Ἡ Ὑπερηφάνεια αἰτία τῆς ἀπουσίας χαρᾶς

[Αρτέμης]

Ένα κείμενο που μου τράβηξε την προσοχή και πιστεύω προσπσθεί να εξηγήσει τι είναι αμαρτία..

< 
.......... σκεφτόμουν: γιατί οἱ ἄνθρωποι τόσο συχνὰ ἁπλῶς καταστρέφουν τὴ ζωή τους, βλάπτουν τὸν ἑαυτό τους, σὰν νὰ διακατέχονται ἀπὸ κάποια amor fati.
 
     Θὰ ὑπέθετε κανεὶς πὼς ἕνας ἁπλὸς ἐγωισμὸς καὶ τὸ ἔνστικτό τῆς αὐτοσυντήρησης θὰ τοὺς προφύλασσαν , ἀλλὰ ὄχι, οὔτε αὐτὸ τὸ ἔνστικτο δὲν τοὺς σταματᾶ. Μπορεῖς νὰ διακρίνεις καθαρὰ ἕνα εἶδος τρέλας, ἕνα πραγματικὸ πάθος γιὰ καταστροφή. Αὐτὸ τὸ πάθος εἶναι τὸ «Ἐγώ», δηλ. ἡ ὑπερηφάνεια.

     Ἡ ὑπερηφάνεια μεταμόρφωσε τὸν «ἄγγελο φωτός» σὲ Διάβολο, καὶ τώρα μόνον ἡ ὑπερηφάνεια ἔχει τὴ δύναμη νὰ καταστρέφει τοὺς ἀνθρώπους. Συνεπῶς, τὸ καθετὶ ποὺ συνδέεται, κατὰ τὸν ἕνα ἤ τὸν ἄλλο τρόπο, μὲ τὴν ὑπερηφάνεια, ἀκόμη καὶ σὲ μικροσκοπικὲς δόσεις, συνδέεται μὲ τὸν Διάβολο καὶ μὲ τὸ διαβολικό.

     Ἡ θρησκεία ἐπίσης ἀποτελεῖ ἕνα ἕτοιμο πεδίο δράσης γιὰ τὶς δυνάμεις τοῦ διαβόλου. Τὰ πάντα, ἀπολύτως τὰ πάντα στὴ θρησκεία, εἶναι ἀμφιλεγόμενα, κι αὐτὴ ἡ ἀσάφεια μπορεῖ ν\' ἀρθεῖ μόνο μὲ τὴν ταπείνωση, ἔτσι ὥστε ὁλόκληρη ἡ πνευματικὴ ζωὴ νὰ εἶναι, ἤ νὰ πρέπει νὰ κατευθύνεται, στὴν ἀναζήτηση τῆς ταπείνωσης.

     Τὸ σημάδι τῆς ταπείνωσης: χαρά! Ἡ ὑπερηφάνεια ἀποκλείει τὴ χαρά. Ἔπειτα: ἁπλότητα, δηλαδὴ ἀπουσία κάθε στροφῆς πρὸς τὸν ἑαυτό μας. Τελικά, ἐμπιστοσύνη, ὡς ἡ κύρια κατευθυντήρια γραμμὴ τῆς ζωῆς, ποὺ ἐφαρμόζεται στὸ καθετὶ (καθαρότητα καρδιᾶς, ὅταν ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ δεῖ τὸν Θεό). Σημάδια τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι: ἡ ἀπουσία χαρᾶς, περιπλοκότητα καὶ φόβος. Ὅλα αὐτὰ μποροῦν νὰ ἐπαληθευθοῦν κάθε μέρα, κάθε ὥρα, παρατηρώντας τὸν ἑαυτό μας καὶ μελετώντας τὴ ζωὴ γύρω μας.

     Εἶναι τρομερὸ νὰ σκέφτεσαι πώς, κατὰ μία ἔννοια, καὶ ἡ Ἐκκλησία ζεῖ μὲ ὑπερηφάνεια - «τὰ δίκαια τῶν ἐκκλησιῶν», «τὰ δίκαια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου», «ἡ ἀξιοπρέπεια τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας», κ.λπ. καὶ μὲ μιά πλημμύρα ἄχαρης, περίπλοκης καὶ ἐπίφοβης «πνευματικότητας». Εἶναι μιά συνεχὴς αὐτοκαταστροφή.
 
     Προσπαθοῦμε νὰ προστατεύσουμε τὴν «Ἀλήθεια», παλεύουμε μὲ κάτι καὶ γιὰ κάτι δίχως νὰ καταλαβαίνουμε πὼς ἡ Ἀλήθεια ἐμφανίζεται καὶ νικᾶ μόνον ὅπου εἶναι ζωντανή: «...ταπεινώσου, γίνε σὰν δοῦλος», καὶ θὰ ἔχεις μιά χαρὰ καὶ μία ἁπλότητα ποὺ ἀπελευθερώνουν, ἐκεῖ ὅπου ἡ ταπείνωση ἀκτινοβολεῖ τὴ θεϊκή της ὀμορφιά, ὅπου ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται στὴ δημιουργία καὶ στὴ σωτηρία. Πῶς θὰ μπορέσω ἐγὼ ὁ ἴδιος νὰ ζήσω μαζί της; Πῶς θὰ μπορέσω νὰ πείσω τοὺς ἄλλους;...........

