Η εικόνα τής Παναγίας

[Iaspis]

Θά ήθελα νά ρωτήσω κάτι σχετικά μέ τήν απεικόνηση τής Παναγίας. Υπάρχουν εικονογραφικοί τύποι που απεικονίζουν μόνη της τήν Παναγία δίχως τόν Ιησού. Κατά τήν δική μου κρίση (πού όμως δέν είναι θεολογικά έγκυρη), αυτό δέν ταιριάζει σέ Ορθόδοξη απεικόνιση τής Παναγίας. Όμως φαίνεται πώς υπάρχουν τέτοιου είδους εικονογραφικοί τύποι τής Παρθένου δίχως τόν Ιησού (Μονη Παντοκράτορος στο Αγιον Όρος). Μπορεί παρακαλώ κάποιος νά μάς διαφωτίσει γι αυτό τό θέμα;

[ioannis40]

<<Ειδικότερα στην ορθόδοξη εικονογραφική παράδοση διαμορφώθηκαν πολλοί γενικοί τύποι εικόνων, στις οποίες η Θεοτόκος απεικονίζεται αυτοτελώς ή με το Θείο Βρέφος.>>.
Τσάμη Δημ.\" Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας\". Εκδόσεις Πουρναρά Θεσ/νίκη 2003 σελ.,89.
 Αυτά τα πρόχειρα, ρώτησε κάποιον αρχαιολόγο

[Iaspis]

Ψάχνοντας βρήκα  γνώμες πού υποστηρίζουν ότι  στήν Ορθόδοξη Θεολογία δέν συνηθίζετε η απεικόνιση τής Θεοτόκου δίχως τόν Ιησού, καί όπου αυτό συμβαίνει, υπάρχουν στίς εικόνες αυτές σύμβολα  πού υποδεικνύουν τήν παρουσία Του. Είναι όντως έτσι ; Τί σύμβολα μπορεί νά είναι αυτά ;

[ioannis40]

Απ΄ότι μπορώ να θυμιθώ και εγω αυτο νομίζω, ότι η Θεοτόκος, ότι ιδιότητα έχει την έχει αποκτήσει σε σχέση με τον Κύριο και δεν νομίζω, παρόλα αυτά που λέει ο κ. Τσάμης, ότι είναι σε εύρος γνωστή η Θεοτόκος εικονογραφημένη μόνη της. Στο Όρος εικονίζεται μόνη της ως Γερόντισα. Τα σημαδάκια, γνώμη είναι αυτή, ίσως είναι τα τρία αστεράκια στους ώμους και το κεφάλι της που συμβολίζουν το αειπάρθενο. Παρθένος πρίν, κατά και μετά την Γέννηση, και ίσως κάποιο Φώς στην αριστερή ή δεξιά πάνω άκρη της εικόνας. Αυτά και όχι αποδεδειγμένα. Θα προσπαθήσω να βρώ κάτι.

[ioannis40]

http://www.eikonografos.com/album/thumbnails.php?album=4 Δες εδώ θα βρείς κάποιες που Την έχουν μόνη της.

[Iaspis]

Ψάχνοντας βρήκα παραθέσεις από παραδόσεις πού σχετίζονται μέ τήν απεικόνιση τής Θεοτόκου. Αντιγράφω (μέ επιφύλαξη γιά τήν εγκυρότητα) ένα μέρος πού τό βρήκα σέ αρκετά website:

 

