Νυχτερινή ζωή

[staboz]

...                                                                   ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΖΩΗ


Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή η εποχή μας μαστίζεται από τον θόρυβο, και τους πολλούς περισπασμούς. Ένα δε από τα χειρότερα συμπτώματα αυτής της καταστάσεως είναι και η μείωση ή και κατάργηση σχεδόν της επικοινωνίας με τον Θεό κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Γιατί η νύχτα είναι κατάλληλος καιρός για στροφή προς τον Θεό;
Διότι υπάρχει η αναγκαία ησυχία. Τη νύχτα παύουν οι πολλοί περισπασμοί, σταματούν οι εργασίες και οι ποικίλες επικοινωνίες, που αναστατώνουν την ψυχή. Γι\' αυτό, λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, τοποθέτησε τη νύχτα ο Θεός. Έκανε όπως οι φιλόστοργες μητέρες, πού, όταν τα μικρά παιδιά δυσανασχετούν, τα παίρνουν στην αγκαλιά τους, σκεπάζουν το πρόσωπό τους με το ένδυμά τους και τα αποκοιμίζουν. Έτσι και ο Θεός σκεπάζει όλη την οικουμένη με το παραπέτασμα του σκοταδιού και μας ξεκουράζει από τους κόπους. Κι αν δὲν συνέβαινε αυτό, θά είχαμε διαλυθεί όλοι από την τάση μας να ασχολούμαστε με όλα τα πράγματα ή από την υπερβολική φιλαργυρία μας και τους πολλούς κόπους... Λιμάνι είναι η νύχτα, τονίζει ο άγιος, που σώζει το γένος τών ανθρώπων από τις τρικυμίες της ζωής και το ξεκουράζει. (Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου,  Προς Στελέχιον και περί κατανύξεως, λόγος β΄, P.G. 47,418).
Αυτή δε η ησυχία βοηθεί στο να αποκτήσει η ψυχή κατάνυξη και να είναι έτσι έτοιμη να δεχτεί την επίσκεψη του Θεού. Καθώς δηλαδή σταματούν οι θόρυβοι, οι φωνές και οι ενοχλήσεις, έχουμε τη δυνατότητα οι άνθρωποι και να ξεκουραστούμε, αλλά και να επικοινωνήσουμε με τον Θεό. Αρκεί βέβαια να εκμεταλλευθούμε αυτή την ευκαιρία και να μην αφιερώνουμε όλο το διάστημα της νύχτας στον ύπνο. Μην καταδέχεσαι, λέγει ο Μέγας Βασίλειος, «διά της κατά τον ύπνον αναισθησίας το ήμισυ της ζωής αχρειούν», (να αχρηστεύεις τη μισή ζωή σου με την αναισθησία του ύπνου), αλλά να μοιράζεις το διάστημα της νύχτας στον ύπνο και την προσευχή. (Μ. Βασιλείου, Εις την μάρτυρα Ιουλίτταν P.G. 31,245).

Πραγματικά μέσα στη σιωπή της νύχτας δημιουργούνται οι καταλληλότερες συνθήκες για να ησυχάσουμε, να δούμε καλύτερα τον εαυτό μας, να μελετήσουμε, να προσευχηθούμε θερμά και με κατάνυξη, και να στραφούμε στον ἑαυτό μας καὶ στο Θεό. Καθαρώτερη είναι τότε η ψυχή, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος· ελαφρότερη καὶ λεπτότερη· το σκοτάδι και η πολλή σιγή αρκούν να την οδηγήσουν σε κατάνυξη. (Εις τας Πράξεις των Αποστόλων, ομιλ.κστ΄, παρ.3, P.G. 60,202-204). Τα φυτά, έλεγε, αναπνέουν τη νύχτα και η ψυχή τη νύχτα κυρίως δέχεται τη δροσιά του Ουρανού. Ό,τι κατέκαυσε ο ήλιος της κακίας την ημέρα, αυτό δροσίζεται με τα δάκρυα της νύχτας. Ξύπνα, λοιπόν, δες τα αστέρια, ξύπνησε και τα παιδιά σου, κάνε το σπίτι σου εκκλησία μέσα στη νύχτα. Κι αν είναι τα παιδιά σου μικρα και δεν αντέχουν, μόνο σε μιά-δυό προσευχές να μείνουν και βάλε τα πάλι για ύπνο. Μόνο να αποκτήσεις αυτή την καλή συνήθεια της προσευχής κατά τη νύχτα.
Διότι, τονίζει και ο Μέγας Βασίλειος, κατά τη νυκτερινή ησυχία, ούτε τα μάτια, ούτε τα αυτια στέλνουν στην καρδιά βλαβερά ακούσματα ή θεάματα. Αλλά ο νούς μένει μόνος του και απερίσπαστος μαζί με τον Θεό, ενώ ταυτόχρονα διορθώνει τον εαυτό του ενθυμούμενος τα λάθη του. («Γρηγορίω εταίρω» επιστ. β΄). Θαυμαστά όντως πράγματα! Οι αισθήσεις ησυχάζουν από το κακό, η καρδιά είναι καθαρή, και ο νούς μπορεί πλέον απερίσπαστος να αρχίσει τον έλεγχο της ημέρας που πέρασε, όπως οι έμποροι ελέγχουν τα εμπορικά και λογιστικά τους βιβλία. Και τί αποδίδει αυτός ο έλεγχος! Πόσα αμαρτήματα! Πόσα λάθη! Πόσες παραλείψεις καθηκόντων! Τότε η ψυχή συνέρχεται, συντρίβεται, μετανοεί, καταφεύγει με πόνο στον Θεό, ικετεύει το έλεός Του. Και βέβαια ο Κύριος δεν αποδιώκει το πλάσμα Του. Ως συμπαθής και φιλάνθρωπος επισκέπτεται με έλεος την ψυχή, την ειρηνεύει, της χαρίζει τη δωρεά της αγάπης Του.

Όμως ειδικά στην εποχή μας έχουν παρουσιαστεί κάποιοι κίνδυνοι γι\' αυτή την εργασία.

Οι πολλές προκλήσεις και οι περισπασμοί.
Είναι χωρίς αμφιβολία πρωτόγνωρες και ριζικές οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια. Το πρόβλημα άρχισε βέβαια από τότε που εφαρμόστηκε ο ηλεκτροφωτισμός με τα τόσα αναμφιβόλως ευεργετικά αποτελέσματα. Όμως μαζί με αυτά ήρθαν και αρνητικές συνέπειες πολλές. Χάθηκε σχεδόν η αίσθηση της νύχτας. Οι δρόμοι, τα σπίτια, οι χώροι εργασίας έχουν πλημμυρίσει από φώς. Από κοντά ήρθαν και άλλα χειρότερα. Ήρθε η φοβερή τηλεόραση, ο άγριος αυτός τύραννος της οικογένειας, που βασανίζει φρικτά μικρούς και μεγάλους ιδιαιτέρως κατά τη νύχτα. Ήρθαν ακόμη τα τηλέφωνα και μάλιστα τα κινητά τηλέφωνα, θαυμαστή αναμφιβόλως και πολύ εξυπηρετική εφεύρεση, που όμως μαζί με το διαδίκτυο αφήρεσε και το τελευταῖο δευτερόλεπτο ησυχίας από τον άνθρωπο. Πρόκειται πράγματι για κάτι τραγικό. Ο άνθρωπος σήμερα βρίσκεται διαρκώς, όπως λένε,\"on line\" (ον λάϊν), σε γραμμή επικοινωνίας, σε διαρκή επαφή. Έτσι όμως δεν βρίσκει σχεδόν ποτέ ησυχία, και αν κάποτε τη βρεί, δεν ξέρει τί να κάνει, τόσο πολύ έχει συνηθίσει στον θόρυβο την επικοινωνία, ακόμη και την ταραχή.
Ποιό είναι το αποτέλεσμα; Το αποτέλεσμα είναι ότι έχει σχεδόν εξ ολοκλήρου καταργηθεί η νυκτερινή επικοινωνία με τον Θεό, που περιγράψαμε προηγουμένως. Κατάκοποι οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα επιστρέφουν αργά τη νύχτα από τις ατέλειωτες εργασίες, διασκεδάσεις και ποικίλες υποχρεώσεις τους, τρώνε πρόχειρα, χαζεύουν νυσταλέοι στην τηλεόραση και πέφτουν βαρείς σαν μολύβι στὸ κρεββάτι τους, κάνοντας μόνον το πολύ-πολύ βιαστικά και βαριεστημένα το σταυρό τους.
Είμαι κουρασμένος, έλεγαν και τότε πολλοί. «Σκήψις ταύτα και πρόφασις» (δικαιολογία και πρόφαση), απαντούσε ο ιερός Χρυσόστομος. Και σήμερα αναρίθμητες τέτοιες δικαιολογίες και προφάσεις θα ακούσει κανείς. Αλλά το θέμα είναι πολύ σοβαρό.

