Άμφια....

[Βασιλείου Μάριος]

Το θέμα τακτοποιήθηκε! Ζητώ εγώ συγνώμη αν κάποιο μέλος πειράχτηκε από τα λόγια αυτά!

[quality]

Ο αγαπητός Geof φορά παρωίδες και αναφέρεται σε εξαιρέσεις,στη μειονότητα και όχι στην πλειοότητα,στις πιο συνηθισμένες καταστάσεις.Τα άλλα μέλη έχουν δώσει σε αρκετές απόψεις του τις απαντήσεις που ήθελα κι εγώ να του δώσω οπότε θα αποφύγω να γίνω γραφική λέγοντας τα ίδια πράγματα.

[staboz]

Συνεχίζω τις σκέψεις μου μολονότι βλέπω μεγάλη κινητικότητα στη συζήτηση.
Για να μην επικρίνω περισσότερο, σημειώνω κατ᾿ ευθείαν ότι το μαύρο χρώμα του ράσου δεν συμβολίζει τίποτε. Δεν έχει καμμιά σχέση με τη σταύρωση του Χριστού, αφού ο Χριστός αναστήθηκε και η Ορθοδοξία είναι κατ᾿ εξοχήν η Εκκλησία της Αναστάσεως. Ούτε με το πένθος για τις αμαρτίες του ιερέως ή του κόσμου όλου έχει σχέση. Κάτι τέτοιο θα ερχόταν σε αντίθεση με τα λόγια του ιδίου του Κυρίου ο Οποίος, επικρίνοντας τους φαρισαίους, παρήγγειλε να μην φανερώνουμε με εξωτερικές εκδηλώσεις την εσωτερική ζωή μας. Είναι λοιπόν το ράσο μαύρο μόνο και μόνο για λόγους σοβαρότητας και αποφυγής εντυπωσιασμού και επιδείξεως, όπως ρητώς καθορίζεται από τον ΚΖ΄κανόνα της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου, ο οποίος παραγγέλλει στους κληρικούς να μην φορούν αταίριαστα με την ιερωσύνη τους ενδύματα, αλλά αυτά που από παλαιά έχουν καθοριστεί για τους κληρικούς. Απλότητα, σοβαρότητα και απουσία εντυπωσιασμού αυτοί είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους έχει καθοριστεί το μαύρο ράσο ως ένδυμα των κληρικών.

Ο φίλος μας geof1 με αφορμή το ράσο έθεσε και πολλά άλλα ζητήματα σοβαρότερα, και απ᾿ ό,τι βλέπω έχει προκαλέσει την γενική κατακραυγή. Εγώ με τα τελικά του συμπεράσματα βέβαια δεν συμφωνώ. Οι περισσότερες διαπιστώσεις του όμως πρέπει να πώ ότι είναι σε μεγάλο βαθμό σωστές. Ας μη μας κακοφαίνεται αυτό. Για να μην επεκταθώ σε όλο το φάσμα, θα σχολιάσω ένα μόνο σημείο ακόμη, που νομίζω συμπυκνώνει πολλά από τα επιμέρους θέματα. Το παραθέτω: me liga logia ola auta pou apokaloume ekklhsia einai oti pio adynamo kai antrhwpino mporeis na deis gyrw sou.

Αυτό ο φίλος μας το γράφει ως μειονέκτημα της Εκκλησίας. Στην πραγματικότητα όμως αυτό είναι η μεγάλη της δύναμη. Η Εκκλησία όντως είναι - και πρέπει να είναι - αδύναμη. Διότι η πραγματική και η μόνη δύναμη της Εκκλησίας είναι ο Χριστός. Και αυτό είναι το μέγιστο θαύμα της ιστορίας της. Το ότι, ενώ είναι τόσο αδύναμη, καμμιά ανθρώπινη δύναμη δεν μπορεί να την νικήσει και να την εξαφανίσει. Υπέφερε φρικτούς διωγμούς και πολέμους εξοντωτικούς. Και όμως ζει. Οι εχθροί της χάθηκαν και εξαφανίστηκαν. η Εκκλησία μένει και θα μένει στον αιώνα. Ακριβώς διότι δεν είναι ανθρώπινο σύστημα και οργάνωση. Είναι θεανθρώπινος οργανισμός, Σώμα Χριστού. Τα μέλη της, ιερείς και λαϊκοί, είμαστε αδύναμοι και αμαρτωλοί. Ο Χριστός όμως που είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, είναι Θεός. Αυτός είναι η δύναμή της και Αυτός σώζει την Εκκλησία Του, παρόλες τις αδυναμίες των μελών της και ιδιαιτέρως των κληρικών της.

Και κάτι τελευταίο για μια φράση της Ειρήνης:  κι άλλο να απορρίπτεις τελείως την εκκλησία και τους αντιπροσώπους της!Ότι κι αν κάνουν οι εν λόγω άνθρωποι είναι αντιπρόσωποι του Θεού!

Λοιπόν οι ιερείς δεν είναι αντιπρόσωποι του Θεού. Ο Θεός δεν έχει ούτε χρειάζεται αντιπροσώπους. Οι ιερείς είναι διάκονοι και υπηρέτες του λαού του Θεού, των πιστών. Το αξίωμά τους δεν είναι εξουσιαστικό αλλά υπηρετικό. Ούτε είναι ξεχωρισμένοι από το υπόλοιπο σώμα των πιστών, ούτε είναι περισσότερο μέλη του σώματος της Εκκλησίας από τους άλλους πιστούς. Είναι και αυτοί μέλη του ιδίου σώματος της Εκκλησίας και έχουν την ίδια ανάγκη σωτηρίας που έχει ο οποιοσδήποτε άλλος πιστός.

Αυτά. Διότι έχουν ανοίξει θέματα πολύ μεγάλα. Θα παρακαλούσα όμως και εγώ τον αγαπητό geof1 να γράφει, αν του είναι εύκολο, σε απλά Ελληνικά και όχι greeklish, διότι είναι πολύ κουραστικό και εκνευριστικό ακόμη να προσπαθεί κανείς να διαβάσει αυτή την αλλόκοτη γραφή. Ίσως ο ίδιος έχει συνηθίσει και δεν δυσκολεύεται, όμως, για μένα τουλάχιστον, είναι βάσανο να διαβάζω τέτοια κείμενα.
                         Στ.

[Βασιλείου Μάριος]

για μένα τουλάχιστον, είναι βάσανο να διαβάζω τέτοια κείμενα.

Τον βασανίζουμε τον άνθρωπο! Δίκιο έχει όμως! Δεν βγάζεις άκρη με τα Greeklish!

[Βασιλείου Μάριος]

Ξέχασα! κ. Σταμπόζ, δείτε λίγο και αυτά τα δύο θέματα!

http://www.punbb-hosting.com/forums/romios/viewtopic.php?id=424

http://www.punbb-hosting.com/forums/romios/viewtopic.php?id=428

[ρωμηός]

Είναι λοιπόν το ράσο μαύρο μόνο και μόνο για λόγους σοβαρότητας και αποφυγής εντυπωσιασμού και επιδείξεως, όπως ρητώς καθορίζεται από τον ΚΖ΄κανόνα της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου, ο οποίος παραγγέλλει στους κληρικούς να μην φορούν αταίριαστα με την ιερωσύνη τους ενδύματα, αλλά αυτά που από παλαιά έχουν καθοριστεί για τους κληρικούς. Απλότητα, σοβαρότητα και απουσία εντυπωσιασμού αυτοί είναι οι μόνοι λόγοι για τους οποίους έχει καθοριστεί το μαύρο ράσο ως ένδυμα των κληρικών.

Όταν λέτε ότι ρητώς καθορίζεται από τον ΚΖ΄Κανόνα της Στ΄ Οικουμενικής Συνόδου, που συγκεκριμένα αναφέρεστε; Στο ότι το ράσο θα πρέπει να είναι μαύρο ή στο ότι το ράσο θα πρέπει να εμπνέει σοβαρότητα;; Βέβαια δεν έχω το κείμενο μπροστά μου, αλλά έχω την εντύπωση ότι ο κανόνας δεν αναφέρεται σε μαύρο ράσο. Νομίζω ότι η επικράτηση του μαύρου ράσου έγινε πολύ αργότερα. Αλλά εσείς θα τα ξέρετε καλύτερα αυτά. Δεν πήρα ακόμη το βιβλίο στα χέρια μου.

[staboz]

Το έχω γράψει αυτό που λέει ο κανόνας: να μην φορούν αταίριαστα με την ιερωσύνη τους ενδύματα, αλλά αυτά που από παλαιά έχουν καθοριστεί για τους κληρικούς. \"Μηδείς των εν κλήρω καταλεγομένων ανοίκειον ἐσθήτα αμφιέσθω, μήτε εν πόλει διάγων, μήτε εν οδώ βαδίζων, αλλά στολαίς κεχρήσθω ταις ήδη τοις εν κλήρω καταλεγομένοις απονεμηθείσαις\". Αν αυτές οι απονεμηθείσες στολές είναι τα ράσα ή κάτι άλλο, δεν το γνωρίζω. Το ουσιώδες είναι ότι ανέκαθεν υπήρχε ειδική ενδυμασία για τους ιερείς.
                                            Στ.