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς αισθάνθηκε την επιθυμία να ζωγραφίσει την Παναγία και γι\' αυτό την επισκεύθηκε στο σπίτι της, της το ζήτησε και «πήρε την ευλογία της». Τότε άγγελος Κυρίου, του έδωσε τρία ξύλα και ο Λουκάς τα πήρε και έφυγε χωρίς να ρωτήσει «τι; πως; και γιατί;». Όταν  τελείωσε την εικόνα την οποία έκανε με χρώματα επάνω στο ένα από τα τρία ξύλα που πήρε από τον άγγελο, πήγε να την δείξει στην Παναγία για να ακούσει την αποψή της. Εκείνη, είδε την εικόνα και του είπε ότι ήταν πολύ καλή, όμως είχε ένα έλειμα πολύ σημαντικό. Εικονιζόταν μόνη της, δεν είχε ζωγραφίσει ο Λουκάς τον Ιησού Χριστό, βρέφος. Ο Ευαγγελιστής κατάλαβε και έφυγε για να κάνει αλλή εικόνα. Η εικόνα αυτή βρίσκεται στη Ι.Μ. Παναγία Σουμελά του Βερμίου, που είναι περιοχή ποντίων, καί είναι ζωγραφισμένη η Παναγία και με τον Ιησού Χριστό (που πιθανόν, να προστέθηκε αργότερα από τον Λουκά).

    Όταν ο Λουκάς τελείωσε και την δεύτερη εικόνα, την οποία έκανε με κερί και μαστίχα στο ένα από τα δύο ξύλα που έμειναν από αυτά που του έδωσε ο άγγελος, πήγε πάλι να την δείξει στην Παναγία. Όμως η Παναγία του υπέδειξε ότι είχε κάνει πάλι κάποιο λάθος\' την είχε κάνει να είναι δεξιοκρατούσα, δηλαδή να κρατάει δεξιά το θείο βρέφος. Αυτή η δεύτερη εικόνα του Ευαγγελιστού Λουκά, σήμερα βρίσκεται στο Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου των Καλαβρύτων, το οποίο ιδρύθηκε (362 μ.Χ.) στον τόπο εκείνο, στον οποίο είχε βρέθει κατά θαυμαστό τρόπο η εικόνα αυτή.

    Τελικά ο Ευαγγελιστής Λουκάς έκανε με χρυσό και ασήμι στο τελευαίο ξύλο που είχε μείνει, την τρίτη εικόνα, και την έδειξε στην Παναγία, καί χωρίς αυτή να βρεί κάποιο λάθος τότε είπε: «Η χάρις του εξ εμού τεχθέντος ειή δι\' εμού μετ' αυτών».

    Όταν αργότερα ο Λουκάς έφυγε γιά την Αίγυπτο, πήρε μαζί του και τις τρείς εικόνες. Μετά την κοίμησή του -κατά την παράδοση πάντα- οι τρείς εικόνες μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την εποχή των εικονομαχιών, επί αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου (717-741 π.Χ.), ο Πατριάρχης με τον κλήρο έβαλαν σε ασημένια θήκη την τρίτη (τελειώτερη) εικόνα μαζί με το ιστορικό της σε σημείωμα και την έριξαν στην θάλασσα για να την σώσουν από την μανία των εικονομάχων.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΚΥΚΚΟΥ

   Τα κύμματα έβγαλαν την εικόνα στις ακτές της Κύπρου, κατ\' άλλους πρώτα στο λιμάνι της Αντιόχειας και από εκεί άγνωστο πως, βρέθηκε στο νησί (Κύπρος) του πρώτου Αρχιεπισκόπου και ιδρυτού της Εκκλησίας της Κύπρου, του αποστόλου Βαρνάβα. Τότε την περέλαβαν μοναχοί και την στέγασαν στο μοναστήρι του Κύκκου, που έχτισαν για χάρη της.

    Αυτές τις τρείς εικόνες της Παναγίας έφτιαξε ο Ευαγγελιστής Λουκάς, που έχουν Πατριαρχική αναγνώριση, παρ\' όλο που υπάρχουν πολλές που αποδίδονται σ' αυτόν και φτάνουν σε διάφορους αριθμούς (70, 80, 150 ...) οι οποίες πιθανόν είναι αντίγραφα από τις προτότυπες του Ευαγγελιστή Λουκά .

Πηγή: http://www.alex.psathades.gr/agiografia/peri_eikonon/protes_eikones.htm

Φαίνεται πώς στήν Ορθόδοξη Θεολογία έχει συμβεί η απεικόνιση τής Θεοτόκου δίχως τόν Ιησού, όμως υπάρχουν σύμβολα πού υποδεικνύουν τήν παρουσία Του.