Τί λοιπόν θα πρέπει να κάνουμε;
 Να αντισταθούμε, για να κρατήσουμε ένα από τα τελευταία οχυρά. Είναι κάτι παραπάνω από επείγον να αντιληφθούμε ότι η απουσία σωστής πνευματικής ζωής κατά τη νύχτα απειλεί με πνευματική νέκρωση τη ζωή μας. Δεν επιτρέπεται να χαρίζουμε στο διάβολο και τη γη αυτό που ανήκει στον Θεό και τον Ουρανό. Ας αρχίσουμε λοιπόν αγώνα αντιστάσεως εναντίων όλων αυτών των ληστών, που μας αφήρεσαν το χρόνο του Θεού από τη νύχτα. Κλείσιμο των τηλεοράσεων, απενεργοποίηση των τηλεφώνων, συγκράτηση στην ἐργασιομανία, έγκαιρη επιστροφή στο σπίτι. Μερικοί ίσως αντιμετωπίζουν με διάθεση αστειότητας ή και ειρωνείας αυτές τις αντιλήψεις. Και είναι κρίμα που δεν αντιλαμβάνονται ότι με τον τρόπο αυτό ο μόνος τον οποίο βλάπτουν είναι ο εαυτός τους. Και είναι περισότερο κρίμα, διότι κάποτε - και αυτό είναι απολύτως βέβαιο - θα μετανιώσουν πικρά για τη νοοτροπία αυτή. Ο ίδιος ο  Κύριός μας αγρυπνούσε προσευχόμενος όλη τη νύχτα. Ακριβώς για να μας διδάξει και εμπράκτως την αξία της νυκτερινής προσευχής. Μην αφήσουμε τα παγωμένα νερά του αποστατημένου από τον Θεό κόσμου να πνίξουν την ψυχή μας.
Αντίσταση χρειάζεται! Αντίσταση μέχρι θανάτου!
Χρειάζεται δηλαδή αγώνας για να μην χάσουμε τον προσανατολισμό μας. Μέσα σ\' έναν κόσμο που δεν γνωρίζει το νόημα και τον σκοπό της ζωής, εμείς να βρίσκουμε το δρόμο της αιωνιότητος. Μπορεί την ημέρα οι περισπασμοί να μας αποδιοργανώνουν, τη νύχτα όμως να ξαναβρίσκουμε τον εαυτό μας, το δρόμο μας, το δρόμο προς το πατρικό μας σπίτι. Και σαν τον άσωτο να λέμε και μεις το βράδυ της ημέρας: αναστάς πορεύσομαι προς τον Πατέρα μου!

[βίκυ]

Με μια πρωτη αναγνωση σας λεω οτι το κειμενο μου φανηκε ωραιο κ ισως αρκετα θεολογικο. Ταυτοχρονα ομως  το βρηκα λιγο απολυτο.... Μην ξεχνατε οτι υπάρχουν ανθρωποι που κανουν νυχτερινες βαρδιες στη δουλειά τους(που ισως είναι ακόμα πιο δυσκολο και κουραστικο από τα πρωινά ωραρια)αλλά+ότι ακόμα και όσοι δουλευουν πρωι μπορούν να προσευχονται -\" από μέσα τους\" που λέμε εμείς οι μη θεολογοι- την ίδια στιγμη με την εργασία τους!\"

[staboz]

Όταν η εργασία μας είναι νυκτερινή, είναι ολοφάνερο ότι τα παραπάνω δεν έχουν εφαρμογή. Η νυκτερινή εργασία συνήθως είναι ή πολύ κακή (νυκτερινά κέντρα κ.τ.λ.), ή πολύ καλή (προσφορά στο κοινωνικό σύνολο: οδηγοί λεωφορείων, νοσοκομεία, αστυνομία κ.τ.λ.). Για την πρώτη ομάδα δεν τίθεται ζήτημα· όλοι καταλαβαίνουμε που οδηγεί. Η δεύτερη είναι ήδη από μόνη της προσευχή ως διακονία των αδελφών, στο πρόσωπο των οποίων βλέπουμε τον ίδιο τον Κύριο. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι σε τέτοιες εργασίες τη νύχτα θα παύσουν να προσεύχονται. Όχι. Θα προσπαθήσουν να βρούν τον χρόνο σε άλλες ώρες. Και πάντως, όπως πολύ σωστά έγραψες, μπορούν να προσεύχονται και κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Και χωρίς αμφιβολία ακόμη και ένα \"Κύριε, ελέησον\", που θα πούν την ώρα εκείνη, αξίζει περισσότερο από μια ολονύκτια προσευχή ενός μοναχού.

Ευχαριστώ για την αφορμή. Η παρατήρησή σου ήταν καίρια και πολύ δημιουργηκή, όπως και οι περισσότερες που έχεις κάνει κατά καιρούς σ\' αυτό το Φόρουμ και που, μαζί με κάποιες της Ξένιας και του Αρχάγγελου, έδωσαν αφορμή για τις πιο δημιουργικές μας συζητήσεις.
                               Στ.