[staboz]

Να σημειώσω και κάτι που μου ξέφυγε από το αρχικό ερώτημα της βικυ που έλεγε τα εξής:

Είχα πρόσφατα σχετικά την ευκαιρία να επικοινωνήσω με ορθόδοξους ιερείς από Γαλλία και Βέλγιο. Επείδή, λοιπόν, στις χώρες αυτές δεν επιτρέπεται οι ιερείς -κ γενικά οι εκπρόσωποι θρησκειών- να φορούν ράσα ή ό,τι μπορεί να φανερώσει μια πίστη/θρησκεία, αναρωτήθηκα

Δεν είναι σωστό ότι απαγορεύεται στις χώρες αυτές να φορούν οι εκπρόσωποι των θρησκειών τα διακριτικά της θρησκείας τους. Μόνο τα μέλη των θρησκειών δεν επιτρέπεται να ντύνονται με τρόπο που να φανερώνει το θρήσκευμά τους, για να αποφεύγονται συγκρούσεις μεταξύ τους. Κυρίως το πρόβλημα δημιουργήθηκε με τη μουσουλμανική μαντήλα των μαθητριών στα δημόσια σχολεία. Οι κληρικοί των διαφόρων θρησκειών είναι απολύτως ελεύθεροι να φορούν όποια διακριτικά της θρησκείας τους θέλουν. Μόνο στην Τουρκία υπάρχουν κάποιες απαγορεύσεις για να διαφυλαχθεί ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους.
                              Στ.

[βίκυ]

\"Οι κληρικοί των διαφόρων θρησκειών είναι απολύτως ελεύθεροι να φορούν όποια διακριτικά της θρησκείας τους θέλουν.\"
εμενα μου το είπαν  ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΙΕΡΕΙΣ Γάλλοι και Βέλγοι τους οποίους είχα συναντήσει προσωπικά...

[staboz]

Πιθανόν να εννοούσαν ότι αυτό είναι απόφαση του επισκόπου τους ή προσωπικά δική τους. Πάντως δεν υπάρχει κρατική απαγόρευση. Άλλωστε θα ήταν αδιανόητη σε δημοκρατικό κράτος και μάλιστα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[βίκυ]

όχι, ήταν σαφείς...

[staboz]

Βίκυ, είχα απαντήσει σ\' αυτό και επιπλέον είχα βάλει και 3-4 φωτογραφίες ορθοδόξων ιερέων στη Γαλλία με ράσα (και μάλιστα έξω από το ναό) αλλά με το πρόβλημα που παρουσίασε το Φόρουμ χάθηκε η απάντησή μου εκείνη. Πάντως θεώρησέ το απολύτως βέβαιο ότι τέτοια απαγόρευση στη Γαλλία δεν υπάρχει. Τώρα, γιατί σου είπαν αυτά οι ιερείς με τους οποίους μίλησες, δεν γνωρίζω.
                               Στ.

[Ξένια]

Mάριε...κι εγώ θυμάμαι ότι είχε απαντήσει ο Κ.Σταύρος...\'αρα το είχε δεχτεί το φόρουμ....πριν κλείσει

[ρωμηός]

Επανέρχομαι επί του θέματος, όπως είχα υποσχεθεί. Θα μεταφέρω αρχικά το απόσπασμα από το βιβλίο του π. Κωνσταντίνου Καλλίνικου που αφορά το ράσο.

ΡΑΣΟ

\"Πολλά μολαταύτα ηδυνάμεθα να προσθέσωμεν ακόμη τόσον περί των καθαρώς λειτουργικών αμφίων, όσον και περί της κοινής καθ' ημέραν κληρικής περιβολής: περί του ράσου δηλαδή ή ιματίου, λευκού κατ' αρχάς, μελανού ακολούθως, εν ταις μοναίς διαρκώς χρησιμοποιουμένου, εν ταίς πόλεσιν ουχί σπανίως υπό της πολιτικής ενδυμασίας αντικαθισταμένου•1 και περί του αρχαίου σ κ ι α δ ί ο υ, του μέχρι του 1661 παραταθέντος και είτα κατ' ανάγκην απορριφθέντος υπό του ημετέρου τουρκοκρατούμενου κλήρου, επειδή και οι Φράγκοι και οι Ενετοί, «οι εχθροί του Σουλτάνου», το εφόρουν,2 και απήρεσκεν εις τον τύραννον• και περί του καλυμμαυχίου ή καμηλαυκίου των ερημμιτών, του το σκιάδιον διαδεχθέντος, όλως διαφόρου όμως του σημερινού υπερυψήλου, άκαμπτου βαρέος, ανθυγιεινού και γιενιτσαρικήν ευαισθησίαν αποπνέοντος καλυμμαχίου μας, όπερ πρέπει να επανέλθη εις την αρχικήν μορφήν του χαμηλού, μαλακού και αφελούς καλογηρικού σκούφου, του εξ ερίου μελανοχρόου κατασκευαζόμενου, κατά Αλλάτιον, ύψος ½ παλάμης έχοντος και εις κόγχην απολήγοντος•3 καίτοι καθ' ημάς η επαναφορά του σκιαδίου δια τους εν ταις πόλεσι μάλιστα κληρικούς θα ήτο πολλώ προτιμότερα• και περί άλλων δε θεμάτων συναφών αρκετά ηδύναντο να προστεθώσιν.

Αλλά ταύτα μεν παρακάμπτομεν ως ήττονος σημασίας. Έν δε τι δέον να σημειώσωμεν, ότι εις το ζήτημα του ενδύματος ο Ορθόδοξος κλήρος δεν υπήρξε πάντοτε απέριττος και δεν διέφυγε τας επιτιμήσεις της ιστορίας. Επέπληττεν ο 16ος κανών της Γ΄ Οικουμενικής τους επισκόπους και λοιπούς κληρικούς, τους δι' εσθήτων λαμπρών και περιφανών εαυτούς κοσμούντας και μύρα χρισμένους και την εκ σηρικών υφασμάτων πεποικιλμένην αμφίεσιν ενδυομένους και τα ετερόχροα επιβλήματα εν τοις άκροις των ιματίων φορούντας. Επεκλαίετο δε και ο Βαλσαμών, ότι σύγχρονοι του κληρικοί τον κανόνα ηθέτουν ως δήθεν αποβλέποντα προγενεστέραν εποχήν και δι' αυτό μετά λαμπρότερων εξαμίτων ιματίων επολιτεύοντο.5 Έψεγε δε και άδηλος τις Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως κατά τας αρχάς του 18ου αιώνος τους ιερωμένους του καιρού του, απηγορευμένας ενδυμενίας φορούντας και καλλωπίζοντας εαυτούς με εσωφόρια ετερόχροα και μανίκια εσχιματισμένα και ιμραχόρ μπιτζιμί και περί τας ζώνας αργυρομάχαιρα επικρεμάμενα φέροντας6. Ηγανάκτει δε και ο Πατριάρχης Προκόπιος τω 1789 διά τα πολυδάπανα φορέματα των διακόνων και οικιακών των αρχιερέων δια τα ζωνάρια σάλια, κασμήρια και τζάρια, τζουπέδες και πινίσια, έγκιουρ σαλισί, καβάδια γκερμουσούτια, καβαδάντερα ισταμπόλ σαλισί και ταις γούναις ταις ακριβαίς και χονδραίς7. Και λυπείταί τις ότι και μέχρι σήμερον ουκ ολίγοι των ανωτέρων μας κληρικών πρωτοστατούσιν εις παρομοίας ήκιστα ανδροπρεπείς επιδείξεις. Αλλ' ας ευχηθώμεν ότι η μέχρι τούδε κατατριβή μας εις τας επιφανείας, αποτέλεσμα υποδούλου ζωής, συντόμως θα υποχώρηση και ότι, αποκτωμένου ολονέν πλειοτέρου ηθικού και διανοητικού βάθους, η ιερατική αξία θα αναζητήται εν τη σπουδή, τη αρετή και τη κοινωνική διακονία, άτινα, ως τα πολλά, ευρίσκονται εις αντίστροφον λόγον προς την εξωτερικήν στιλβηδόνα και αίγλην.

Αλλά το ζήτημα της κληρικής αμφιέσεως μας ωθεί υποχρεωτικώς και εις την περί της κληρικής κόμης ιστορικήν έρευναν.

