Ο Μέγας Ισαπόστολος ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

[Βασιλείου Μάριος]

Προηγήθηκαν της βασιλείας του Μ. Κωνσταντίνου τρεις αιματοκυλισμένοι αιώνες με σκληρούς διωγμούς κατά των Χριστιανών. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία δεν χύθηκε τόσο αίμα όσο κατά την περίοδο αυτή, από το 1 έως 300 μ.Χ.
Τότε εμφανίστηκαν οι πλέον αιμοσταγείς πολιτικές και στρατιωτικές εξουσίες στα πρόσωπα του Ηρώδη, του Νέρωνα έως και του Διοκλητιανού. Εκτός από την ελπίδα στο σχέδιο της οικονομίας του Θεού δεν υπήρχε άλλη προοπτική απαλλαγής εκ της συμφοράς αυτής των Χριστιανών, που κατά εκατόμβες ωδηγούντο καθημερινά στα φρικτά βασανιστήρια και τελικά στον οριστικό μαρτυρικό θάνατο. Προφητική ευχή επίσης μαζί και ελπίδα αποτελούσαν και οι παραινετικοί λόγοι του πατρός του Μ. Κωνσταντίνου, Κωνστάντιου Χλωρού (ή Χλωμού), λέγοντας στο γιο του, λίγο πριν τον χρίσει διάδοχο του: Ενθυμού τέκνο να αγαπάς τους χριστιανούς και να βοηθής αυτούς, εάν θέλεις να δοξασθείς εις όλον τον κόσμον. Αλλά και ο χρησμός του Απόλλωνα περίπου την ίδια σημασία είχε, όταν τον ρώτησαν οι χριστιανομάχοι και αντίπαλοι του Κωνσταντίνου, επειδή ανησύχησαν, για το ποιο θα είναι το μέλλον του τότε ενάρετου και διακεκριμένου πρίγκιπα. Είπε λοιπόν η Πυθία: \"Αυτός μέλλει. να κυριεύσει τον κόσμο και να κηρύξει τον Χριστόν ως Θεόν και επ\' αυτού θα καταρρεύσει (η ειδωλολατρική) θρησκεία\". Εις ηλικία λοιπόν 32 ετών την 25η Ιουλίου το 306 μ.Χ. έγινε αυτοκράτορας διαδεχθείς τον πατέρα του. Εκείνο τον καιρό, σαν άλλος Παύλος προς την Δαμασκό, είδε μέσα στο καταμεσήμερο ουράνια οπτασία. Σύνοδος από αστέρια σχημάτιζε το σημείο του Σταυρού στον ουρανό και συγχρόνως αόρατη φωνή του έλεγε: \"Εν τούτω νίκα\". Και πράγματι κατά θαυματουργό τρόπο με τον ολιγάριθμο στρατό του ο Κωνσταντίνος, και με το λάβαρο \"εν τούτω νίκα\" του Τιμίου Σταυρού, κατατρόπωσε τους πολλαπλάσιους αντιπάλους του στις 28 Αυγούστου το 312 μ.Χ. στον Τίβερη ποταμό.
Πανέξυπνος και οξυδερκής καθώς ήταν και με τη δύναμη και τη θεία χάρη του Τιμίου Σταυρού, διέκρινε ο Κωνσταντίνος που ήταν πραγματικά η δύναμη και που το δίκαιο και η αλήθεια, ιδιαίτερα εκείνον τον καιρό, με τα οποία θα ωδηγείτο εις την απόλυτη επιτυχία του. Οι αναποτελεσματικοί σκληροί διωγμοί των προκατόχων του επί τρεις αιώνες υποψίασαν τον Κωνσταντίνο, ότι η νέα θρησκεία του Ναζωραίου είναι δύναμη αληθινού Θεού. Αποφεύγει λοιπόν την θεομαχίαν. Σταθεροποιεί την πεποίθηση, ότι: \"Σκληρόν προς κέντρα λακτίζειν\". Και από διώκτη και πολέμιο των χριστιανών μεταβάλλει την εξουσία σε φίλο και συμπαραστάτη της νέας θρησκείας. Διέγνωσε τη σοφία του Θεού, του Δημιουργού του σύμπαντος κόσμου. Έχει πεισθεί από τον ειρηνόφιλο βίο των χριστιανών, από την εμμονή στην ομολογία τους και την επιμονή στα σκληρά βασανιστήρια και το μαρτυρικό θάνατο. Όλες οι καλές αυτές διαγνώσεις και οι θετικές του προθέσεις τον προετοίμασαν, ώστε να αποδεχθεί το \"εν τούτω νίκα\". Εξέλαβε σωστά την ερμηνεία, ότι του παρείχετο άνωθεν και δύναμη και νίκη και επιτυχία. Τον επηρέασε υπερβαλόντως η θεία οπτασία, ώστε σαν άλλος Απόστολος Παύλος εδεσμεύθη λέγων: \"Ουκ εγενόμην απειθής τη ουρανίω οπτασία\".
