλέον εξουσία πνευματική πάνω στην ανθρωπότητα....
Εικόνα 1


...δείτε τώρα πόσο ξένος φαίνεται ο Χριστός προς την ανθρωπότητα στη δυτική τέχνη της εκκλησιαστικής ζωγραφικής (δεν μπορώ να την πω αγιογραφία). Μόνος Αυτός και οι άγγελοί Του, δεν συμετέχει πουθενά η ανθρωπότητα. Αντί να κρατά τα χέρια των ανθρώπων, κρατά τη σημαία με το σύμβολο του Σταυρού, κέρδισε το Θάνατο για τον εαυτό Του (ποιος ο σκοπός, οι άγγελοί Του ήξεραν πως είναι Αθάνατος Θεός)
Εικόνα 2


Εικόνα 3

[ρωμηός]

Συνεχίζοντας και πάλι στην Εισαγωγή, μετά το κεφάλαιο περί των Ιερών Λειψάνων, θα αναφέρει και πάλι τη διάκριση του «ιδιώτη» από τα μέλη του Σώματος του Χριστού λέγοντας:

Η Φραγκο-Λατινική διάκρισις μεταξύ πρακτικής (αctive) και θεωρητικής (contemplative) ζωής δεν υπάρχει εντός του σώματος του Χριστού.  Το χάρισμα του Αγίου Πνεύματος των αδιαλείπτων προσευχών και ψαλμών, μέσω των οποίων ο ιδιώτης (λαϊκός) εισέρχεται εις το βασίλειον ιεράτευμα, γενόμενος ναός του Αγίου Πνεύματος και μέλος του σώματος του Χριστού, καθιστά την εν λόγω διάκρισιν αδύνατον.  (σελ.25)

Για να συμπληρώσει τη σκέψη του, αναφερόμενος στην «ειδική» ιερωσύνη την οποία τη συναρτά απόλυτα με την κατάσταση της Θεοπτίας:

Η κάθαρσις και ο φωτισμός της καρδίας και η θέωσις είναι η πραγματικότης εντός της οποίας κινείται ο κάθε πιστός και η παράδοσις εντός της οποίας λειτουργεί αναποσπάστως η ειδική ιερωσύνη.   Αντιθέτως προς την εν λόγω Λατινικήν διάκρισιν όλα τα μέλη του σώματος του Χριστού ευρίσκονται εις την θεωρίαν του φωτισμού βαδίζοντες προς την θεωρίαν της θεώσεως. (σελ. 26)

Έτσι καταλήγει απερίφραστα στη διατύπωση λίγο αργότερα στο κεφάλαιο περι μυστηρίων :

...το μυστήριον της ιερωσύνης προϋποθέτει την θέωσιν, δηλαδή την προφητείαν. (σελ.28)

Περί αυτού μπορεί να δει κανείς και τι λέει ο Χρήστος Γιανναράς στο βιβλίο του Ορθοδοξία και Δύση, σελ. 444 καθώς και ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος Βλάχος στο βιβλίο του Εκκλησιαστικό φρόνημα, σελ. 54. Τις σημειώσεις αυτές τις είχα επάνω στο βιβλίο καθώς διάβαζα τη Δογματική πριν χρόνια. Δεν ανέτρεξα σήμερα στις πηγές που αναφέρω, οπότε δεν θυμάμαι τι ακριβώς λένε.

Παρακάτω στο κεφάλαιο Θεολογία και Δόγμα κάνει μια πολύ σωστή παρατήρηση:

Ούτε εδέχθησαν ποτέ οι Πατέρες την θέσιν του Αυγουστίνου και των ακολουθούντων αυτόν Λατίνων, ότι η Εκκλησία κατανοεί καλύτερα και βαθύτερα την πίστιν και τα δόγματα με την πάροδον του χρόνου.  Κάθε περίπτωσις δοξασμού μέσω των αιώνων είναι μετοχή «εις πάσαν την αλήθειαν» της Πεντηκοστής, η οποία ούτε αύξησιν, ούτε βαθυτέραν κατανόησιν επιδέχεται.(σελ.27)

Εδώ μπορεί κανείς να παραβάλει τα σχετικά από το βιβλίο του Στυλιανού Παπαδόπουλου στο τόμο Πατρολογία Α΄, σελ. 36. Εκεί από ό,τι θυμάμαι ομιλεί περί \"αύξησης της εμπειρίας της αληθείας\".