Σημειώσεις:
1. Συμεών θεσσαλ. Περί ί. λειτουργίας § 80. Migne 155, 257.
2. Όρα απολογίαν ιστορικήν και κριτικήν υπέρ του ι. κλήρου της Ανατολικής Εκκλησίας, συγγραφείσαν παρά Ιγνατίου του Ουγγροβλαχίας τω 1815 και ταν ανάλυσιν αυτής υπό Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου εν Εκκλησιαστικώ Κήρυκι της Κύπρου, της 31ης Μαΐου 1915• οπόθεν καταφαίνεται ηλίου φαεινότερον, ότι προ της επαναστάσεως αρχιερείς και ιερείς δεν εφόρουν ράσα, αλλά την εθνικήν ενδυμασίαν του τόπου. Το αυτό εξάγεται και εξ ών αμέσως θα παραθέσωμεν πατριαρχικών διατάξεων και δη της του αδήλου Πατριάρχου.
3. Καλλίνικος Γ\', Πατριάρχης Κ)πόλεως, εν Ιερώ Συνδέσμω Αθηνών, 15 Απριλίου 1916.
4. Allatius, De urtiusque Ecclesiae conversione, Lib. iii, cap. 8 n. 12. Πρβλ. και Du Cange, Glossarium Mediae et Infimae Latinitatis, Niort et Londres, 1883, αρθρ. «camelaucum». Γράφεται καμηλαύκιον δια το εκ (τριχών) καμήλου γίγνεσθαι• καλυμμαύχιον διά το καλύπτειν τον αυχένα• και καυμηλάκιον δια το ελαύνειν και αποδιώκειν το καύμα!
5. Βαλσαμών, Migne 137, 972.
6. Μ. Γεδεών, Κανον. Διατάξεις τόμ. Β\' σελ. 421-3.
7. Αθ. Υψηλάντου, Τα μετά την άλωσιν σελ. 707.

Γλωσσάρι:
*Σκιάδιο= [<μσν. σκιάδιν < αρχ. σκιάδιον < σκιά] κ. σκιάδιο (το) ουσ.  (Κ σκιάδιον) πλατύγυρο καπέλο των αγροτών: και τα δασά χυτά μαλλιά τους σκιάδια πλατύγυρα τα ισκιώνουν (Κ. Παλαμάς)
*Έριο= [<αρχ. /åριον] (το) ουσ.  (Κ έριον) το μαλλί των προβάτων
*Αλλάτιος Λέων= (1588-1669) θεολόγος και φιλόλογος, ο πρώτος βυζαντινολόγος.
*Σηρικός= [<μτγν. σηρικüς < σήρ] -ή, -ό επίθ.  (Κ -ή, -όν) ο αναφερόμενος στους Σήρες (Κινέζους) | ο αναφερόμενος στους μεταξοσκώληκες | το ουδ. σηρικόν ως ουσ., το μεταξωτό
*Στιλβηδών= [<μτγν. στιλβηδών < στίλβω] -όνος (η) ουσ.  στίλβη / λάμψη, στιλπνότητα | μονάδα μετρήσεως της λαμπρότητας ίση με 1 κηρίο ανά τετραγωνικό εκατοστό

Πηγή: Κωνσταντίνου Καλλινίκου, Πρωτοπρεσβυτέρου, \"Ο Χριστιανικός Ναός και τα τελούμενα εν Αυτώ\", Έκθεσις Χριστιανικού Βιβλίου, έκδοση Β΄, Αθήναι 1958, σελ.530-533.


Υγ. Θα ακολουθήσουν τα σχετικά περί την κληρική κόμη!

[ρωμηός]

ΚΛΗΡΙΚΗ ΚΟΜΗ

Προς την κόμην και τον πώγωνα διάφοροι διαφοροτρόπως κατά καιρούς διαφόρους προσεφέρθησαν. Ούτως, εάν ακούσωμεν τον Ηρόδοτον, οι  μεν  αρχαίοι  Βαβυλώνιοι  «κομώντες τας  κεφάλας μίτρησιν αναδέονται»• οι δε Αιγύπτιοι ιερείς άπαν τουναντίον: ου μόνον την κεφαλήν, αλλά και παν το σώμα ανά πάσαν τρίτην ημέραν εξύριζον, ίνα καθαροί μυσαρών ζωυφίων θεραπεύωσι τους θεούς• οι δε Αράβιοι περιεξύριζον περιτρόχαλα τους κροτάφους κατ' αποτίμησιν του θεού των Διονύσου(1). Περί δε των ημετέρων προγόνων είναι γνωστόν ότι έτρεφον βαθυτάτην κόμην, χαίροντες να προσωνυμώνται «καρηκομόωντες». Περιείπον δε μέχρι των χρόνων του Μ. Αλεξάνδρου ανδροπρεπώς και τον πώγωνα, τον οποίον ο Μουσώνιος λέγει «σύμβολον γεγονέναι του άρρενος, ώσπερ αλεκτρυόσι λόφον και λέοντι χαίτην». Καίτοι δ' ο ξυρός ήρξατο τιθέμενος εις χρήσιν από του Μ. Αλεξάνδρου και εντεύθεν μεταξύ των Ελλήνων, εν τούτοις πολλοί εξ αυτών και δη οι φιλόσοφοι διετήρουν την γενειάδα πυκνήν δια το αρχαιοπρεπέστερον και σοβαρώτερον. Ο φιλοσκώμμων Λουκιανός μάς αφήκεν αμιμήτους περιγραφάς λασίων φιλοσοφικών πωγώνων, αληθινών κιναβρών, πέντε μνας ζυγιζουσών, ας έσυρον βρενθυόμενοι οι των ημερών του ψευδοφιλόσοφοι(2). Ο αυτοκράτωρ Ιουλιανός, καθό τους κλασικούς χρόνους του αρχαίου Ελληνισμού ονειρώττων, έτρεφε διά το ελληνοπρεπέστερον πώγωνα, υπέρ ου και τον «Μισοπώγωνα» έγραψεν.

Όσον αφορά τους Εβραίους, ων τους εξωτερικούς τύπους εν ευρεία κλίμακι αντέγραψεν ο Ανατολικός Χριστιανισμός, ούτοι ούτε τους εν χρω εξυρημένους Αιγυπτίους εμιμήθησαν, ούτε τους καρηκομόωντας Αχαιούς. Και δεν εμιμήθησαν  μεν τους Αιγυπτίους,  διότι διετήρουν τον πώγωνά των• δεν εμιμήθησαν δε τους Αχαιούς διότι περιέκειρον κατά κανόνα την κόμην. Εν Λευϊτικώ κα΄ 5 (και ιθ\' 27) αναγράφεται ρητή η διάταξις προς τους ιερείς, ίνα μη την όψιν του πώγωνος ξυρήσωνται. Εν Β\' Βασιλ. ι΄ 4 ο Αννών, δια να εμπαίξη και ατιμάση τους απεσταλμένους του Δαβίδ «εξύρησε τους πώγωνας αυτών». Παρά Ιερεμία λβ\' 23 πάντα τα αλλόφυλα και ασεβή έθνη, εις α μέλλει να προσφερθή το ποτήριον του ακράτου οίνου της οργής του Κυρίου, χαρακτηρίζονται διά της γενικής φράσεως «παν περικεκαρμένον κατά πρόσωπον αυτού» τ.ε. εξυρημένον τον πώγωνα αυτού. Ενώ δ' αφ' ενός οι Εβραίοι απαναίνονται το ξύρισμα και ψαλίδισμα της γενειάδος, αφ' ετέρου όμως κόπτουσι τα περιττά της κόμης, ως δηλούται το μεν από της παρά Ιεζεκιήλ ιμδ\' 20 διατάξεως, ην αμέσως οψόμεθα και ήτις είχεν ισχύν γενικήν, το δε από της περί ναζιραίων διατάξεως, ης το όλως εξαιρετικόν και ιδιόρρυθμον προϋπενόει τον παρ' Ιεζεκιήλ κανόνα.

