Αγάπη καί φόβος

[Iaspis]

Τού Αγίου Διαδόχου
«Κανείς δέν δύναται νά αγαπήση τόν Θεόν καί νά θερμανθή η καρδία του από τήν συναίσθησιν τής αγάπης αυτής, εάν προηγουμένως δέν αισθανθή φόβον Θεού είς τήν καρδίαν του. Διότι η ενέργεια τού φόβου τού Θεού εξαγνίζει καί μαλακώνει τήν ψυχήν, ώστε αύτη νά φθάση είς τήν κατάστασιν τής ενεργού καί ζώσης πρός τόν Θεόν αγάπης. Είς αυτόν όμως, τόν διεγείροντα αγάπην καί κατάνυξιν φόβον, δέν δύναται νά φθάση κανείς ουδέποτε, εφ\' όσον προηγουμένως δέν απομακρυνθή από όλας τάς βιοτικάς μερίμνας.
Διότι όταν ο νούς ησυχάση απολύτως από τόν θόρυβον τών μεριμνών καί δέν ταράσσεται από αυτάς, τότε μόνον αισθάνεται τήν θείαν καί ευεργετικήν ενόχλησιν τού φόβου τού Θεού. καί τότε ο ευεργετικός αυτός φόβος, διά τής ισχυράς συναισθήσεως τής παρουσίας τού Θεού, καθαρίζει τόν άνθρωπον από τόν υλικόν όγκον καί  τήν γεώδη παχυλότητα, ίνα οδηγήση αυτόν είς τήν άμετρον αγάπην τής καλωσύνης τού Θεού. Ώστε λοιπόν έκ τούτου διδασκόμεθα, ότι ο μέν φόβος τού Θεού παρατηρείται είς ψυχάς ανθρώπων, οί οποίοι ευρίσκονται είς τό στάδιον τής καθάρσεως καί συναισθάνονται μίαν μετρίαν αγάπην πρός τόν Θεόν. η δέ απόλυτος καί έξω παντός μέτρου αγάπη πρός τόν Θεόν συναντάται πλέον είς ανθρώπους, οί οποίοι εκαθαρίσθησαν ψυχικώς από πάσαν γηΐνην αδυναμίαν καί, ώς έκ τούτου, έπαυσαν νά κατευθύνωνται είς τήν πνευματικήν των ζωήν από τόν πρός τόν Θεόν φόβον. Διότι, όπως είναι γνωστόν, η ωλοκληρωμένη καί απόλυτος πρός τόν Θεόν αγάπη απομακρύνει από τήν ψυχήν τόν φόβον»

«φόβος οὐκ ἔστιν ἐν τῇ ἀγάπῃ, ἀλλ᾿ ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον» (Ιωάν. δ\' 18)

«Καί αί δύο όμως αυταί καταστάσεις, ο φόβος δηλαδή τού Θεού καί η απόλυτος πρός Αυτόν αγάπη, απαντώνται μόνον είς ψυχάς δικαίων, οί οποίοι, μέ τήν επενέργειαν τού Αγίου Πνεύματος, πραγματοποιούν είς τήν ζωήν των τάς αρετάς. Αυτήν τήν αλήθειαν υποσημαίνει είς ένα σημείον καί η Αγία Γραφή, όταν λέγη: «Φοβήθητε τὸν Κύριον πάντες οἱ ἅγιοι Αὐτοῦ» (ψαλμ. λγ\' 10) καί «Αγαπήσατε τὸν Κύριον πάντες οἱ ὅσιοι αὐτοῦ». Από τά δύο αυτά ρητά πληροφορούμεθα λεπτομερώς, ότι ο φόβος τού Θεού, συνοδευόμενος από μετρίαν αγάπην, υπάρχει, όπως ελέχθη, είς τάς ψυχάς τών δικαίων τών καθαριζομένων από τάς μερίμνας καί τήν  πολυπραγμοσύνην. ενώ η ωλοκληρωμένη καί απόλυτος αγάπη πληροί τάς ψυχάς τών καθαρισθέντων δικαίων, είς τάς οποίας δέν συναντάται ούτε η παραμικροτέρα σκέψις φόβου, παρά μόνον συνεχής πυράκτωσις τού πόθου πρός τόν Θεόν, μέ τήν ενέργειαν τού Αγίου Πνεύματος, συμφώνως πρός τό θείον λόγιον . «Εκολλήθη ἡ ψυχή μου ὀπίσω σου, ἐμοῦ δὲ ἀντελάβετο ἡ δεξιά σου.» (Ψαλμ. ξβ\' 9)
Συμβαίνει μέ τήν ψυχήν, αυτό ακριβώς πού παρατηρείται καί είς τά σώματα. όπως δηλαδή τά τραύματα τού σώματος, εφ\' όσον είναι χωρίς φαρμακευτικήν φροντίδα καί παραμένουν σκληρά, δέν αισθάνονται τήν ενέργειαν τού φαρμάκου, πού τοποθετεί επάνω ο ιατρός. όταν όμως πλυθούν καί καθαρισθούν, τότε αισθάνονται τήν επενέργειαν τής ιατρείας καί ούτω προχωρούν πρός ταχείαν θεραπείαν. Τοιουτοτρόπως καί η ψυχή. εφόσον παραμένει χωρίς πνευματικήν φροντίδα καί είναι σκεπασμένη εξ ολοκλήρου από τήν λέπραν τής φιληδονίας, δέν είναι ποτέ δυνατόν νά αισθανθή φόβον Θεού, έστω καί εάν κάποιος συνεχώς τής υπενθυμίζει πόσον φοβερά είναι η δικαία οργή τού Θεού, ώς καί τήν παντοδυναμίαν Αυτού.
Από τήν στιγμήν όμως πού η ψυχή, μέ μεγάλην προσοχήν, θά αρχίση νά καθαρίζεται από τάς ηδονάς καί τά πάθη, τότε, μέσα είς τήν φλόγα τής απαθείας, πού ήναψεν, αισθάνεται πλέον, ώς ένα φαρμακόν ζωής, τόν φόβον τού Θεού νά τήν κατακαίει διά τών ελέγχων τής συνειδήσεως. Καθόσον λοιπόν προχωρεί ο καθαρισμός τής ψυχής, από τάς αμαρτίας, σκέψεις, λογισμούς καί φθάνει είς τόν τέλειον καί ωλοκληρωμένον καθαρισμόν, ώστε τίποτε τό γήïνον καί υλικόν νά μή υπάρχει, επί τοσούτον ο φόβος τού Θεού δίδει τήν θέσιν του είς τήν αγάπην πρός τόν Θεόν. Τοιουτοτρόπως καταντά ο άνθρωπος είς τήν τελείαν αγάπην, είς τήν οποίαν δέν υπάρχει καθόλου φόβος, αλλ\' εξασφαλίζει μίαν απαλλαγήν από όλα τά πάθη. η απάθεια δέ αυτή δίδει αφορμήν νά δοξάζεται ο Θεός.
Άς θεωρώμεν λοιπόν ημείς ώς καύχημα συνεχές, ανώτερον από όλα τά καυχήματα, πρώτον μέν τόν φόβον τού Θεού, δεύτερον δέ τήν αγάπην, η οποία είναι τό πλήρωμα τού Νόμου τής κατά Χριστόν αγίας τελειότητος.»