     .............Συνεχίζω τὶς χθεσινὲς σημειώσεις μου γιὰ τὴν ὑπερηφάνεια, τὸν ἐγωκεντρισμό, ὡς πηγὴ ἁμαρτίας, ὡς τὸ περιεχόμενο τῆς ἁμαρτίας καὶ ὡς ἡ καταστροφική, ὀλέθρια δύναμή της.

     Σκεφτόμουν σήμερα τὴ σχέση ἀνάμεσα στὴν ἁμαρτία, στὴ σάρκα καὶ στὴ λαγνεία. Λαγνεία εἶναι οὐσιαστικὰ ἡ ἴδια ἐγωκεντρικότητα, ἡ ἴδια ὑπερηφάνεια, ποὺ στρέφει τὸ σῶμα στὸν ἑαυτό του, στὴν αὐτοδικαίωση καὶ στὴν αὐτοϊκανοποίησή του. Ἔτσι, εἶναι ἀδύνατη ἡ γνήσια ταπείνωση δίχως τὴ νίκη ἐνάντια στὴ σάρκα, ἡ ὁποία τελικὰ συνίσταται στὴν πνευματοποίηση τοῦ σώματος.

     Ἀλλὰ ἡ μάχη μὲ τὴ σάρκα μπορεῖ εὔκολα νὰ μετατραπεῖ σὲ ὑπερηφάνεια καὶ σὲ πηγὴ ὑπερηφάνειας ἂν δὲν ριζώνει στὴν ἀναζήτηση καὶ ἐπιδίωξη τῆς ταπείνωσης. Ὁ ἀσκητισμὸς μπορεῖ νὰ ἐντρυφᾶ στὸν ἑαυτό του κι ὄχι στὸν Θεό. Τὰ σημάδια εἶναι σαφῆ. Ὁ φωτεινὸς ἀσκητισμὸς εἶναι χαρούμενος, ἁπλός, ἐλπιδοφόρος.

     Ὁ ψευδὴς ἀσκητισμός, χωρὶς ἐξαίρεση, ζεῖ ἀπεχθανόμενος τὴ σάρκα, τὸν κόσμο, τὴ ζωή. Τρέφεται μὲ τὴν περιφρόνηση, συμμετέχει στὴ βλασφημία τοῦ Διαβόλου ἀπέναντι στὴν κτίση. Γιὰ ἕναν τέτοιο ἀσκητή, ἡ ἁμαρτία - ὅπως καὶ ὁ πειρασμὸς καὶ ὁ κίνδυνος - φαίνεται νὰ βρίσκεται παντοῦ. Ἐνῶ ἡ νίκη πάνω στὴ σάρκα δὲν γίνεται ποτὲ ἀπέχθεια καὶ πάντα ὁδηγεῖ στὸν «καθαρὸ ὀφθαλμό». «Ἐὰν δὲ ὁ ὀφθαλμός σου πονηρὸς ἦ, ὅλον τὸ σῶμα σου σκοτεινὸν ἔσται» (Ματθ. 6,23).>>

[mistral]

Ωραιο κειμενο Αρτεμη! .. εχω και καιρο να διαβασω Schmemann και μου τον θυμισες.

Αυτο λιγο που με προβληματιζει ειναι το εξης:

Εγω που ειμαι συνεχεια μεσα στην τρελη χαρα ειμαι ταπεινος ανθρωπος;
Ειλικρινα δεν με κοβω για τετοιον.
Μαλλον περισσοτερο μου ταιριαζει το «χαζο παιδι χαρα γεματο» :(

[Iaspis]

Σπουδαίο τό κείμενο Αρτέμη! Ευχαριστούμε πού τό ανέβασες! Μήπως θά μπορούσες νά παραθέσης καί τήν πηγή, άν τήν γνωρίζεις;

Οι αλήθειες πού εκφράζει είναι σπουδαίες καί ελεγκτικές γιά μένα, ....όμως πώς (καί  από Ποιόν) άραγε διαγνώνεται η χαρούμενη ταπείνωση , ή η καταστροφική υπερηφάνεια ;
Τά φαινόμενα όχι μόνον απατούν, αλλά πολλές φορές είναι καί αντικατοπτρισμός. Άλλες φορές παγίδα τού πειρασμού. Πολλές φορές κρυμμένα, καί αφανή σέ μεγάλο βάθος πού υπερβαίνει τήν μνήμη τού ανθρώπου.