Διότι αληθώς η ευχή ήτοι τ ά ξ ι μ ο ν του ναζιραίου ήτο μία από της γενικής συνήθειας πρόσκαιρος παρέκκλισις. Ο ναζιραίος υπέσχετο, ίνα αγιάση εαυτόν τω Κυρίω, αγνισθή από οίνου και πνευματωδών ποτών και απόσχει πάσης επαφής ακαθάρτου• ως σημείον δε της τοιαύτης καθιερώσεως του άφηνεν αυξανομένην την κόμην του, δι' ης ανωμολογείτο ιδιοκτησία θεού, καθ' οίον τρόπον ο αρχιερεύς επέγραφεν επί του χρυσού πετάλου τού επί της κεφαλής του «αγίασμα Κυρίου». Πλην η συμβολική αύτη πράξις της μη αποκάρσεως της κόμης δεν ήτο τι ισόβιον. Ίσα, ίσα• επειδή ο άνθρωπος αυτός αφιέρωσε το σώμα του όλον εις τον θεόν και επειδή δεν δύναται ολόκληρον επί του βωμού να το ολοκαυτώση, θα κόψη την κόμην, την μέρος αποτελούσαν του σώματος και θα ρίψη αυτήν επί των φλογών του βωμού, καθάπερ οι Έλληνες έφηβοι την «θησιΐδα» εις τον Απόλλωνα εθυσίαζον εν η ημέρα απέλειπον την παιδικήν ηλικίαν. «Ανήρ ή γυνή (εντέλλονται οι Αριθμοί) ος αν μεγάλως εύξηται ευχήν αφαγνίσασθαι αγνείαν Κυρίω, από οίνου και σίκερα αγνισθήσεται... Ξυρόν ουκ επελεύσεται επί την κεφαλήν αυτού, έως αν πληρωθώσιν αι ημέραι όσας ηύξατο Κυρίω• άγιος έσται τρέφων κόμην, τρίχα κεφαλής πάσας τας ημέρας της ευχής Κυρίω... Ή δ' αν ημέρα πληρώσει ημέρας ευχής αυτού,... ξυρήσεται ο ηυγμένος παρά τας θύρας της σκηνής του μαρτυρίου την κεφαλήν της ευχής αυτού και επιθήσει τας τρίχας επί το πυρ» (3). Κατ' αυτόν τον τρόπον ετέλεσε την ευχήν αυτού και ο απ. Παύλος «κειράμενος την κεφαλήν εν Κεγχρεαίς• είχε γάρ ευχήν»(4). Παρομοίως δε δέον να νοηθή και το του Σαμψών ή του Σαμουήλ ή των παρ' Αμώς προφητών ναζιράτον(5), επί κεφαλής των οποίων λέγεται ότι δεν ανέβη σίδηρος. Ο ισόβιος αυτών αγιασμός ήτο μία διηνεκής ανανέωσις της ευχής, συναυξανομένη μετά της εκάστο¬τε αυξανοιμένης και πάλιν κοπτομένης κόμης. Άλλως θα αντέκειτο κατ' αυτής της ρητής διατάξεως των Αριθμών. «Το ισόβιον ναριζάτον και αυτού ακόμη του Σαμψών - έγραφέ τις ειδικώς ενδιατρίψας επί του θέματος - δεν υποθέτει ότι ο Σαμψών έφερε την αυτήν κόμην άκοπον μέχρι του θανάτου του, αλλά πολλώ μάλλον ότι έκοπτεν αυτήν από καιρού εις καιρόν, προσφέρων αυτήν εκάστοτε ανάθημα τω Κυρίω»(6).

Από των εβραϊκών συνηθειών κατερχόμενοι εις τον Κύριον ημών Ι. Χριστόν, τούτο έχομεν να είπωμεν, ότι ουδέν αυθεντικόν γινώσκομεν περί της μορφής Του, αι εξεικονίσεις της οποίας ήσαν πάντοτε ιδεώδεις και κατά συνθήκην, ως αλλαχού διελάβομεν.    Τα περί ναζιράτου του Σωτήρος λεγόμενα δεν φαίνονται υπό το φως της ερεύνης όλως αδιάσειστα. Ήτο μεν ο Κύριος άγιος, αλλ' η αγιότης Αυτού, και γην και ουρανούς υπερβαίνουσα, δεν ήτο αγιότης ναζιραίου. Αν ο Ι. Χριστός ήτο ναζιραίος κατά τον τύπον του Σαμψών, του Σαμουήλ και του Βαπτιστού, δεν έπρεπε να μεταβάλη το ύδωρ εν Κανά εις οίνον, να τρώγη μετά τελωνών και αμαρτωλών και να άπτηται της σορού του νεανίσκου ή των λεπρών. Μη ων δε ναζιραίος κατά τα άνω, αμφίβολον αν έτρεφε την κόμην ναζιραϊκώ τω τρόπω. Κάτι πλέον. Ο απόστ. Παύλος εν Α\' Κορ. κεφ. ια΄ κατακρίνει αυστηρότατα τους κομώντας άνδρας, προβάλλων προ αυτών ως κανόνα υπ' αυτής της φύσεως διδασκόμενον και μη επιδεχόμενον συζήτησιν, ότι η μεν μακρά κόμη ανήκει εις την γυναίκα, εις ην και εδόθη υπό θεού ως περιβόλαιον και ως σημείον της από του ανδρός εξαρτήσεως της, ο δε ανήρ κομών ατιμάζει   και καταισχύνει εαυτόν: «ή ουδέ αυτή η φύσις διδάσκει ημάς,    ότι ανήρ μεν εάν κομμά, ατιμία αυτώ εστι, γυνή δε εάν κομμά, δόξα αυτή εστιν»; Θα εξεφράζετο άρά γε με τοιούτον αυστηρόν και άκαμπτον τρόπον ο απόστολος, εάν ο Κύριος του ον εγνώρισεν εξ αποκαλύψεως, έφερεν αληθώς μακράν κόμην; Εγώ αμφιβάλλω.

Αι εν ταις Αποστολικαίς Διαταγαίς συστάσεις, αι την κόμην αφορώσαι, είνε ομοίως του Παύλου αυστηραί, καίτοι περί λεπτομερείας πλειοτέρας διατρίβουσαι, και προϋπονοούσι συνεχιζόμενον το αυτό ρείθρον. Και εντέλλονται λοιπόν: «Το υπό της φύσεως σου δεδομένον εκ θεού κάλλος μη προσεπικαλλώπιζε, αλλά ταπεινοφρόνως μετρίασον αυτό προς ανθρώπους ούτω, την τρίχα σου της κόμης μη π α ρ α τ ρ έ φ ω ν, μάλλον δε συγκόπτων και καθαίρων αυτήν• ίνα μη κατακτενιζομένου σου και άσκυλτον τηρούντος την κεφαλήν ή καταμεμυρισμένου σου, επαγάγης σεαυτώ τας ούτως αγρευομένας ή αγρευούσας γυναίκας... Πιστώ γαρ σοι όντι και ανθρώπω του θεού, ουκ έξεστί σοι τρέφειν τας τρίχας της κεφαλής και ποιείν εις εν, ο εστι σπατάλιον• ή απόχυμα• ή μεμερισμένην τηρείν• ουδέ μην ογκοποιείν• ή διαξαίνοντά τε και πλάσσοντα ούλην διατιθείν• ή ξανθοποιείν αυτήν... Χρη δε ουδέ γενείου τρίχα διαφθείρειν και την μορφήν του ανθρώπου παρά φύσιν εξαλλάσσειν»(7). Αι Διαταγαί δεν μεταβάλλουν τα μέχρι τούδε κρατούντα. Σέβας προς το γένειον, όπερ πρέπει να μείνη ανέπαφον, απόκαρσις δε και συγκοπή της κόμης μη παρατρεφομένης• ιδού η συστασίς των. Ιδίως περί των τριχών της κεφαλής διατάσσουν, όπως μη σχηματίζωνται εις σπατάλιον ήτοι κρώβυλον ή πλεξίδα εις τα άνω του αυχένος συνεστραμμένην• όπως μη επί των ώμων γυναικωδώς  εκχύνωνται, μέχρι ζωστήρος, κατά Ζωναράν, καθιέμεναι και καταπίπτουσαι• όπως μη δια προσθέτων φενακών ογκοποιώνται• όπως μη ουλοποιώνται και βοστρυχοποιώνται• και όπως μη ξανθοποιώνται δι' επί τούτω φαρμάκων• διότι πάντα ταύτα αποσκοπούσι των ψυχών την άγραν. Παραπέμπουν δε προς υποστήριξιν των λεγομένων των αι Διαταγαί εις τον εν τω Δευτερονομίω νόμον, τον απαγορεύοντα την σ ι σ ό η ν, το παρά τοις αρχαίοις Έλλησι «σκάφιον», ή ως ηρμήνευσέ τις, «το τους μαλλούς εάν και τούτους μετά χρόνον ανατιθέναι τοις δαίμοσι»(8).

Σύγχρονος σχεδόν των Αποστ. Διαταγών Κλήμης ο Αλεξανδρεύς καταφέρεται αδυσωπήτως κατά των τας κόμας γυναικοπρεπώς διατηρούντων, το δε γένειον αγενώς λειαινόντων, των αμφιβίων τούτων θηρίων, δι' α η γυναικωνίτις θα ήτο ο μόνος κατάλληλος τόπος: «Τι αν τις φαίη τούτους ιδών;... Μισότριχας• άτριχας• το άνθος το ανδρικόν μυσαττομένους• τας κόμας δε ώσπερ αι γυναίκες κοσμουμένους... Το γαρ, άνδρας όντας, ξύρεσθαι και λεαίνεσθαι πως ουκ αγενές;... Και ει μη τις αυτούς γυμνούς ίδοι, καν γυναίκας υπολάβοι... Σόφισμα τούτο κατεαγόντων ανθρώπων, εις την γυναικωνίτην κατασυρομένων, αμφιβίων και λάγνων θηρίων. Πορνικός της ενέδρας ο τρόπος και άθεος ούτος»(9). Και συνεχίζων την τοιουτότροπον μαστίγωσίν του ο Κατηχητής υπεραμύνεται του γενείου, του δείγματος τούτου της αλκής και της αρχής, αφού προηγουμένως εκαυτηρίασε της κόμης την απογυναίκωσιν.