Τού Αγίου Μαξίμου
Εκείνος ο οποίος πιστεύει πραγματικά είς τόν Κύριον, φοβείται τήν κόλασιν. αυτός δέ πού φοβείται τήν κόλασιν εγκρατεύεται καί δέν περιπίπτει είς τά πάθη. Αυτός πάλιν πού εγκρατεύεται από τά πάθη, υπομένει τάς θλίψεις. υπομένων δέ τάς θλίψεις στηρίζει τήν ελπίδα του είς τόν Θεόν. Η ελπίς πρός τόν Θεόν αποσπά τόν άνθρωπον από κάθε εναγώνιον μέριμναν καί φιλόκοσμον προσπάθειαν. Εφ όσον δέ απαλλαγή ο νούς από τήν μέριμναν καί φροντίδα τού κόσμου τούτου, τότε πλέον θά αποκτήσει τήν αγάπην πρός τόν Θεόν.»
» Ο φόβος τής αιωνίου κολάσεως κάμνει αυτούς, πού τόν δοκιμάζουν, νά αποφεύγουν τήν κακίαν. ο πόθος όμως τής ανταποδόσεως τών αγαθών είς αυτούς, πού προοδεύουν πνευματικώς, χαρίζει προθυμίαν διά τήν πραγματοποίησιν τών αρετών»

Τού Αββά Ισαάκ
«Είς τήν αγάπην μάς οδηγεί ο φόβος (τού Θεού), καί διά μέσου τών έργων  τής κατά Χριστόν μωρίας εισερχόμεθα είς τόν πνευματικόν παράδεισον καί πλησιάζομεν τό ξύλον τής ζωής, πού είναι η αγάπη.»
»Από τόν άνθρωπον, πού κατελήφθει καί ησθάνθη τήν συντριπτικήν αυτήν αγάπην πρός τόν Θεόν, αναχωρεί πλέον ο φόβος καί η εντροπή, διότι εφ\' όσον αγαπά τόν Θεόν ο άνθρωπος ούτε τόν φοβείται, ούτε συστέλλεται πρό Αυτού.»
»Όταν δέ πλέον αγκυροβολήσωμεν είς τόν ασφαλή αυτόν λιμένα τής αγάπης, πού δέν τόν συνταράσσουν κύματα καί θύελλαι, τότε αναχωρούν εκείνοι πού μάς μετέφεραν. διότι όπως λέγει ο Κύριος. «Η αγάπη έξω βάλλει τόν φόβον», οπόταν ημείς πλέον, απολαμβάνομεν είς τόν λιμένα αυτόν τάς πνευματικάς  αυτού ωραιότητας καί Χάριτας, αλλά καί δέν χορταίνομεν από τήν γλυκύτητα τού Θεού, εν τώ οποίω πάντοτε διά τής αγάπης ευρισκόμεθα»

Ο δρόμος πού χαράζει η Χάρις τού Αγίου Πνεύματος γιά τήν σωτηρία τών ψυχών μας, βαδίζεται μέ όχημα τόν φόβον τού Θεού. Ο φόβος, πού είναι ο πιστότερος σύντροφος τού ανθρώπου, η βάρκα πού σαλπάρει από τήν Πίστη, καί μέσω τού πελάγου τής Ελπίδας, φθάνει στό στέρεο λιμάνι τής Αγάπης.


«Όσο ποσόν αγάπης λείπει, τόσο ποσόν φόβου υπάρχει» (Αγ. Ιωάννης, Κλίμαξ)