Μήπως δέν υπάρχει χαρά μέ δάκρυ; Μήπως δέν υπάρχει χαρά μέ έπαρση; Μήπως δέν υπάρχει λύπη μέ εγωισμό; Μήπως δέν υπάρχει λύπη μέ πόνο;
Εμένα πάντως όλα μού έχουν συμβεί καί μού συμβαίνουν. Η ένταση καί διάρκεια μόνον αλλάζει, τά πράγματα μένουν τά  ίδια!

[Αρτέμης]

Καμιά φορά πιστεύω δεν πρέπει να ψάχνουμε τόσο βαθιά για να βρούμε τον συνδυασμό των εξωτερικών εκδηλώσεων ώστε να πούμε ότι ταπεινωθήκαμε. Συνεχίζουμε και όσο μπορούμε προσπαθούμε να είμαστε Εκκλησία(με ό,τι αυτό συνεπάγεται).Η πηγή είναι από ένα βιβλίο του Σμέμαν,Το ημερολόγιο,αλλά το κείμενο το πήρα έτοιμο από το site //www.agiazoni.gr

[mistral]

Καμιά φορά πιστεύω δεν πρέπει να ψάχνουμε τόσο βαθιά για να βρούμε τον συνδυασμό των εξωτερικών εκδηλώσεων ώστε να πούμε ότι ταπεινωθήκαμε.

Ως προς το συγκεκριμένο θέμα της ταπείνωσης ειλικρινώς δεν το ψάχνω επειδή γνωρίζω πολύ καλά πως έχω πάρει οριστικό διαζύγιο με την κυρία. Άσε που άμα με περάσει και λογισμός ότι ταπεινώθηκα κιόλας - άπαγε της βλασφημίας! - και νάχα και κάνα δράμι ταπείνωση πάει πέταξε κι αυτή.

Αλλά γενικά νομίζω πως όσο λιγότερο ψάχνο(υ)μαι(ε) τόσο πιο ανθρώπινος γίνο(ό)μαι(-στε).
Άμα πάραψάχνο(υ)μαι(ε) παίρνει το μυαλό αέρα και νομίζω(ουμε) πως είμα(ι)στε και κάτι περισσότερο από γή και σποδός.

[Iaspis]

Καμιά φορά πιστεύω δεν πρέπει να ψάχνουμε τόσο βαθιά για να βρούμε τον συνδυασμό των εξωτερικών εκδηλώσεων ώστε να πούμε ότι ταπεινωθήκαμε.

Συμφωνώ μαζί σου Αρτέμη, ότι δέν πρέπει νά μένουμε στόν συνδυασμό τών εξωτερικών εκδηλώσεων πού άλλωστε, τίς περισσότερες φορές, αδυνατούν νά εκφράσουν τήν ψυχή, καί γι αυτό δέν πρέπει νά κρίνουμε, ακόμη καί όταν «φαίνεται» ότι «κατανοούμε» τόν συνάνθρωπο. Ωστόσο, νομίζω πώς τόν εαυτό μας πρέπει νά τόν ερευνούμε καί νά τόν ελέγχουμε, όχι συχνά, αλλά μονίμως καί αδιαλείπτως. Διότι μέσα από αυτόν τόν έλεγχο  αναδεικνύεται τό πολύ ωραίο πού ανέφερες :

Συνεχίζουμε και όσο μπορούμε προσπαθούμε να είμαστε Εκκλησία(με ό,τι αυτό συνεπάγεται)

Όταν δέν κρίνουμε τόν αδελφό, όταν δέν κρίνουμε τούς τάδε ή τούς δείνα, όταν δέν κρίνουμε (άν γίνεται) κανέναν, σημαίνει πώς βλέπουμε μέσα μας τήν άχαρη υπερήφανη αδυναμία μας πού μάς χωρίζει, καί μάς απομακρύνει από τό Σώμα τού Κυρίου, νά υποχωρεί. Κι αφού κατανοούμε τήν βλάβη μας, δέν νιώθουμε (ταυτόχρονα) τήν συγχώρεση τού Κυρίου, καί τήν Χάρη νά μάς ελκύει πίσω εκεί πού είναι η σωτηρία μας; Δέν γινόμαστε τότε φίλοι καί αδελφοί μέ όλους; Δέν κάνουμε αυτό πού λαμβάνουμε από τόν Κύριο; Δηλαδή συγχώρεση, φιλία, αλληλοστήριξη, βοήθεια, κατανόηση, συγγνώμη, μακροθυμία, υπομονή, αγάπη κ.ο.κ;
Αυτό δέν είναι η χαρά μας; πού καί βέβαια είναι ανεξάρτητη από τά «φαινόμενα» μας, όμως εξαρτάται από τά «βάθη» μας!

Τό «φαινόμενο» είναι ο νούς, πού προσπαθεί νά κατανοήσει τόν κόσμο καί τόν εαυτό του. Καί καλά κάνει!
Τό «βάθος» είναι η καρδία πού επιθυμεί νά ελκυθεί από τόν Κύριο! Καί καλά πάσχει!

Η υπερηφάνεια φωλεάζει στά φαινόμενα, η ταπείνωση στά βάθη!