Μετά τον Κλήμεντα έστωσαν ημίν εν τη περαιτέρω πορεία οδηγοί ο Επιφάνιος και ο Ιερώνυμος. Ο πρώτος πατάσσει δια λόγου αυστηρού συγχρόνους του τινας μοναχούς, το μεν γένειον κόπτοντας, την δε κόμην καλλιεργούντας και υποδεικνύων ότι εν τη Εκκλησία του Χριστού οι ναζιραίοι είνε άγνωστοι, ανακηρύσσει στεντορεία τη φωνή ότι ξέναι προς αυτήν υπάρχουν αι εκτεινόμεναι κόμαι. «Αλλά και άλλω τύπω προελήφθησαν οι αυτοί τίμιοι ημών αδελφοί, οι κατά Μεσοποταμίαν... κόμας γυναικικάς προβαλλόμενοι και σάκκω προφανεί επερειδόμενοι. Έδει δε τα της αγ. Παρθένου Μητρός ημών Εκκλησίας υπάρχειν τέκνα σεμνά... Αλλότριον γαρ εστι της καθολικής Εκκλησίας σάκκος προφανής και κόμη εκτεινομένη, από του κηρύγματος του αποστόλου: Ανήρ γαρ, φησίν, ουκ οφείλει κομάν, εικών και δόξα θεού υπάρχων... Έπρεπε γαρ ναζιραίος τούτο δια τον τύπον. Τύπω γαρ ηγούντο οι παλαιοί του μέλλοντος έσεσθαι, έχοντες κόμην επί της κεφαλής δια την ευχήν, έως ου ήλθεν η ευχή του κόσμου και ετελειώθη• κεφαλή δε πέφηνεν ο Χριστός(10).

Ο δε Ιερώνυμος ερμηνεύων το του Ιεζεκιήλ μδ\', 20 περί των ιερέων και λευϊτών υιών του Σαδδούκ λεγόμενον, ότι «τας κεφάλας αυτών ου ξυρήσονται και τας κόμας αυτών ου ψιλώσουσι• καλύπτοντες καλύψουσι τας κεφάλας αυτών», όπερ ευληπτότερον εν τω Εβραϊκώ και τη Βουλγάτα φέρεται ως ακολούθως: «ούτε τας κεφάλας αυτών ξυρήσονται ούτε αφιούσι τους βοστρύχους ηυξημένους, αλλά περικερούσι τας εαυτών κόμας», επάγεται την εξής ερμηνείαν. Τούτο προφανώς αποδεικνύει ότι οφείλομεν ούτε να ξυρώμεν εν χρω τας κεφάλας ημών, ως ποιούσιν οι ιερείς και ακόλουθοι της Ίσιδος και του Σεράπιδος, ούτε πάλιν και να κομώμεν κατά τον αβροδίαιτον των βαρβάρων και στρατιωτικών τρόπον• αλλ' ότι χρεωστούσιν οι παρ' ημίν ιερείς να έχωσι το σχήμα σεβαστόν και σοβαρόν, μήτε καθιστάμενοι φαλακροί δια του ξυρού, μήτε και κειρόμενοι την κόμην τόσον βαθέως, ώστε να φαίνωνται ωσεί εξυρημένοι, αλλ' επιτρέποντες εις τας τρίχας της κεφαλής ν' αυξάνωσιν επί τοσούτον μόνον, εφ' όσον θα εκαλύπτετο το δέρμα(11).

Κάμνοντες εν πήδημα προς τον 11ον και 12ον αιώνα, συναντώμεθα με τον περικλεή Ευστάθιον τον θεσ)κης και τον νομοδιδάσκαλον Ζωναράν. Γράφων ο πρωθιεράρχης της Μακεδονικής πρωτευούσης την περί μοναχικού βίου «επίσκεψιν» και κακίζων τους μοναχούς των ημερών του ως εν πολλοίς λαϊκευθέντας και του προορισμού των παρεκτραπέντας, παρανομίαν χαρακτηρίζει το υπερκομάν και τας τρίχας διευθετείν ως αυτοί έπραττον. «Και μην οι πλέους παρανομείτε κανταύθα τρέφοντες κόμην και υπέρ τας κοσμικάς, την αρχήν μεν Κουρήτές τινες φαινόμενοι, μικρόν δ' όσον Ακαρνάνες αποβαίνοντες οι καθ' ιστορίαν... Πολλοί γουν εν τούτοις και το στρεψίμαλλον δεξιώς πραγματεύονται, σοφιζόμενοι ούτως και το μη βαθείαν την κόμην προφαίνεσθαι και καταγελάσθαι τοις βλέπουσιν. Ένθα τις έχοι αν ορθώς αποφήνασθαι, ότι μοναχός μη το περιττόν αποτιθείς της τριχός, σχολή και αν άλλο τι βιωτικόν αποθήσεται(12)». Αλλ' αν ο Ευστάθιος καταφέρεται κατ' ευαρίθμων τινών μοναχών, ων το παράδειγμα δεν επηρέασε το σύνολον ακόμη, αλλ' ο Ζωναράς μετά λύπης παρατηρεί ότι πάνδημον το των λαϊκών σύστημα απηρνήθη τας αρχαίας συνήθειας και αντευαγγελικώς κομά, χωρίς το σκάνδαλον να προκαλή των εκκλησιαστικών τας διαμαρτυρίας. «Οι μεν ουν θ. πατέρες εκείνοι (λέγει, ερμηνεύων τον 96ον κανόνα της Στ\' Οικουμενικής) του δι' εμπλοκής ευθετίζειν και διασκεδάζειν τας κόμας εμνήσθησαν• ουδέν γαρ έτερον τότε περί την κόμην τισίν, ως έοικε, περιείργαστο, οία νυν τοις τριχοβάπταις και τριχοπλάσταις περιεργάζεται, πάσαν σπουδήν ποιούμενους κομάν και γυναικώδεις φέρειν βοστρύχους μέχρι ζωστήρος καθιεμένους... Οι δε νυν πατέρες τους τα απηριθμημένα ποιούντας περί την κόμην τε και τον πώγωνα, και έτι μάλλον ασχημονούντας και ούτως εισιόντας εν εκκλησία, ου μόνον ανεπιτιμήτους εώσιν, αλλά και ευλογούσι και των Αγιασμάτων αυτοίς, μεταλαβείν βουλομένοις - βαβαί της ατοπίας! - μεταδιδόασι. Και ο κωλύων ταύτα ουδείς! ου πατριάρχης, ουκ άλλοι αρχιερείς, ου μοναχοί» (13). Η τάσις περί το να κομώσιν οι Βυζαντινοί λαϊκοί ήρχισεν αναφαινομένη από των χρόνων του Θεοφίλου (829-842) του, κατά τους χρονογράφους, απεψιλωμένας τας τρίχας εκ φύσεως έχοντος και δια τούτο θεσπίσαντος «απανταχή εν χρω ταύτας αποκείρειν και μή τινα, Ρ ω μ α ι ο ν όντα, του τραχήλου περαιτέρω φέρειν συγχωρείν» (14). Αλλ' ο τρόπος, δι' ου εκφράζεται ο Ζωναράς, πιστοποιεί αποτροπιασμόν ακόμη βαθύν κατά του τοιούτου νεωτερισμού της των λαϊκών τάξεως. Συμπέρασμα δε αναντίρρητον εντεύθεν εξάγεται, ότι ο κλήρος εξακολουθεί έτι κειρόμενος την κεφαλήν, άλλως ο Ζωναράς θα συμπεριελάμβανεν εις τους ελέγχους του και αυτόν.

Αλλά την κεκομμένην κόμην δεν υποστηρίζουν αι φωναί μόνον των προ της αλώσεως διδασκάλων και συγγραφέων. Την επιβάλλουν και οι ιεροί κανόνες, και δη ο 21ος, ο 42ος και ο 96ος της Πενθέκτης. Και ο μεν 21ος διαλαμβάνει: «Οι επ' εγκλήμασι κανονικοίς υπεύθυνοι γινόμενοι και δια τούτο παντελεί τε και διηνεκεί καθαιρέσει υποβαλλόμενοι και εν τω των λαϊκών απωθούμενοι τόπω, ει μεν εκουσίως προς επιστροφήν ορώντες αθετούσι την αμαρτίαν δι' ης της χάριτος εκπεπτώκασι και ταύτης τέλεον εαυτούς αλλότριους καθιστώσι, τω του κλήρου κειρέσθωσαν σ χ ή μ α τ ι• ει δε μη τούτο αυθαιρέτως αιρήσωνται, καθάπερ οι λαϊκοί την κόμην επιτρεφέτωσαν, ως την εν κόσμω αναστροφήν της ουρανίου ζωής προτιμήσαντες». Ο δε 42ος της αυτής Συνόδου εντέλλεται: «Τους λεγόμενους ερημίτας, οίτινες μελανειμονούντες και τας κεφάλας κομώντες περιάγουσι τας πόλεις. . . ορίζομεν, ει μεν αιρούνται, τας κόμας αποκειράμενοι το των λοιπών μοναχών αναδέξασθαι σχήμα, τούτους εν μοναστηρίω εγκαθίστασθαι και τοις αδελφοίς εγκαταλέγεσθαι• ει δε μη τούτο προέλοιντο παντάπασιν αυτούς των πόλεων απελαύνεσθαι». Ο δε 96ος κανών διατάσσει: «Τους ουν εν τη κεφαλή τρίχας προς λύμην των ορώντων εν επινοίαις εμπλοκής ευθετίζοντας και διασκευάζοντας και δέλεαρ προτιθέντας ταις αστηρίκτοις ψυχαίς, επιτιμίω προσφόρω πατρικώς θεραπεύομεν».

Εκ των κανόνων τούτων, οίτινες σύντρεις τους άνδρας αποβλέπουν, αντιθέτως τω 17ω κανόνι της εν Γάγγρα, τω αναθεματίζοντι τας γυναίκας, τας δια νομιζομένην άσκησιν αποκειρομένας τας κόμας, ο μεν τελευταίος έχει την όψιν γενικήν, απαγορεύων εν γένει τους εξεζητημένους των τριχών μετασχηματισμούς, κατά την μόλις παρατεθείσαν ερμηνείαν του Ζωναρά• οι δε δύο πρώτοι ενδιαφέρουν περισσότερον το θέμα μας. Δια του 42ου κανόνος της η Πενθέκτη καταφέρεται κατά των ψευδομοναχών εκείνων, οίτινες, καίτοι ώφειλον να είναι κεκαρμένοι, αυτοί λαϊκώ τω τρόπω εκόμων τας κεφαλάς• και τους προστάττει λοιπόν να αναλάβουν το πρέπον σχήμα των και να περιζευθούν εις τον πρέποντα τόπον των. Δια δε του 21ου της μας δηλοποιεί, ότι μόνον οι λαϊκοί επετρέπετο να φέρουν όπως δήποτε κόμην πυκνήν και μόνον των λαϊκών γνώρισμα ήτο• οι δε κληρικοί ιδιαίτερον σχήμα είχον το την κόμην κείρεσθαι και έχειν παπαλήθραν, ως γράφει ο Βαλσαμών(15). Ότι λέγει ο Βαλσαμών περί κληρικής κουράς και παπαλήθρας των ημερών του, τούτο λεπτομερέστερον πληροφορείται τις από τα περί στρογγυλής κουράς και επιτρουλλίου παρείσακτα εν τω Μυστική θεωρία του Γερμανού(16), από τα περί ιερατικής και διακονικής κουράς εν έδει στεφάνου γραφόμενα του ψευδοσωφρονίου(17), από τα περί της «εικόνος του ακανθίνου στεφάνου, της δια της κουράς των τριχών εν τη κεφαλή των ιερωμένων εκτυπουμένης» σημειούμενα του Συμεών(18), καθώς και από όλα ημών τα χειροτονικά, εν οίς η της κόμης απόκαρσις αποτελεί την ουσίαν της σφραγίδος του αναγνώστου και της μοναχικής τελειώσεως(19) και είνε λοιπόν η αφελής και άτεχνος απόκαρσις της κόμης η θύρα, δι' ης είτε εντεύθεν, είτε εκείθεν, εισέρχεται τις εις το στάδιον της ιερωσύνης. Κληρικός ακούρευτος είνε τι απροσδιόνυσον κατά τα χειροτονικά μας. Δια τούτο και οσάκις η αρχαία ιστορία ποιείται λόγον περί αναδείξεως κληρικών, παραθέτει παρά την ανάδειξιν και την κουράν. Ούτω, κατά Σωκράτη, Ιουλιανός ο ακολούθως Παραβάτης «εν χρω κειράμενος τον των μοναχών υπεκρίνετο βίον» (20). Ούτω, κατά Ναζιανζηνόν, Μάξιμος ο κυνικός, ποιμήν της Εκκλησίας γενόμενος, ουδέν έτερον εις την ποιμαντικήν εισήνεγκεν ή το κείραι την κόμην(21). Ούτω, κατά Ευάγριον, ο αποστάτης Μαρκιανός υπό του βασιλέως Ζήνωνος εις Ταρσόν της Κιλικίας εκπεμφθείς και την κόμην αποθέμενος πρεσβύτερος χειροτονείται(22). Ούτω κατά Κεδρηνόν, ο μετά της Ζωής συμβασιλεύων Ρωμανός «Ιωάννην τον πρωτονοτάριον, ήδη την κοσμικήν κειράμενον τρίχα, μεταπεμψάμενος και σύγκελλον τιμήσας, τη της εαυτού συζύγου αδελφή Θεοδώρα φρουρόν κατέστησε»(23) κλπ. κλπ.

Το συμπέρασμα αποκατέστη αδιάσειστον. Όσον το γένειον των σημερινών κληρικών μας τυγχάνει σύμφωνον προς το εκκλησιαστικόν μας παρελθόν, άλλο τόσον η μακρά των κόμη αντιπαλαίει και κατά της Εκκλησίας του νόμου και κατά της Εκκλησίας της χάριτος και κατά των χειροτονικών μας και κατ' αποφάσεων Συνόδου Οικουμενικής και κατά της χιλιοπεντακοσιετούς Χριστιανικής ιστορίας μας και κατά της ανδροπρέπειας. Το κομάν, ούτινος εν και μόνον παράδειγμα μας προσφέρει η πολιά αρχαιότης, το του αρχιερέως Θεοτίμου, όστις όμως ήτο αρχιερεύς των Σκυθών(24), το κομάν, λέγω, δειλώς κατ' αρχάς ποίησαν την εμφάνισίν του παρά μοναχοίς αιρετικοίς, κατά κόρρης παταχθέν και αύθις μετά αιώνας αναφανέν ως εκ της προϊούσης εκλαϊκεύσεως του ανά τον κόσμον αναστρεφόμενου μοναχικού στοιχείου, επεκράτησεν ως εικός παρ' αυτοίς και εξ αυτών επί του λοιπού εκκλησιαστικού σώματος από της αλώσεως επεξετάθη. Και βλέπει τις σήμερον καταπατουμένην ρητήν του αποστόλου διάταξιν και νεαρούς κληρικούς εγκαλωπιζομένους επί τοις κυμαινομένοις βοστρύχοις και τας εν τω ναώ γυναίκας επιφθόνως παρατηρούσας. Αφήνω κατά μέρος το ανθυγιεινόν του πράγματος και καλλιεργητικόν της ρυπαρίας. Είνε καιρός, νομίζω, να επανέλθωμεν και επί του σημείου τούτου προς τα ιστορικά μας ίχνη, αφού μάλιστα το ζήτημα ου μόνον ουδαμώς δογματικόν ει αλλά και ηθικώς τυγχάνει αδιάφορον.

Σημειώσεις:
(1) Ηροδότ. Α, 1195. Β, 37. Γ, 8.
(2) Λουκιανού, Νεκρ. διάλογος 10ος.
(3) Αριθμ. στ\' 1-21.
(4) Πράξ. ιη\' 18.
(5) Αμώς β\' 11-12.
(6) Κ. Budde, άρθρ. «Samson» εν Hastings Bible Dictionary.
(7) Αποστολ. Διαταγ. Α\' 3. Migne 1, 564-5.
(8) Ψευδαθανάσιος, Ερώτ. 28. Migne 28, 720.
(9) Κλήμης Αλεξ. Παιδαγ. Γ\' 3. Migne 8, 577 και εξ.
(10) Επιφάν. Αιρέσ. LXXX κατά Μασσαλιανών. Migne 42, 765-8.
(11) Hieronymus in Ezechielem Lib. XΙΙΙ, 44, Migne P. L. 25, 437.
(12)Ευστάθιος θεσσαλον. Επίσκηψις βίου μοναχικού, Migne 135, 873.
(13) Ζωναράς, Migne 137, 848-9.
(14) Θεοφάνους Συνέχεια, Migne 109, 121.
(15) Βαλσαμών, Εις 21ον καν. Πενθέκτης, Migne 137, 585.
(16)Nilo Borgia II Cominentario Liturgico di S. Germano σ. 7, 15 και 18. Τα ανωτέρω ελλείπουν από τον Βατικανόν κώδικα (Gr. 790)   και τον της Νεαπόλεως (Gr. LXIII).
(17)Ψευδοσωφρόν. Εκκλ.  Ιστορ. των τελουμένων. Migne 87,  3985-8.
(18) Συμεών θεσσαλ. Περί θ. ναού, Migne 155, 717.
(19) «Τάξις γινομένη επί χειροτονία αναγνώστου. Προσαγόμενος τω αρχιερεί ο τοιούτος... κείρεται παρ' αυτού σταυροειδώς... είτα τέλεον... υπό τίνος εις κληρικού κείρεται σχήμα». I.  Goar, Ευχολόγ. σελ. 233. Πρβλ. αυτ. σελ. 470-71 και τα περί μελλοκουρίτου εν Τάξει γινομένη εις το φορέσαι τινά ράσον.
(20) Σωκράτ. Γ\'  1. Migne 67, 372.
(21) Γρηγορ. Ναζιανζ. Λόγ. εις εαυτόν εξ αγρού επανήκοντα § 3. Migne 35, 1232.
(22) Εύαγρ. Γ\'  26. Migne 86, 2652.
(23) Γ. Κεδρηνός. Migne 122, 220.
(24) Σωζόμεν. Ζ\'  26. Migne 67, 1500.

Γλωσσάρι:
*Ξυρός= [<αρχ. ξυρόν < ξύω] (το) κ. ξυρός (ο) ουσ.  το ξυράφι• εύχρ. μόνο στη φρ. επί ξυρού ακμής, σε κρισιμότατο σημείο, σε κίνδυνο: η υφαντουργία επί ξυρού ακμής (Το Βήμα)
*Σκώμμα= [<αρχ. σκ[ùμμα < σκώπτω] (το) ουσ.  λόγος πειραχτικός, εμπαικτικός
*Λουκιανός= (2ος μ.Χ. αι.) σοφιστής και συγγραφέας από τα Σαμόσατα της Συρίας.
*Λάσιος= [<αρχ. λάσιος] -ιος κ. -ία, -ιον επίθ.  δασύτριχος
*Ρείθρο= [<αρχ. \"ñε[éθρον < \"ñέω] (το) ουσ.  (Κ ρείθρον) ρυάκι: χυμένο ασήμι τρέχει το ρείθρο (Κ. Χατζόπουλος) | αυλάκι για να κυλάει το νερό: νερό τρεχάμενο στα ρείθρα (Ν. Καρούζος)
*Αλκή= [<αρχ. \'áλκή, ρίζα \'áλκ > \'áλέξω (= αποκρούω)] (η) ουσ.  σωματική δύναμη, ευρωστία, ευψυχία: εννοώντας με τη λέξη «αρετή» όχι μόνο την ηθική ακεραιότητα, μα και την πνευματική και φυσική αλκή (Μ. Πλωρίτης)

Πηγή: Κωνσταντίνου Καλλινίκου, Πρωτοπρεσβυτέρου, \"Ο Χριστιανικός Ναός και τα τελούμενα εν Αυτώ\", Έκθεσις Χριστιανικού Βιβλίου, έκδοση Β΄, Αθήναι 1958, σελ.533-541.

[ρωμηός]

Μια διαφορετική άποψη δίνει ο Ομότιμος Καθηγητής Κωνσταντίνος Καλοκύρης. Αντιγράφω το επίμαχο κομμάτι του άρθρου του από το φόρουμ του αγαπητού μας Θάνου:

\"Η εξωτερική και η τελετουργική αμφίεση του ιερού κλήρου:
Α\' Ιστορική διαμόρφωση
του Ομοτιμ. Καθηγ. κ. Κωνσταντίνου Καλοκύρη

........Όμως για τον ιερό κλήρο ως εξωτερικό ένδυμα καθημερινής ζωής , επεκράτησε σιγά- σιγά το μαύρο ποδήρες ιμάτιο, «οἴει πρέπον εἶναι πενθοῦντι σχῆμα» κατά τον Μ. Βασίλειο (PG 31, 282) και, κατά τον ιστορικό Σωκράτη, ως αρμόζει στους «κατά Χριστόν πενθούντας» (Εκκλ. Ιστορία ΙΙΙ, 96). Πρβλ. και Ιωάννη Κλιμ. PG 88, 805). Αυτό έγινε αφού διαμορφώθηκε το ένδυμα αυτό στο μαύρο ράσο των μοναχών και απ' αυτούς επιβλήθηκε σε όλο τον κλήρο. (Και τούτο, όταν βέβαια οι μοναχοί γίνονταν επίσκοποι και εξακολουθούσαν να το φορούν, και το επέβαλαν στους ιερείς των). Το ράσο αυτό ήταν ένα ευτελές μαύρο ένδυμα, που γι αυτό ονομάζει «ράκος» ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης (PG 135, 830). Αλλ' όχι μόνο οι κυρίως κληρικοί φέρουν έκτοτε το ράσο, αλλ' επίσης (με αποφάσεις Συνόδων και αρχιερατικές Εγκυκλίους) και οι ιεροψάλτες και οι νεωκόροι κατά τον χρόνο της υπηρεσίας των στον ναό, επειδή θεωρούνται ως κατώτεροι κληρικοί (αχειροτόνητοι αλλά χειροθετούμενοι). Πώς τώρα στις μέρες μας, με την αδικαιολόγητη ανοχή των μητροπολιτών, ικανοί ψάλτες, παραβαίνοντας την παράδοση Συνόδων και Εγκυκλίων τροποποίησαν αυθαιρέτως το ταπεινό, απλό και απέριττο ράσο σε «κάτι άλλο», θα το πούμε στην συνέχεια.

Συνεχίζοντας πρέπει να σημειώσουμε ότι γενικώς «ράσα» ονομάζονταν παλαιόθεν, τόσο το ευρυμάνικο εξώρρασο όσο και το σκοτεινόχρουν με συνήθεις χειρίδες (όχι ευρυμάνικο) και εμπρός διασταυρούμενο εσώτερο ένδυμα, το γνωστό αντερί, από την τουρκική λέξη intari. Το εξωτερικό όμως (το κυρίως) μέλλαν ράσο είχε στην τουρκοκρατία και το όνομα «τζουμπές» (ακούεται η λ. και σήμερα), επεκράτησε δε ίσως από το πλατύ, βαθύχρουν επανωφόρι των Τούρκων (πολλάκις μεταξωτό, ή μάλλινο, εφοδιασμένο και με γούνα), το λεγόμενο «καφτάνι», το οποίο φορούσαν και οι έλληνες άρχοντες των παραδουνάβιων χωρών. Τέτοιο φορούσε και ο παλαιός πρωθυπουργός της Ελλάδος Δημήτριος Βούλγαρης (1802-1877), γνωστός γι αυτό με το όνομα «Τζουμπές»! Πρέπει όμως ακόμη να σημειωθεί ότι, από τα προ της Αλώσεως χρόνια, αλλ' ιδιαίτερα καθ' όλη την τουρκοκρατία , οι ορθόδοξοι κληρικοί είχαν ως συνήθη εξωτερική αμφίεση την αμφίεση των λαϊκών – συνήθεια την οποία την ενθυμούμαστε στην επαρχία να διατηρείται πριν από λίγα χρόνια (Μόνο στις επίσημες εμφανίσεις και στον ναό έβαζαν ράσο).\"

 Πηγή: Ενορία Κομποτίου

[ρωμηός]

Όμως για τον ιερό κλήρο ως εξωτερικό ένδυμα καθημερινής ζωής , επεκράτησε σιγά- σιγά το μαύρο ποδήρες ιμάτιο, «οἴει πρέπον εἶναι πενθοῦντι σχῆμα» κατά τον Μ. Βασίλειο (PG 31, 282) και, κατά τον ιστορικό Σωκράτη, ως αρμόζει στους «κατά Χριστόν πενθούντας» (Εκκλ. Ιστορία ΙΙΙ, 96). Πρβλ. και Ιωάννη Κλιμ. PG 88, 805).

Ίσως θα έπρεπε κάποιος να ελέγξει αυτές τις παραπομπές στις οποίες στηρίζεται ο καθηγητής. Διότι ουσιαστικά έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα γραφόμενα υπό του κ. Στάμπoζ:

...το μαύρο χρώμα του ράσου δεν συμβολίζει τίποτε. Δεν έχει καμμιά σχέση με τη σταύρωση του Χριστού, αφού ο Χριστός αναστήθηκε και η Ορθοδοξία είναι κατ᾿ εξοχήν η Εκκλησία της Αναστάσεως. Ούτε με το πένθος για τις αμαρτίες του ιερέως ή του κόσμου όλου έχει σχέση. Κάτι τέτοιο θα ερχόταν σε αντίθεση με τα λόγια του ιδίου του Κυρίου ο Οποίος, επικρίνοντας τους φαρισαίους, παρήγγειλε να μην φανερώνουμε με εξωτερικές εκδηλώσεις την εσωτερική ζωή μας. Είναι λοιπόν το ράσο μαύρο μόνο και μόνο για λόγους σοβαρότητας και αποφυγής εντυπωσιασμού και επιδείξεως

Πάντως ο καθηγητής δεν είναι ξεκάθαρος. Λέει για παράδειγμα:

επεκράτησε σιγά- σιγά το μαύρο ποδήρες ιμάτιο

προσδιορίζοντας κυρίως το χρόνο αυτής της επικράτησης:

όταν βέβαια οι μοναχοί γίνονταν επίσκοποι και εξακολουθούσαν να το φορούν, και το επέβαλαν στους ιερείς των

Αλλά αμέσως μετά αναφέρει:

από τα προ της Αλώσεως χρόνια, αλλ' ιδιαίτερα καθ' όλη την τουρκοκρατία , οι ορθόδοξοι κληρικοί είχαν ως συνήθη εξωτερική αμφίεση την αμφίεση των λαϊκών

Ουσιαστικά μας μπερδεύει! Με όσα λέει θα πρέπει να υποθέσουμε ότι φορούσανε το μαύρο ράσο αρχικά και μετά  - για άγνωστη αιτία - πριν την Άλωση το απέθεσαν και το ξαναπροσέλαβαν μετά την απελευθέρωση (πάλι χωρίς να μας δίνει στοιχεία πως έγινε αυτό)!