Οι εμμονές του όμως για Βάπτισμα ύδατος και Βάπτισμα Πνεύματος συνεχίζονται και συμπαρασύρουν και το Ευαγγέλιο του Ιωάννου:

Το ευαγγέλιον του Ιωάννου συνετάγη δια τους ήδη βαπτισθέντας δι' ύδατος ως οδηγόν εις  το βάπτισμα του Πνεύματος, δηλαδή τον φωτισμόν και την προκοπήν της καρδίας (ιδίως Ιων. 13:31-17) ίνα δια της ανιδιοτελούς αγάπης φθάση εις τον δοξασμόν (Ιων. 17) δια του οποίου θεωρεί τον εν σαρκί Κύριον της δόξης να δοξάζεται εν τω Πατρί και ο Πατήρ εν Αυτώ δια του μυστηρίου του σταυρού (Ιων. 13:31;18-21).  Δια τον λόγον αυτόν αυτό του Ιωάννου καλείται το «πνευματικόν ευαγγέλιον».

Κι έπειτα πάλι:

Το βάπτισμα του ύδατος «εις άφεσιν αμαρτιών» είναι μυστήριον ανεξάλειπτον, διότι η συγχώρησις από τον Θεόν δια την αρρώστειάν μας είναι το δεδομένον δια την έναρξιν της θεραπείας.  Όμως το βάπτισμα του Πνεύματος δεν είναι ανεξάλειπτον.  Δια τούτο υπάρχει η ειδική τελετή μετανοίας και αναμυρώσεως των μετανοούντων δια προτέραν απάρνησιν της πίστεώς των.   Το δε μυστήριον της εξομολογήσεως έχει προφανώς την ρίζαν του εις την καθοδήγησιν των ιδιωτών να φθάσουν από την κάθαρσιν της καρδίας εις τον φωτισμόν αυτής.  (σελ.35)

Κατόπιν συνδέει και τη θεία κοινωνία με την κατάσταση του φωτισμού λέγοντας:

Με άλλα λόγια πρέπει κανείς να δοκιμάση τον εαυτόν του αν είναι στην κατάστασιν φωτισμού, και επομένως μέλος του σώματος του Χριστού και ναός του Αγίου Πνεύματος, με τουλάχιστον τα «γένη γλωσσών,» δηλαδή την νοεράν προσευχήν.  Άλλως εσθίει τον άρτον και πίνει το ποτήριον του Κυρίου αναξίως (Κορ. 11:27). (Σελ. 36)

Επίσης περί του επισκόπου:

Εις κάποιον σημείον, εκκλησίαι, όπως εκείνη της Λαοδικείας (Αποκ. 3:14-22), ηυξήθησαν εις τοιούτον βαθμόν, ώστε έγιναν δεκταί ως ημιφυσιολογικαί, όσον έμειναν υπό εποπτίαν.  Φαίνεται ότι εξ αιτίας μιάς τοιαύτης συγκυρίας, αρχίζουν να εμφανίζωνται Εκκλησίαι, όπου προΐστανται πρεσβύτεροι αντί επισκόπων, διότι δεν υπήρχον αρκετοί θεούμενοι, δια τον βαθμόν του επισκόπου.
Ότι οι επίσκοποι πρέπει να εκλέγωνται εκ των θεουμένων, έμεινε βασική προϋπόθεσις της Ορθοδόξου Παραδόσεως, ιδιαιτέρως υποστηριζομένη υπό του Αγίου Διονυσίου του Αρειοπαγίτου, μέχρι τον 19ον αιώνα. Με την πάροδον του χρόνου οι θεούμενοι αποσυνδέθησαν από τον ενοριακόν κλήρον και ήρχισαν να εμφανίζωνται εις το επίκεντρον των αναχωρητών και μοναχών, οι οποίοι γίνονται εν συνεχεία τα φυτώρια δια την προετοιμασίαν υποψηφίων Ιεραρχών και κυρίως προέδρων συνόδων.  Η κυρία ευθύνη των επισκοπικών συνόδων ήτο η προαγωγή της θεραπείας της καθάρσεως και του φωτισμού της καρδίας και της θεώσεως καθώς και η πλήρης υποστήριξις όλων των προγραμμάτων εφαρμογής των αποτελεσμάτων της εν λόγω θεραπείας δια την εξύψωσιν του συνόλου της κοινωνίας. (σελ. 38)

Κι εδώ φτάνουμε ίσως στην ουσία της διαφωνίας του Στάμποζ περί της Κοινής Δήλωσης με τους Αντιχαλκηδονίους. Λέει ο Ρωμανίδης:

Ακριβώς λόγω της ταυτότητος θεραπείας και τελειώσεως εις όλους τους φωτισμένους και θεουμένους, δεν κατενόησαν ποτέ οι Ορθόδοξοι την δογματικήν αυθεντίαν ως επιβαλλομένην άνωθεν, αλλ' ως υπάρχουσαν εις τους φωτισμένους και θεουμένους έσωθεν. Επειδή δε η κοινή αυτή εμπειρία καταξιώνει την πραγματικότητα, ότι «Θεόν φράσαι μεν αδύνατον, νοήσαι δε αδυνατώτερον,» δεν ήτο δυνατόν οι δοξασμένοι να διαφωνήσουν μεταξύ των εις την χρήσιν διαφορετικών όρων, αρκεί να οδηγούν εις τον φωτισμόν και δοξασμόν.  Το σχίσμα μεταξύ των Ορθοδόξων και των Ανατολικών Ορθοδόξων είναι ένα παράδειγμα αποδοχής διαφορετικών τρόπων διατυπώσεως από την μίαν πλευράν και ενός μόνον τρόπου διατυπώσεως από την άλλην.

Αυτά τα ολίγα για να κλείσω με την Εισαγωγή. Μερικά τρανταχτά σταχυολόγηση. Παρέλειψα ίσως και πολλά θετικά. Συνέχεια αύριο!

[staboz]

Σπουδαίο το κείμενο και αξιολογότατες οι παρατηρήσεις σου, Παύλε!

Ιδίως η τελευταία!
             Στ.

[staboz]

Θαυμάσια τα σχόλιά σου για την Ορθόδοξη και τη δυτική απεικόνιση, Αρχάγγελε!

Αλλά η φράση αυτή του Ρωμανίδη έχει πολύ μεγαλύτερο βάθος!
Το να πεθάνει ο Θεός είναι κάτι ασύλληπτο!
                               Στ.

[ρωμηός]

Αναφερόμενος στην Ορθόδοξη γνωσιολογία λέει τα κάτωθι πολύ ενδιαφέροντα:

η κλείς της ορθοδόξου Δογματικής και Συμβολικής θεολογίας είναι η ορθόδοξος εν Χριστώ πνευματικότης και ζωή και η κλείς της αληθινής εν Χριστώ πνευματικότητος και ζωής είναι η ορθόδοξος Δογματική και Συμβολική θεολογία.(σελ 52)

Η σύζευξη του Δόγματος και του Ήθους είναι απαραίτητη, ως η μόνη ασφαλής δικλείδα! Το παραπάνω και όσα θα ακολουθήσουν δίνουν και ορισμένες απαντήσεις για το ερώτημα του προσκυνητή περί του κινδύνου των αιρέσεων!

Διευκρινίζει κατόπιν πολύ σωστά ότι:

...δεν σημαίνει ότι η ορθόδοξος πνευματικότης συνδέεται με μίαν εν τη ζωή ταύτη αναμαρτησίαν, ώστε να αποκόπτωνται από την αποστολικήν διαδοχήν και το ορθόδοξον δόγμα οι περιπίπτοντες εις την αμαρτίαν, εφόσον ουδείς αναμάρτητος ειμή ο Χριστός. Σημαίνει όμως ότι ο μη κατά Χριστόν ζών, αλλά και δικαιολογών εαυτόν κατά τρόπον ώστε να νομίζη ότι ζη κατά Χριστόν και αναλόγως να θεολογή χωρίς να έχη ως πνευματικούς οδηγούς τους θεοθέντας αγίους και συμβασιλείς του Χριστού, θα δημιουργήση μίαν θεολογίαν κατά τα μέτρα του και κατά τας προσωπικάς του ορέξεις και επομένως ουχί ορθόδοξον. (σελ.53)

Εδώ άριστα (κατ' εμέ) προσδιορίζει και καταδεικνύει την παθογένεια πολλών εξ υμών! Πρώτο και καίριο: «ουδείς αναμάρτητος ειμή ο Χριστός». Δεύτερον: «οι περιπίπτοντες εις την αμαρτίαν» δεν «αποκόπτωνται από την αποστολικήν διαδοχήν και το ορθόδοξον δόγμα»! Τρίτον και παθογενές: «δικαιολογών εαυτόν κατά τρόπον ώστε να νομίζη ότι ζη κατά Χριστόν και αναλόγως να θεολογή»! Τέταρτον και αναπότρεπτον: «θα δημιουργήση μίαν θεολογίαν κατά τα μέτρα του και κατά τας προσωπικάς του ορέξεις και επομένως ουχί ορθόδοξον»!

Κατόπιν όμως κάνει μια αναφορά στην «ορατή» Εκκλησία, όπου με μπερδεύει:

Άνευ πνευματικού πατρός έχοντος δια της χειροτονίας την αποστολικήν διαδοχήν, δεν υπάρχει μέθεξις των σωστικών, αγιαστικών και θεωτικών ενεργειών των μυστηρίων του Σώματος του Χριστού, εκτός εις περιπτώσεις, όπου ο Θεός Πατήρ δια του ενσαρκωθέντος Λόγου και εν Πνεύματι Αγίω ενεργεί μυστηριωδώς εις τας ψυχάς των εκτός της ορατής Εκκλησίας ευρισκομένων. (σελ. 58)

Έχω την αίσθηση ότι τέτοια κατηγοριοποίηση (ορατή κι αόρατη Εκκλησία) δεν μπορεί να ισχύσει στην Ορθόδοξη Εκκλησιολογία. Με κάθε επιφύλαξη πάντα! Έχω την εντύπωση ότι αυτή η θεωρία έχει αναπτυχθεί κυρίως μέσα από προντεσταντικούς κύκλους! Βεβαίως ο Θεός ενεργεί μυστηριωδώς και εις τους εκτός της Εκκλησίας αλλά η κατηγοριοποίηση εντεύθεν σε ορατή και αόρατη εκκλησία μου μοιάζει επικίνδυνη!

Θα συνεχίσω πάλι αύριο!

[staboz]

Η σύζευξη του Δόγματος και του Ήθους είναι απαραίτητη, ως η μόνη ασφαλής δικλείδα! Το παραπάνω και όσα θα ακολουθήσουν δίνουν και ορισμένες απαντήσεις για το ερώτημα του προσκυνητή περί του κινδύνου των αιρέσεων!

Κι εδώ προσκυνητής!
Έ! Θα μας πάρουνε χαμπάρι!

[staboz]

Κατόπιν όμως κάνει μια αναφορά στην «ορατή» Εκκλησία, όπου με μπερδεύει:



Άνευ πνευματικού πατρός έχοντος δια της χειροτονίας την αποστολικήν διαδοχήν, δεν υπάρχει μέθεξις των σωστικών, αγιαστικών και θεωτικών ενεργειών των μυστηρίων του Σώματος του Χριστού, εκτός εις περιπτώσεις, όπου ο Θεός Πατήρ δια του ενσαρκωθέντος Λόγου και εν Πνεύματι Αγίω ενεργεί μυστηριωδώς εις τας ψυχάς των εκτός της ορατής Εκκλησίας ευρισκομένων. (σελ. 58)

Έχω την αίσθηση ότι τέτοια κατηγοριοποίηση (ορατή κι αόρατη Εκκλησία) δεν μπορεί να ισχύσει στην Ορθόδοξη Εκκλησιολογία. Με κάθε επιφύλαξη πάντα! Έχω την εντύπωση ότι αυτή η θεωρία έχει αναπτυχθεί κυρίως μέσα από προντεσταντικούς κύκλους! Βεβαίως ο Θεός ενεργεί μυστηριωδώς και εις τους εκτός της Εκκλησίας αλλά η κατηγοριοποίηση εντεύθεν σε ορατή και αόρατη εκκλησία μου μοιάζει επικίνδυνη!

Δεν φαίνεται να εννοεί εδώ τον Προτεστάντικο χωρισμό σε ορατή και αόρατη Εκκλησία. Αλλά μιλάει για τους μη Χριστιανούς, που λόγω καλής διαθέσεως δέχονται κάποια χάρη Θεού. Το λάθος είναι ότι μιλάει για μετάδοση \"σωστικών, αγιαστικών και θεωτικών ενεργειών των μυστηρίων του Σώματος του Χριστού\".

[arhaggelos]

Το να πεθάνει ο Θεός είναι κάτι ασύλληπτο

Νομίζω πως καταλαβαίνω τι εννοείτε. Ο Χριστός οχι μόνο έλαβε την ανθρώπινη φύση, αλλά πέθανε και με αυτή.
Ο τέλειος και αθάνατος πήρε την ατελή και θνητή φύση, επαναφέροντάς την στην προεκπτωτική κατάσταση.