Προορισμός και ελευθερία Β΄

[staboz]

Εκ μεταφοράς από εδώ: http://sinevohia.gr/forum/viewtopic.php?pid=15341#p15341

Για το θέμα τώρα της παγγνωσίας τού Θεού και της ελευθερίας τού ανθρώπου συνέπεσε να δεχτώ αυτές τις μέρες και σχετικό ερώτημα ενός μαθητή από την Ορεστιάδα.
Το παραθέτω, μαζί και με την απάντηση που έδωσα:

Το ερώτημα τού μαθητή:
afou o theos kserei ti tha kanoume stin zwi mas, kserei pou tha kataliksoume, ti tha kanoume, kesrei ti apofaseis  tha paroume, kserei ti tha dialeksei o kathenas, κserei ta panta..giati mas vazei na zoume? kai na yparxoume edw? giati mas kalei edw pera?
i iparksi mas einai apla grafiokratiki dιlαdι dn exei pragmatiki ousia, apla prepei na simvei logo tis gnwsis, tsampa zoume, kserei ti tha kanoume, tsampa mas \"tiranaei\"

Το ζήτημα της πρόγνωσης τού Θεού για την πορεία της ζωής τού ανθρώπου είναι από τα δυσκολότερα στην κατανόησή του, κυρίως διότι οι άνθρωποι δεν έχουμε κάτι ανάλογο ως εμπειρία.
Όπως όμως και όλα τα πολύ δύσκολα θεολογικά ζητήματα, έτσι και αυτό βρίσκει κάποια απάντηση, αν εξετασθεί σε συνάρτηση με την ελευθερία τού ανθρώπου.
Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ο Θεός προγνωρίζει, αλλά η πρόγνωσή Του δεν προκαθορίζει την πορεία μας. Η πρόγνωσή Του γίνεται με βάση την ελευθερία μας. Προγνωρίζει δηλαδή ότι ενεργώντας ελεύθερα θα κάνουμε το ένα ή το άλλο στη ζωή μας. Δεν εξαρτάται όμως η ελευθερία μας από την πρόγνωση τού Θεού, αλλά η πρόγνωση τού Θεού από την ελευθερία μας. Δύσκολο να το κατανοήσουμε αυτό, διότι, όπως σημείωσα, δεν έχουμε ανάλογη εμπειρία και όλη η ζωή μας εκτυλίσσεται μέσα στο χρόνο. Για τον Θεό όμως δεν υπάρχει χρόνος: παρελθόν, παρόν, μέλλον. Για τον Θεό τα πάντα είναι ένα διαρκές παρόν. Γι᾿ αυτό και γνωρίζει τα πάντα ως κάτι χρονικά ενιαίο. Και γι᾿ αυτόν τον λόγο η γνώση Του (πρόγνωση στη δική μας αντίληψη) γίνεται με βάση την ελευθερία μας.

Όσον αφορά τώρα την ελευθερία μας πρέπει να τονίσουμε ότι αυτή δεν είναι εικονική ούτε ψευδαίσθηση. Είναι αληθινή. Και επειδή είναι αληθινή πρέπει να δοκιμαστεί σε πραγματικές συνθήκες και όχι μόνο μέσα στη σκέψη τού Θεού. Η ελευθερία μας δεν δοκιμάζεται για να πληροφορηθεί ο Θεός και να πεισθεί για την πραγματική μας αξία. Η ελευθερία μας δοκιμάζεται για να πεισθούμε εμείς οι ίδιοι, και για να έχει ίσες δυνατότητες και ο άλλος διεκδικητής της ζωής μας, ο διάβολος.