[staboz]

Έχω πολλά παράπονα μαζί σου Ρωμηέ. Σου τα συγχωρώ όμως, διότι διαπιστώνω ότι αρχίζεις να μαθαίνεις καλά το βασικό μάθημα της επιστημονικής εργασίας: Τόν έλεγχο των παραπομπών!

Ιδού λοιπόν το επίμαχο κείμενο, για να καταλάβουμε όλοι τί είδους επιστημονική εργασία κυκλοφορεί στον δύσμοιρο αυτό τόπο.
Αλλά, πού το παράξενο; Εσύ δεν είπες ότι δουλεύουμε στο περίπου; Γιατί λοιπόν θα σε πειράξει τώρα, άν και άλλοι κάνουν το ίδιο, ή το τραβήξουν προκρουστείως και λίγο παραπέρα, προκειμένου να αναγκάσουν τους πατέρες της Εκκλησίας να συμφωνήσουν με τη δική τους σοφία;
Άντε, μετάφρασέ το τώρα, για να μπορεί να το διαβάσει και κανείς άλλος:

       Homilia de gratiarum actione 31.232.27 ` to     Homilia de gratiarum actione 31.233.3
Σὺ δὲ ᾠδαῖς τισι
πρὸς τὸ κατηφὲς πεποιημέναις παραθρηνεῖς, καὶ μέλεσι
γοεροῖς ἐκτήκειν σεαυτοῦ τὴν ψυχὴν ἐπιτηδεύεις·
καὶ ὥσπερ τῶν τραγῳδῶν ἴδιόν ἐστι τὸ ἀνάπλασμα
καὶ ἡ σκευὴ μεθ᾽ ἧς τὰ θέατρα καταλαμβάνουσιν·
οὕτως οἴει προσήκειν καὶ τῷ πενθοῦντι πρέπον εἶναι
σχῆμα, μέλαν ἱμάτιον, καὶ αὐχμηρὰν κόμην, καὶ
σκότος ἐν οἰκίᾳ, καὶ ῥύπον, καὶ κόνιν, καὶ μέλος
στυγνὸν, ἀεὶ νεαρὸν τῆς λύπης τὸ τραῦμα τῇ ψυχῇ
διασῶζον. Κατάλιπε ταῦτα ποιεῖν τοῖς μὴ ἔχου-
σιν ἐλπίδα. Σὺ δὲ ἐδιδάχθης περὶ τῶν ἐν Χριστῷ
κοιμηθέντων, ὅτι Σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν
ἀφθαρσίᾳ· σπείρεται ἐν ἀσθενείᾳ, ἐγείρεται ἐν
δυνάμει· σπείρεται σῶμα ψυχικὸν, ἐγείρεται  
31.233  σῶμα πνευματικόν. Τί οὖν κλαίεις τὸν ἐξελ-
θόντα μεταμφιάσασθαι; Μήτε σεαυτὸν θρήνει ὡς
βοηθοῦ τινος πρὸς τὸν βίον στερούμενος·

[ρωμηός]

Καλά μιλάμε απίστευτη παραποίηση!!! Τόσο πολύ πια??? Σχεδόν αδύνατο να το πιστεύσω!!!

Κατάλιπε ταῦτα ποιεῖν τοῖς μὴ ἔχουσιν ἐλπίδα.

[staboz]

Μην πιστεύεις, μεγάλε. Μήπως τί πίστεψες εσύ από μένα; Εδώ μου στέλνεις τον Guardian στο ΧΥΤΑ του Φόρουμ!
Αλλά το \"περίπου\" και τα άλλα που σε αφορούν τα προσπέρασες, κατεργαράκο!
                                    Στ.

[ρωμηός]

Κείμενο

Σὺ δὲ ᾠδαῖς τισι πρὸς τὸ κατηφὲς πεποιημέναις παραθρηνεῖς, καὶ μέλεσι γοεροῖς ἐκτήκειν σεαυτοῦ τὴν ψυχὴν ἐπιτηδεύεις · καὶ ὥσπερ τῶν τραγῳδῶν ἴδιόν ἐστι τὸ ἀνάπλασμα καὶ ἡ σκευὴ μεθ᾽ ἧς τὰ θέατρα καταλαμβάνουσιν · οὕτως οἴει προσήκειν καὶ τῷ πενθοῦντι πρέπον εἶναι σχῆμα, μέλαν ἱμάτιον, καὶ αὐχμηρὰν κόμην, καὶ σκότος ἐν οἰκίᾳ, καὶ ῥύπον, καὶ κόνιν, καὶ μέλος στυγνὸν, ἀεὶ νεαρὸν τῆς λύπης τὸ τραῦμα τῇ ψυχῇ διασῶζον. Κατάλιπε ταῦτα ποιεῖν τοῖς μὴ ἔχουσιν ἐλπίδα. Σὺ δὲ ἐδιδάχθης περὶ τῶν ἐν Χριστῷ κοιμηθέντων, ὅτι Σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν ἀφθαρσίᾳ· σπείρεται ἐν ἀσθενείᾳ, ἐγείρεται ἐν δυνάμει· σπείρεται σῶμα ψυχικὸν, ἐγείρεται   σῶμα πνευματικόν. Τί οὖν κλαίεις τὸν ἐξελθόντα μεταμφιάσασθαι; Μήτε σεαυτὸν θρήνει ὡς βοηθοῦ τινος πρὸς τὸν βίον στερούμενος·

Μετάφραση

Εσύ όμως θρηνείς υπερβολικά με ωδές που έχουν συντεθεί για να οδηγούν σε κατήφεια και φροντίζεις να λιώνεις την ψυχή σου με άσματα θρηνητικά• και όπως είναι ιδιαίτερο γνώρισμα στους τραγωδούς το ότι με την ανόρθωση του αναστήματός τους και τα ειδικά ρούχα τους, καθυποβάλουν τους θεατές, έτσι νομίζεις και συ πως ταιριάζει και πως είναι πρέπον για εκείνους που πενθούν αυτό το σχήμα, το μαύρο δηλαδή ιμάτιο και η ακαλαίσθητη κόμη και το σκοτάδι στο σπίτι μαζί με τη βρωμιά και τη σκόνη και η σκυθρωπή σωματική εμφάνιση , ώστε να διατηρεί πάντοτε φρέσκους τους τραμαυτισμούς που δημιουργεί η λύπη στην ψυχή. Αυτά όλα να τα αφήσεις για εκείνους που δεν έχουν ελπίδα. Διότι εσύ διδάχτηκες για εκείνους που έχουν κοιμηθεί εν Χριστώ ότι:  (Ο άνθρωπος) γεννιέται μέσα στη φθορά αλλά εγείρεται στην αφθαρσία, γεννιέται μέσα σε ασθένειες αλλά εγείρεται και αποκτά δύναμη, γεννιέται με σώμα ψυχικό και εγείρεται με σώμα πνευματικό. Γιατί λοιπόν κλαίς αυτό που έχει εξέλθει εκ του κόσμου τούτου και έχει ανακαινισθεί; Ούτε τον εαυτό σου να θρηνείς, ωσάν να μην έχεις κάποιον βοηθό στη ζωή σου.

Υγ. Ελπίζω να μη με σφάξετε στο γόνατο!!! Επιχείρησα μια μετάφραση (ξέρω πως το κάνατε για να με δοκιμάσετε αλλά κυρίως για να μου τις βρέξετε πάλι!!!) που σίγουρα έχει λάθη!!!

[ρωμηός]

Μην πιστεύεις, μεγάλε. Μήπως τί πίστεψες εσύ από μένα;

Καλά μιλάμε αυτή είναι απίστευτη απάτη!!!! Πόσα τέτοια θα υπάρχουν και δεν τα χουμε  πάρει χαμπάρι!!!! Τώρα σας πιστεύω...Ποτέ δεν είναι αργά...!!!

Εδώ μου στέλνεις τον Guardian στο ΧΥΤΑ του Φόρουμ!
Αλλά το \"περίπου\" και τα άλλα που σε αφορούν τα προσπέρασες, κατεργαράκο!

Θα απαντήσω στον οικείο τόπο!!! Δεν φοβάμαι εγώ!!!