Θλίψη στον παράδεισο και περί αποκαταστάσεως!

[ρωμηός]

Σήμερα αγαπητοί αδελφοί μου λύθηκε μια μεγάλη απορία που είχα πάντοτε... Την έχω συζητήσει με πολλούς και πολλές φορές με έχουν ρωτήσει γι\' αυτό το ζήτημα. (αρκετές συζητήσεις κάναμε και με τον αρχάγγελο).

Είναι ένα καθαρά ανθρώπινο ερώτημα, το οποίο έχει ως εξής: Αν αξιωθούμε να απολαύσουμε της τρυφής του Παραδείσου και ο αδελφός μας ή ο πατέρας μας ή ένα άλλο από τα αγαπημένα μας πρόσωπα δεν απολαμβάνουν της ιδίας ευτυχίας αλλά βασανίζονται και θλίβονται, βρισκόμενοι έξω από τη χαρά του Παραδείσου, πως εμείς θα μπορούμε πράγματι να είμαστε ευτυχισμένοι? Πως θα μπορούμε να είμαστε ειλικρινά χαρούμενοι?

Στον Χρυσόστομο βρήκα μόνο μια αναφορά σήμερα. Βέβαια δεν διευκρινίζει απόλυτα το πως αλλά διασαφηνίζει το τί θα γίνεται.

Διότι λέγει:

\"Οὐ γὰρ ἐκ σιδήρου τὰ δεσμὰ ἐκεῖνα (εννοεί της κολάσεως), ἀλλ' ἀπὸ πυρός εἰσιν οὐδέποτε σβεννυμένου, οὐδὲ ὁμότιμοί τινες οἱ ἐφεστῶτες ἡμῖν, οὕς καὶ ἐκμειλίξασθαι πολλάκις ἔνι, ἀλλ' ἄγγελοι φοβεροὶ καί ἀσυμπαθεῖς, οἷς οὐδὲ ἀντιβλέψαι δυνατόν, σφοδρῶς ὑπὲρ ὧν τὸν Δεσπότην ὑβρίσαμεν ὀργιζόμενοι. Οὐκ ἔστι, καθάπερ ἐνταῦθα, τοὺς μὲν ἀργύριον, τοὺς δὲ τροφάς, τοὺς δὲ λόγους εἰσάγοντας παρακλητικοὺς ἰδεῖν καὶ παραμυθίας τυχεῖν, ἀλλὰ πάντα ἐκεῖ ἀσύγγνωστα. Κἄν Νῶε ᾖ κἄν Ἰὼβ κἄν Δανιήλ, καὶ τοὺς οἰκείους ἴδωσι κολαζομένους, οὐ τολμῶσι παραστῆναι καὶ χεῖρα ὀρέξαι. Καὶ γὰρ τὴν ἐκ φύσεως συμπάθειαν ἀναιρεῖσθαι τότε  συμβαίνει. Ἐπειδή γὰρ εὑρίσκονται δίκαιοι τέκνων καὶ ἁμαρτωλῶν πατέρες, καὶ παῖδες ἀγαθοὶ γονέων πονηρῶν (οὐ γὰρ φύσεώς ἐστιν, ἀλλὰ γνώμης τὰ  κακά), ὥστε καθαρὰν αὐτοῖς εἶναι τὴν εὐφροσύνην, καὶ μὴ τῇ τῆς συμπαθείας ἀνάγκῃ κατακλᾶσθαι τοὺς ἀπολαύοντας τῶν ἀγαθῶν ἐκείνων, καὶ ταύτην σβέννυσθαι τότε ἐστί, καὶ αὐτοὺς συναγανακτεῖν τῷ Δεσπότῃ κατὰ τῶν οἰκείων σπλάγχνων.

Μετάφραση:

\"Τα δεσμά εκείνα δεν είναι από σίδηρο αλλά είναι από φωτιά, που δεν σβήνει ποτέ. Και ούτε θα υπάρχουν εκεί συνάνθρωποί μας, οι οποίοι θα μας συμπαραστέκονται και με τους οποίους θα συνομιλούμε φιλικά. Αντίθετα, θα υπάρχουν άγγελοι φοβεροί και ασυμπαθείς, τους οποίους δεν θα μπορούμε ούτε να τους βλέπουμε και οι οποίοι θα οργίζονται πολύ για τις ύβρεις που προκαλέσαμε με τη ζωή και τα έργα μας στον Δεσπότη μας. Εκεί δεν θα συμβαίνει το ίδιο, όπως συμβαίνει τώρα εδώ, όπου άλλοι με χρήματα, άλλοι με τρόφιμα, άλλοι με παρηγορητικούς λόγους προσφέρουν κάποια ανακούφιση σε εμάς, διότι εκεί όλα είναι ασυγχώρητα. Ακόμα κι αν είναι ο Νώε, ή ο Ιώβ ή ο Δανιήλ και βλέπουν τους οικείους τους να τιμωρούνται, δεν μπορούν να τους συμπαρασταθούν και να τους προσφέρουν βοήθεια. Διότι τότε δεν θα ισχύει η εκ φύσεως συμπάθεια. Εκεί θα βρίσκονται δίκαιοι πατέρες αμαρτωλών τέκνων και παιδιά ενάρετα γονέων πονηρών (διότι το κακό, η αμαρτία δεν εξαρτάται από τη φυσική συγγένεια αλλά από την προαίρεση του καθενός), και η χαρά και η ευφροσύνη των δικαίων θα είναι καθαρή και δεν θα θλίβονται εκείνοι που απολαμβάνουν τα αγαθά εκείνα, εξαιτίας της αναγκαστικής φυσικής συμπάθειας, αλλά ακόμη περισσότερο θα συναγανακτούν μαζί με τον Κύριο εναντίον των οικείων τους.\"

Δεν θα ισχύει τότε, λοιπόν, η φυσική συμπάθεια και η χαρά των δικαίων θα είναι πλήρης. Και ο Χρυσόστομος προχωρά και παραπέρα με το συναγανακτείν. Είναι λίγο δύσκολο βέβαια να το κατανοήσουμε και ακόμα ίσως πιο δύσκολο να βρούμε το πώς θα συμβεί αυτό. Ίσως η θέα του Θεού να είναι τόσο καταλυτική στις ψυχές μας, που να μην αφήνει περιθώρια στη θλίψη να εισχωρήσει μέσα μας; Ίσως κάτι άλλο; (Σκέφτομαι κάτι άλλο, που έχει σχέση με την προαίρεση, την οποία τονίζει κατεξακολούθησιν ο ιερός Χρυσόστομος, αλλά θα το διατυπώσω εδώ εν καιρώ). Όποιος θέλει ας προσθέσει κάποια σκέψη.

Το ζήτημα όμως σχετίζεται λίγο και με τη θεωρία περί αποκαταστάσεως των πάντων (αρχικώς νομίζω διετυπώθη από τον Ωριγένη, αργότερα και από τον Νύσσης, κατεκρίθη όμως από την Εκκλησία). Διότι αν σκεφθούμε ότι εμείς λυπούμεθα για τα αγαπητά μας πρόσωπα, πόσο μάλλον ο Θεός, ο πλήρης αγάπης και ελέους, ο σκανδαλωδώς αγαπών ημάς. Αν λοιπόν εμείς 1 φορά θέλουμε να συναπολαμβάνουμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα την τρυφή του παραδείσου, ο Θεός θα θέλει μυριάδες φορές περισσότερο.

Πως λοιπόν αυτός ο Δημιουργός μας, που η αγάπη του δεν γνωρίζει όρια, θα αντέξει να βλέπει τα δημιουργήματά του βασανιζόμενα στην κάμινο της αιωνίου κολάσεως; Είναι ένα εύλογο ερώτημα (το ίδιο εύλογο με το ανωτέρω, γι' αυτό και τα συνδύασα, διότι πιστεύω ότι αν απαντήσουμε σε αυτό εύκολα θα παραδεχθούμε και το πρώτο, έστω κι αν φαίνεται κάπως απάνθρωπο τώρα σε μας).

Αυτή η σκέψη λοιπόν οδήγησε ορισμένους (όπως τον Ωριγένη) στο να διατυπώσουν τη θεωρία περί της Αποκαταστάσεως των Πάντων. Ότι δηλαδή ένεκα της απείρου φιλανθρωπίας του ο Θεός θα σώσει όλους τους ανθρώπους και δεν θα αφήσει κανένα πλάσμα του να υποφέρει.

Ο Χρυσόστομος στην ίδια ομιλία απαντάει πολύ ηχηρά και πειστικά ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Ο κίνδυνος να τιμωρούμαστε αιωνίως, αδιάκοπα και ατελεύτητα, δεν είναι απλή απειλή, για να μας εμβάλει σε φόβο αλλά είναι πραγματική κατάληξη (και το φοβερώτερο εκούσια) για όλους μας, όσοι δεν ανταποκριθούμε στην αγάπη του θεού και δεν ζήσουμε σύμφωνα με τις εντολές Του. Να μην παραμυθιαζόμαστε, λέει ο Ιερός Χρυσόστομος. Αλλά ας αφήσω τον ίδιο να μιλήσει στις ψυχές μας:

«Ἀλλὰ φιλάνθρωπός ἐστιν ὁ Θεός, οὐκ ἔσται τοῦτο, φησίν. Οὐκοῦν εἰκῇ γέγραπται; Οὐχί, φησίν, ἀλλά πρὸς ἀπειλὴν μόνον, ἵνα σωφρονῶμεν. Ἄν οὖ μὴ σωφρονῶμεν, ἀλλὰ μένωμεν κακοί, οὐκ ἐπάξει τὴν κόλασιν; Εἰπέ μοι. Οὐκοῦν οὐδὲ τοῖς ἀγαθοῖς ἀποδώσει τὰς ἀμοιβάς; Ναί, φησί, τοῦτο γὰρ πρέπον αὐτῷ καὶ ὑπὲρ τὴν ἀξίαν εὐεργετεῖν. Ὥστε ἐκεῖνα ἀληθῆ καὶ πάντως ἔσται, τὰ δὲ τῶν κολάσεων οὐ πάντως; Ὦ τῆς πολλῆς τοῦ διαβόλου κακοτεχνίας, ὦ τῆς ἀπανθρώπου ταύτης φιλανθρωπίας. Ἐκείνου γὰρ ἐστιν οὗτος ὁ λογισμὸς χάριν ἀνόνητον χαριζόμενος καἰ ρᾳθύμους ποιῶν.»

Μετάφραση:

«Λέγουν όμως μερικοί:
- Ο Θεός είναι φιλάνθρωπος, δεν μπορεί να συμβεί αυτό (δηλαδή να κολαστούν οι άνθρωποι).
-Δηλαδή ασκόπως έχουν γραφτεί αυτά περί κολάσεως;
-Όχι ασκόπως, αλλά μόνον ως απειλή ώστε να γινόμαστε σώφρονες.
- Αν λοιπόν δεν γίνουμε σώφρονες και παραμείνουμε στην κακία μας, δεν θα έρθει επάνω μας η κόλαση ως τιμωρία; Πες μου. Ούτε πάλι θα αποδώσει στους δίκαιους τα αγαθά που τους αναλογούν;
-Βεβαίως στους δίκαιους θα αποδώσει τα αγαθά, διότι αυτό αρμόζει στον Κύριο μας, να αμείβει και παρά την αξία.
-Ώστε λοιπόν αυτά θα συμβούν πραγματικά, το δίχως άλλο, αλλά τα σχετικά με την κόλαση δεν πρόκειται να συμβούν ποτέ; Πω πω, τη μεγάλη δολιότητα σπέρνει ο διάβολος στις ψυχές μας με αυτά τα νοήματα και πόσο πραγματικά απάνθρωπη είναι αυτού του είδους η φιλανθρωπία; Ο συλλογισμός αυτός είναι του διαβόλου , που δημιουργεί ψεύτικη και ανώφελη, φαινομενική χάρη και μας κάνει ράθυμους και τεμπέληδες στον πνευματικό μας αγώνα.»

Απάνθρωπη, λοιπόν, αυτή η φιλανθρωπία. Η κόλαση δεν είναι αποκύημα της φαντασίας ούτε μέτρο εκφοβισμού. Είναι προοπτική της ελευθέρας προαίρεσής μας. Είναι η επιλογή μας. Και εδώ είναι το φοβερό και το τραγικό. Διότι την κόλαση την δημιουργούμε εμείς για τον εαυτό μας. Εμείς ετοιμάζουμε τα κάρβουνα.
Στην προαίρεση λοιπόν στέκομαι για να απαντήσω και στα δύο. Ίσως πιο ολοκληρωμένα κάποια άλλη στιγμή, όχι τώρα.  

Υγ. Και οι δύο οι μεταφράσεις είναι ελεύθερες αποδόσεις δικές μου. Για μεγαλύτερη ασφάλεια κοιτάξτε το πρωτότυπο ή κάποια άλλη μετάφραση.

[ρωμηός]

Ξέχασα να βάλω την πηγή...

Ιωάννου Χρυσοστόμου, Περί τελείας αγάπης, ΕΠΕ τομ. 31ος, σελ. 354 & 364.

[ioannis40]

Φίλε romie αναγκάζεσαι για χάρη μας να ερευνας  αυτά τα οποία είνα για τα μέτρα των τελείων (Β΄Κορ. 11, 29).

Θα αναφερθώ στην περίπτωση του Γρηγ, Νύσσης ότι, μοιάζει η θέση του περίπου με του Ωριγένη, και αναφέρω την απάντηση στην ερώτηση 604 της Βίβλου Βαρσανουφίου και Ιωάννου: (σελ., 157 του Γ΄Τόμου στο γνωστό τρίτομο): <<Μή νομίσετε όμως ότι, άν και ήταν Άγιοι, είχαν τη δύναμη να καταλάβουν και να εννοήσουν όλα τα βάθη του Θεού γνήσια και αυθεντικά>>.

Και στην σελίδα 159: <<Μετά απ΄αυτή την παιδεία, ενώ πρόκοψαν και έγιναν πνευματικοί διδάσκαλοι τους δίδαξαν όσα δίδαξαν δια του Αγίου Πνεύματος>>. Και λίγο παρακάτω: <<Και μίλησαν εκ παραλλήλου βάσει των μαθημάτων των προγενέστερων διδασκάλων, χωρίς να εξετάσουν τους λόγους τους και χωρίς να σκεφτούν ότι έπρεπε να προσευχηθούν στο Θεό, ώστε με τη δέηση και την ικεσία να τους πληροφορήσει αν αυτές οι διδασκαλίες ήταν απαύγασμα της αλήθειας>>.
Και στην σελ., 161 συνεχίζει: <<έχοντας εμπιστοσύνη ο μεγάλος αυτός άνδρας στη γνώση και τη σοφία τους, δεν προβληματίστικε και δεν ρώτησε το Θεό γι΄αυτά, αν είναι αλήθεια>>.
Και παρακάτω στην σελ., 163 λέει ότι ο Θεός επέτρεψε να πλανηθούν τέτοιοι σπουδαίοι άνδρες γιατί είναι επιλογή του ανθρώπου να πλανηθεί. Διαφορετικά ο Θεός θα παραβίαζε το αυτεξούσιο και θα έσωζε κάθε άνθρωπο.
Και καταλήγει (σελ., 165): <<Άν έλεγαν κάτι αμφίβολο οι προηγούμενοι Άγιοι, το διευκρίνιζαν οι επόμενοι, για να δοξάζεται πάντοτε ο Θεός δια των Αγίων Του>>.
   
Όσο για την θλίψη του Παραδείσου αρκεί νομίζω: <<σύ αποδόσεις εκάστω κατά τα έργα αυτού>>, (πρβλ:Ρωμ. 2,6) και <<δεί ημάς φανερωθήναι επί του βήματος του Χριστού, ίνα κομίσηται έκαστος τα δια του σώματος προς ά έπραξεν, είτε αγαθόν, είτε κακόν>>. (Β΄Κορ. 5, 10).


Έχω την γνώμη ότι είναι δύσκολο ακόμη και για Αγίους χωρίς την Βοήθεια του Παρακλήτου να δωθούν σωστές απαντήσεις σε τέτοια θέματα.

Αυτά  και περιμένουμε πιστεύω κάποια μορφή διαλόγου αν και το θέμα είναι δύσκολο και ίσως κάπως αποκαρδιωτικό.

ioannis40