Από αυτά τα ψυχικά φρονήματα διακατεχόμενος ο Κωνσταντίνος εκδίδει το 313 μ.Χ. το διάταγμα των Μεδιολάνων (σημερινό Μιλάνο στη βόρειο Ιταλία). Αυτό εγγυάται την ελευθερία και την ασφάλεια των Χριστιανών. Αυτό έβγαλε τους οπαδούς του Θείου Ναζωραίου από τις επώδυνες κατακόμβες. Αυτό τέλος σταμάτησε οριστικά τις προσαγωγές των πιστών ενώπιον των διωκτικών αρχών. Παγίωσε την εκτίμηση, ότι οι ειρηνόφιλοι πολίτες που ανήκουν στη νέα θρησκεία κοσμούν την κοινωνία εις την οποία συνυπάρχουν. Τότε φάνηκαν οι αυτοκρατορικές άμαξες να επιστρέφουν θριαμβευτικά τους Αγίους επισκόπους από τους τόπους της εξορίας \"φέροντες τα στίγματα του Κυρίου\" από τα ποικίλα και σκληρά βασανιστήρια.
Οι θετικές προοπτικές από τη συμφιλίωση αυτή, κράτους και νέας θρησκείας, οδηγούν τον Κωνσταντίνο τώρα στις ιστορικές μεταρρυθμίσεις κάνοντας αντικατάσταση της Ρώμης με την Κωνσταντινούπολη και ιδρύοντας το Βυζαντινό κράτος στη θέση της παρηκμασμένης ειδωλολατρικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η κίνηση αυτή έφερε στο διεθνές προσκήνιο το ελληνικό Βυζαντιακό κράτος σε μια παγκόσμια αυτοκρατορία, που διηρκησε μια ολόκληρη χιλιετία. Οι νέες ελληνοχριστιανικές δυνάμεις έδωκαν ώθηση στη διεθνή ακτινοβολία της νεόδμητης αυτοκρατορίας. Στελέχωσε τις θέσεις κλειδιά του κράτους από το νέο αίμα των ευσυνείδητων Χριστιανών. Έτσι επέτυχε εις το τεράστιο έργο του ο νέος πλανητάρχης, που κατέστησε τον εαυτό του Μέγα εις την ιστορία και τη νέα Ρώμη μοναδική δύναμη ανά την Οικουμένη. Επίσης ζωηρόν ενδιαφέρον επέδειξεν ο Κωνσταντίνος εις την διατήρηση της εσωτερικής συνοχής της Εκκλησίας του Χριστού, συγκαλώντας την Α\' Οικουμενική Σύνοδο το 325 μ.Χ. προς αντιμετώπιση των αναταραχών εκ των διαφόρων αιρέσεων και κυρίως του Αρειανισμού. Άξιο προσοχής μάλιστα για μας τους Έλληνες είναι, ότι ενώ η επίσημη γλώσσα του Κράτους ήταν η Λατινική, οι εργασίες της Συνόδου διεξήχθησαν εις την Ελληνικήν, όπως και στη συνέχεια εις όλες μέχρι και την 7η Οικουμενική εχρησιμοποιήθη η Ελληνική γλώσσα.


Άγιος και φονιάς;

Για όλες αυτές τις προσφορές του η μεν ιστορία ονόμασε τον Κωνσταντίνο Μέγα, η δε Εκκλησία τον ανεκήρυξε Άγιο και μάλιστα Ισαπόστολο για τη βαθειά του πίστη, το άψογο ήθος, τον ενάρετο βίο,τις ευαγγελικές του αρετές, ιδιαίτερα τη φιλανθρωπία του και την εν γένει σοβαρή προσφορά του παγκοσμίως με διπλή κατεύθυνση, πολιτική και θρησκευτική.