Ioannis40:
Τα σημαδάκια, γνώμη είναι αυτή, ίσως είναι τα τρία αστεράκια στους ώμους και το κεφάλι της που συμβολίζουν το αειπάρθενο.

Στό πολύ καλό site (http://www.eikonografos.com/album/thumb%20...%20hp?album=4)πού παρέθεσε πιό πάνω ο Ιωάννης , όντως υπάρχουν παντού τά τρία αστεράκια στά ενδύματα τής Θεοτόκου καί στίς περισσότερες απεικονίσεις υπάρχουν  τά κεφαλαία : ΜΗΡ  ΘΟΥ (Μήτηρ Θεού). Ίσως ο κ. Σταύρος, άν θέλει νά μάς πεί κάτι ακόμα, ή νά διορθώσει τυχόν ανακρίβιες.

Στήν παρακάτω διεύθυνση μπορεί όποιος θέλει νά βρεί αρκετά Θεοτοκονύμια, επίθετα της Θεοτόκου, καί Προσωνυμίες πού δόθηκαν στήν Παναγία.

http://www.phys.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/agiologion/panagia_onomata.htm

[ρωμηός]

Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες. Πραγματικά πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά. Δυστυχώς δεν το έχω ψάξει. Αλλά με ενδιαφέρει. Ίσως και ο κ. Σταύρος να μπορούσε εδώ να βοηθήσει...

[staboz]

Ας μη λεπτολογούμε πολύ τα πράγματα. Η Παναγία εικονίζεται και μόνη της, κυρίως στις εικόνες της Δεήσεως, όπως λέγονται, αλλά όχι μόνο σ᾿ αυτές. Η δέηση είναι συνηθέστερα τρίπτυχη εικόνα, στο μέσον της οποίας εικονίζεται ο Κύριος και δεξιά και αριστερά Του η Παναγία και ο Τίμιος Πρόδρομος. Υπάρχει όμως και μεμονωμένη η εικόνα της Παναγίας σε στάση Δεήσεως.
Άλλες τέτοιες εικόνες της Παναγίας είναι:
\"Η Πλατυτέρα\"
Η λεγόμενη \"Η χαρά πάντων των θλιβομένων\"
\"Η Αγία Σκέπη\"
\"Η Αγιορείτισσα\", \"Γερόντισσα\", \"Οικονόμισσα\"
Η απεικόνισή της μαζί με τον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο (όχι αποκλειστικά στη Σταύρωση αλλά και ανεξάρτητα)
Η λεγόμενη \"Ιερά Προστασία\"
\"Η Παναγία του Ακαθίστου\"
Η απεικόνισή της σε κάποιες σύνθετες παραστάσεις κ.τ.λ.

Φυσικά στη συντριπτική πλειοψηφία εικονίζεται με τον Κύριο στην αγκαλιά της.

Τα τρία αστεράκια παραγματικά συμβολίζουν το αειπάρθενο, όπως παρατήρησε σωστά ο Ioannis40

[ioannis40]

<<Ας μη λεπτολογούμε πολύ τα πράγματα.>>.

Nα μας συγχωρείς την φλυαρία κύριε Σταύρο, καλά κάνεις και μας φέρνεις στην τάξη.
 
Μου θυμίζει τον άγιο Βαρσανούφιο: <<Αδελφέ, ουαί και αλαλαί τω γένει ημών! Τί αφήκαμεν και τί ερευνώμεν και εις ποία σπουδάζωμεν, εις ποία αμβλυνώμεθα>>. (\"Αδελφέ, αλίμονο και τρισαλίμονο στη γενιά μας. Τί αφήσαμε και τί ερευνάμε; Τί επιδιώκουμε να μάθουμε και για ποιά αδιαφορούμε.\").  
(Βαρσανουφίου και Ιωάννου: <<Ερωταποκρίσεις>>, Τόμος Γ΄ Εκδόσεις \"Ετοιμασία\" Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Καρέας 1997, σελ.,140