Γύρω από τον κάθε άνθρωπο διεξάγεται τιτάνιος αγώνας. Αγώνας να κερδίσουν την καρδιά του οι δύο διεκδικητές της: ο Θεός ή ο διάβολος. Το παιχνίδι δεν είναι στημένο. Παίζεται πραγματικά στα ίσα. Ο Θεός δίνοντας ελευθερία στα πλάσματά Του αναλαμβάνει μια φοβερή διακινδύνευση. Τη διακινδύνευση να Τον απορρίψουν, να Του πουν: Όχι! Φύγε! Δεν Σε θέλουμε! Θεέ, «ἀπόστα ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὁδούς σου εἰδέναι οὐ βούλομαι» (Ἰώβ κα΄ 14).  Δίνοντας ελευθερία, ο Θεός αυτόματα υποβάλλει σε έναν φοβερό αυτοπεριορισμό τον ίδιο τον Εαυτό Του. Ουσιαστικά παύει να είναι Παντοδύναμος, διότι στο χώρο τής ελευθερίας δεν μπορεί πλέον να επέμβει. Όχι με την έννοια ότι τυχόν δεν θα ήθελε κάτι τέτοιο, αλλά με την έννοια ότι πραγματικά δεν μπορεί! Άπαξ και έδωσε ελευθερία, αυτοδεσμεύτηκε για πάντα! Του είναι αδύνατον πλέον να επέμβει! Αν παρόλα αυτά επιχειρούσε κάτι τέτοιο, αυτό θα σήμαινε ότι αυτοκαταργείται ως Θεός –πράγμα αδιανόητο!
Η ελευθερία επομένως είναι κάτι τρομερό. Είναι πυρηνική ενέργεια στα χέρια τού ανθρώπου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για το καλό, όσο και για να ανατινάξει όλο τον κόσμο.

Δεν θα μπορούσε ο Θεός να δώσει κάπως περιωρισμένη ελευθερία στον άνθρωπο, ώστε να τον ελέγχει και να μπορεί να τον οδηγεί πάντα στο καλό; Ασφαλώς μπορούσε, αλλά αυτή πλέον δεν θα ήταν ελευθερία· θα ήταν ψευδαίσθηση ελευθερίας, προκειμένου να ξεγελάσει τον άνθρωπο. Ένας όμως εξαπατημένος με τέτοιο τρόπο άνθρωπος μπορεί να γίνει ευλαβής και υπάκουος δούλος τού Θεού, ποτέ όμως υιός τού Θεού και κατά χάριν θεός. Η αληθινή ελευθερία είναι ο μόνος τρόπος να πραγματοποιηθεί ο ουσιαστικός σκοπός τής δημιουργίας τού ανθρώπου, που είναι το να γίνει ίσος και όμοιος με τον Δημιουργό Του· να γίνει νέος θεός! Θεός εκ του μηδενός!
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ελευθερία μας δοκιμάζεται σε πραγματικές συνθήκες. Άλλο είναι να αναπτύσσει κάποιος στρατηγός στους στρατιώτες του την τεχνική τού πολέμου σε μια αίθουσα παρουσιάσεων ή έστω σε μια πολεμική άσκηση και άλλο να τους καθοδηγεί στη μάχη. Και εδώ μάχη γίνεται! Και ασφαλώς κάθε μάχη έχει τις ταλαιπωρίες της, τις απώλειες και προπαντός τον κίνδυνο να χαθεί. Αλλά αν χαθεί, δεν φταίει γι᾿ αυτό η πρόγνωση τού Θεού αλλά η ελεύθερη θέληση τού ανθρώπου. Η μάχη είναι πραγματική. Είναι αληθινή δοκιμασία της ελευθερίας μας. Δεν μας βασανίζει ο Θεός. Τα όποια βάσανά μας είναι το τίμημα της ελευθερίας μας· δηλαδή το τίμημα τού να μπορέσουμε να φτάσουμε στην απόλυτη κορυφή γινόμενοι κατά χάριν θεοί. Και είναι πολύ μικρό αυτό το τίμημα σε σχέση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Αν μιλάμε για πραγματικό βασανισμό, θα πρέπει να ομολογήσουμε ειλικρινά ότι ο μόνος τον οποίο φρικτά βασάνισε ο Θεός είναι ο ίδιος ο Εαυτός Του! Διότι η ελευθερία μας Του στοίχισε πανάκριβα. «Αναγκάστηκε» –όχι διότι τυχόν ήταν υποχρεωμένος να το κάνει, αλλά μόνο και μόνο από άπειρη αγάπη για μάς– «αναγκάστηκε» λοιπόν να γίνει ο Ίδιος άνθρωπος –πράγμα αδιανόητο! Και υπέφερε ως άνθρωπος τα φρικτότερα παθήματα, σε σημείο ώστε να κραυγάσει: «παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο»! Και να προφέρει την ακόμη φοβερότερη φράση: «Θεέ μου, Θεέ μου, ἵνα τί με ἐγκατέλιπες;». Σήκωσε στους ώμους Του το πιο δυσβάστακτο, πραγματικά ασήκωτο βάρος, την κόλαση των αμαρτιών όλου του κόσμου. Και εγκαταλείφθηκε (δηλαδή αισθάνθηκε εγκαταλειμμένος ως άνθρωπος, διότι δεν έπαυσε ποτέ ως Θεός να είναι ενωμένος με τον Θεό Πατέρα), εγκαταλείφθηκε λοιπόν έτσι και τόσο πολύ, όσο κανένας άλλος άνθρωπος δεν είχε εγκαταλειφθεί ούτε και πρόκειται να εγκαταλειφθεί ποτέ, ακόμη και ο πιο ασεβής και διαβολικός.

Ο Θεός μάς αγαπάει με άπειρη αγάπη. Ακόμη και η λέξη τρελλά δεν μπορεί να εκφράσει το μέγεθος αυτής της αγάπης. Και γι᾿ αυτό μάς χάρισε αληθινή ελευθερία. Και γι᾿ αυτό υφίσταται ο Ίδιος τις βασανιστικές συνέπειες αυτού του ασύλληπτα μεγάλου χαρίσματος τής ελευθερίας, η οποία είναι και η απολύτως απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να μπορέσει να μας αναδείξει όμοιούς Του, νέους κατά χάριν θεούς.
Ταυτόχρονα, δίνοντας τήν ελευθερία και τη δυνατότητα άσκησής της στον κόσμο, ο Θεός κάνει τον άνθρωπο συνδημιουργό Του. Όλος αυτός ο πλούτος τής ανθρώπινης δημιουργικότητας αποτελεί έκπληξη ακόμη και για τον ίδιο τον Θεό! Έκπληξη όχι με την έννοια ότι δεν το γνώριζε, αλλά με την έννοια της χαράς να βλέπει τα δημιουργήματά Του να γίνονται αληθινοί δημιουργοί. Βεβαίως με τη δική Του χάρη και δύναμη δημιουργούμε οι άνθρωποι. Όμως τα έργα μας δεν είναι γι᾿ αυτόν τον λόγο μικρά και ασήμαντα. Είναι μεγάλα και υπερθαύμαστα και αποτελούν γεγονός εκπλήξεως και για τον ίδιο τον Θεό! Και όλος αυτός ο μοναδικός πλούτος τής ανθρώπινης δημιουργικότητας θα αποτελεί αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού για όλα τα όντα σε όλη την αιωνιότητα!

Πολύ περισσότερο κάθε μας πράξη αρετής, κάθε μάχη πνευματική, κάθε αγώνας τής ψυχής συγκεντρώνει την προσοχή και τον θαυμασμό τού Ουρανού! Και αναμφιβόλως μόνο έτσι, με την έμπρακτη αρετή, αποκτά αξία η τελική επιβράβευση, η απονομή των μεταλλίων! Όπως άλλωστε γίνεται και σε κάθε είδους αγώνες τώρα. Το μετάλλιο δεν είναι τίποτε. Μπορεί να πάει κανείς σε κάποιο κατάστημα να το αγοράσει και να το φοράει στο λαιμό του. Αλλά έτσι θα είναι ένας σαλτιμπάγκος, ένας απατεωνίσκος. Αυτό που έχει αξία είναι η πάλη, η μάχη, ο αγώνας. Στο άλμα επί κοντώ όλοι γνωρίζουν ότι το χρυσό μετάλλιο θα το πάρει η Έλενα Ισιμπάγιεβα. Κανείς όμως δεν της δίνει το μετάλλιο, αν εκείνη δεν αγωνιστεί. Αλλά και αν της το έδιναν, η ίδια δεν θα το έπαιρνε ποτέ! Γι᾿ αυτήν αξία δεν έχει το μετάλλιο αλλά ο αγώνας. Ο αγώνας όχι απλώς να βγει πρώτη και να πάρει το χρυσό μετάλλιο, αλλά η υπέρτατη προσπάθεια να ξεπεράσει τον εαυτό της, έστω και κατά λίγα χιλιοστά!
Συμπερασματικά η ζωή μας εδώ δεν είναι απλώς μια γραφειοκρατική υπόθεση με προαποφασισμένη κατάληξη. Είναι μάχη, είναι αγώνας μέχρις εσχάτων, είναι πάλη προς τις δυνάμεις τού σκότους, πόλεμος για την ανάσταση τού σύμπαντος!