Σκόπιμο είναι να αναφέρουμε, ότι εδώ έχουμε ένα άγιο, που έχει διαπράξει δύο φόνους. Και το ερώτημα που προκύπτει, είναι, πως γίνεται ο φονιάς να ανακηρυχθεί άγιος και διακεκριμένος, δηλαδή Ισαπόστολος. Ας δούμε σύντομα τις συνθήκες που τον οδήγησαν στους φόνους.
Ο Μ. Κωνσταντίνος από τον πρώτο του γάμο με σύζυγο την Μινερβίνα απέκτησε ένα γιο, τον Κρίσπο. θανούσης της πρώτης του συζύγου, κάνει δεύτερο γάμο από τον οποίο απέκτησε τρεις γιους και τρεις θυγατέρες, με σύζυγο τη Φαύστα. Ο Κρίσπος επεδείκνυε σπάνιες ικανότητες και πρωτόγνωρες αρετές, ρώμη και τόση δύναμη, που φανέρωναν αισθητώς πως επισκιάζει και υποσκελίζει τα αγόρια από τη δεύτερη σύζυγο. Τούτο πιθανώς ήτο αρκετό να προκαλέσει ζηλοτυπία και μίσος στη Φαύστα, η οποία με πρωτοφανή κακεντρέχεια και μοχθηρία κατηγόρησε τον Κρίσπο στον πατέρα του Κωνσταντίνο, \"ότι επιβουλεύεται το θρόνο και τη ζωή του αυτοκράτορα και ακόμη ότι επεχείρησε να τη βιάσει\". Κατά την ισχύουσα νομοθεσία τότε στο Βυζάντιο ο έχων την ανώτατη εξουσία αυτοκράτορας είχε ταυτόχρονα και την ανώτατη δικαστική θέση. Ευρέθη λοιπόν ο Κωνσταντίνος στο δίλημμα να εκδικάζει δίκη με κατηγορούμενο το παιδί του, μάλιστα με αυτές τις βαρύτατες κατηγορίες. Οι κατηγορίες της Φαύστας φάνηκαν τότε τεκμηριωμένες και αληθινές. Τα επιχειρήματα της αδιάσειστα. Και ο αυτοκράτορας βρέθηκε σε τραγική θέση μεταξύ του πατρικού ενστίκτου και της αυστηρής ποινικής νομοθεσίας της πολιτείας, όντας τίμιος έναντι των πολιτών, αμερόληπτος και αντικειμενικός. Η καταδίκη εις θάνατο δεν άργησε να εξαχθή και αμέσως να εκτελεστεί ο κατηγορούμενος. Γονική πατρότητα και δικαιοσύνη δικαστική συνέθλιψαν απειλητικά το κοινό πρόσωπο, που ήταν ο Κωνσταντίνος, με την τριπλή του ιδιότητα. Αργότερα με νέες έρευνες απεδείχθη η σατανική σκευωρία, που είχε οργανώσει η Φαύστα κατά του Κρίσπου με ψευδείς καταθέσεις και ψευδομάρτυρες, καθώς και το πόσο άδικα κατεδίκασε ο Κωνσταντίνος το γιο του. Τώρα πλέον δεν απέμεινε παρά η προσαγωγή και της Φαύστας σε νέα δίκη με ανώτατο δικαστικό πάλι το σύζυγο της Κωνσταντίνο. Τραγική η μοίρα στον επιτυχημένο αυτοκράτορα. Οι ποινικές διατάξεις και η αμερόληπτη δικαιοσύνη του δικαστού καταδικάζουν και αυτή στην ποινή του θανάτου. Έτσι βρέθηκε ο Άγιος Κωνσταντίνος χρεωμένος στην ιστορία με δύο φόνους προσφιλών του προσώπων. Αργότερα στον ασημένιο ανδριάντα, που έστησε για το γιο του, έγραψε την επιγραφή : \"Τω ηδικημένω υιω μου\".
Αλλά όπως είναι φυσικό πάσα πράξη κρίνεται από την ιστορία αναλόγως προς τους νόμους, τις συνθήκες, τα ήθη και τα έθιμα, που διέπουν τη σύγχρονη εποχή κατά την οποία λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα.
Άλλωστε και η σωτηριώδης οικονομία της φιλόστοργης Εκκλησίας προσβλέπει στη μετάνοια, την προσφορά εις ό,τι αφορά εις το μέγεθος και την ποιότητα αυτής, καθώς και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τρέχουν τα γεγονότα της ιστορίας.
Παρόμοιες άλλωστε περιπτώσεις έχουμε στην παράδοση της Εκκλησίας με τον Μωυσή που εφόνευσε τον Αιγύπτιο. (Εξ. Β\' 11). Επίσης τον προφήτη Ηλία που έγινε αιτία να φονευθούν 850 ειδωλολάτρες ιερείς του Βάαλ επί της βασιλίσσης Ιεζάβελ. (Γ\' Βασιλ. 18, 40). Έχουμε ακόμη το Δαυίδ ο οποίος εν καιρώ πολέμου μετέθεσε αξιωματικό του στρατού εις επικίνδυνη θέση με σκοπό να φονευθεί και να σφετερισθεί τη γυναίκα του.
Τέλος περισσότερο συγκλονιστικό είναι το γεγονός, ότι το αγιολόγιο της Εκκλησίας μας το κοσμεί ο εκατόνταρχος Λογκίνος (16 Οκτωβρίου), ο οποίος ήτο επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος, το οποίο εσταύρωσε τον Κύριο. Τα ιστορικά αυτά παραδείγματα αποκαλύπτουν, αν μη τι άλλο, τον απώτερο σκοπό της μητέρας μας Εκκλησίας,η οποία στηρίζει τη σωτηριώδη οικονομία Της επάνω στις ευαγγελικές έννοιες :
\"Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι...\"
\"Ουκ ήλθον καλέσαι δικαίους αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν...\" (Ματθ. θ\' 13).

\"Τον ερχόμενον προς με ου μη εκβάλω έξω...\"
\"Αμήν αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ\' εμού έση εν τω Παραδείσω\" (Λουκ. κγ\' 42-43). \"Ου χρείαν έχουσιν οι ισχύοντες ιατρού, αλλ\' οι κακώς έχοντες\" (Ματθ. θ\' 12) κ.ά. Συνοψίζοντες, εν κατακλείδι, τις αποκλειστικές ιδιαιτερότητες που κοσμούν την ιδιόμορφη φυσιογνωμία του μεγάλου και Αγίου ανδρός της Εκκλησίας και της ιστορίας αβιάστως συμπεραίνουμε ότι:
o Ο Μ. Κωνσταντίνος απέβη ο πρώτος Βασιλεύς των Χριστιανών
o πρώτος αυτοκράτορας του Βυζαντιακού κράτους·
o πρώτος με τον τίτλο Μέγας εις την μ.Χ. ιστορία·
o πρώτος εστεμμένος άγιος της Καινής Διαθήκης·
o πρώτος που ηυνόησε δια Διατάγματος τον εν διωγμώ Χριστιανισμό·
o πρώτος που εισάγει και καθιερώνει εις την Εκκλησία, ως τρόπον διοικήσεως, το Συνοδικό σύστημα, σε οικουμενική διάσταση·
o πρώτος του οποίου το όνομα συνδέεται αδιάσπαστα με τον Τίμιο Σταυρό·
o πρώτος που κατασκευάζει Ναό με συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό ρυθμό·
o πρώτος ιδρυτής της Βυζαντινής αυτοκρατορίας·
o πρώτος που εθεμελίωσε τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό·
o πρώτος πολιτικός ηγέτης που υποστήριξε τον ορθόδοξο χριστιανικό λαό της Ανατολής.
Για όλους τους λόγους αυτούς και πολλούς άλλους ευλαβούμεθα τον Μέγα και Άγιο Κωνσταντίνο, τον σεβόμαστε, τον ευγνωμονούμε και του απονέμουμε την τιμητική προσκύνηση που ανήκει στους αγίους, που ανακηρύττει με γνώση και συνείδηση και αγιοπνευματική φώτιση η αλάνθαστη μητέρα μας Εκκλησία.

Του Πρωτοπρεσβυτέρου ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΦΕΛΕΚΗ