Εκκλησιασμός

[Iaspis]

Μήπως θέλετε νὰ συζητήσουμε γιὰ τὸ πῶς πρέπει οἱ πιστοὶ νὰ εκκλησιάζονται; Τὶ ἀτμόσφαιρα ἐπικρατεῖ στὴν ἐνορία σας; Ακούγονται τὰ λόγια τῆς Θ. Λειτουργίας; Συμμετέχουν οἱ πιστοὶ στὴν ψαλμωδία; Τὶ ατμόσφαιρα ἐπικρατεῖ τὴν Κυριακὴ μέσα στὸν ναὸ σας; Τὶ «γεύση» σᾶς μένει ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὴν Θ. Λειτουργία;

Ἀν θέλετε περιγράψτε. Τὸ βρίσκω ἐνδιαφέρον νὰ δοῦμε τὶ ἐπικρατεῖ στὶς διάφορες ἐνορίες.

[Ιωάννα]

Στὸ κέντρο μιας μεγάλης πόλης καὶ μάλιστα στὸν μητροπολιτικὸ ναὸ ἡ ἐνορία δὲν εἶναι ἡ μικρότερη μονάδα στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως μπορεῖς να φανταστεῖς. Χάνει λοιπὸν τὴ δυναμικότητά καὶ τὴ συνοχή της. Γνωρίζονται, γιὰ παράδειγμα, οἱ ἐπίτροποι μεταξύ τους ἤ οἱ ψάλτες μεταξύ τους. Κάποιοι ἀπ΄ τὸ ἐκκλησίασμα μπορεῖ νὰ εἶναι γνωστοί, μετὰ ὅμως ἀπὸ τὴ Θεῖα Λειτουργία καθένας στὸ σπιτάκι του. Ζεστασιά καὶ οἰκιότητα δὲν εἶναι φανερὴ στὸ ἐκκλησίασμα- πράγμα ἀναμενόμενο γιὰ μεγάλη ἐνορία.
Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ τὸ πῶς αἰσθάνεται κανεῖς μετὰ τὴν Θ. Λειτουργία εἶναι θέμα προσωπικοῦ βιώματος (συμμετοχῆς στὸ μυστήριο) κάθε φορά, χωρὶς ἡ συνάθροιση νὰ παίζει καθοριστικὸ ρόλο σ' αὐτό. Τὰ λέω καλά;

Ὁ ναὸς τοῦ ἁγίου Μηνᾶ διαθέτει καλλίφωνο χορό τόσο καλά συντονισμένο ποὺ ξεπερνάει ἀκόμα καὶ το πρόβλημα ἀκουστικῆς ποὺ ἔχει ὁ ναός, ὁ λαὸς δὲν συμμετέχει ἐνεργᾶ.

 Μὲ ἀναπαύει ἡ ὅλη τάξη ποὺ ἐπικρατεῖ. Ὁ σεβαστὸς πρωτοπρεσβύτερος ἔχει ἐμπνεύσει ἱεροπρέπεια καὶ ἀντιλαμβάνεται κανεῖς τὸν ζῆλο νὰ τελοῦνται ὅλα κατὰ τὸν τρόπο αὐτό.

Ὁ ἄγιος Μηνᾶς πλημμυρίζει ἀπὸ κόσμο τῆς μεγάλες γιορτὲς. Τὶς ὑπόλοιπες μέρες τοῦ κόσμου ἡ ἴδια αἴσθηση δημιουργεῖται ὅταν πρωτοστατεῖ ὁ ἀρχιεπίσκοπός μας, κ.κ. Εἰρηναῖος. Ἀρκεῖ ἡ παρουσία καὶ ὁ ἀδελφοποιητῆς λόγος του γιὰ νὰ αἰσθανθοῦμε ἐνορία.

[Iaspis]

.
Περιεκτικὴ περιγραφὴ μὲ λίγα λόγια καὶ καλὰ Ἰωάννα! Εἶναι φυσικὸ νὰ ὑπάρχουν διάφορα χαρακτηριστικὰ στὶς ἐνορίες, ἀνάλογα μὲ τὸν τὸπο, τὸν πληθυσμὸ, τοὺς Ἱερεῖς τοὺς ψάλτες, τὸν ναὸ κ.ο.κ...
Ὡστόσο ὅλα αὐτὰ δὲν εἶναι καὶ τόσο σημαντικὰ, αφοῦ ἡ Θεῖα Λειτουργία, καὶ τὸ Μυστήριο τῆς Θεῖας Εὐχαριστίας εἶναι παντοῦ καὶ πάντοτε ἀπὸ τὸν Μυστικὸ Δεῖπνο ὡς σήμερα τὸ ἴδιο! Γι αὐτὸ νομίζω Ἰωάννα ὅτι, τὸ πῶς αἰσθάνεται κάποιος στὴν Θ. Λειτουργία, καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴν δὲν εἶναι θέμα προσωπικοῦ βιώματος. Ἤ ἄν θέλεις ἀλλιώς, τὸ λεγόμενο καὶ πολυειπωμένο «προσωπικό βίωμα» τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι ἀνάλογο μὲ τήν  κοινωνία του μὲ τὸν συνάνθρωπο, καὶ ὅλων τῶν ἀνθρώπων μὲ τὸν Θεὸ. Κι αὐτὸ εἶναι τὸ Μυστήριο ποὺ τελεῖται χάριτι Κυρίου στὴν Εκκλησία.
Ἔτσι δὲν βλέπω τίποτε πιὸ «προσωπικὸ» ἀπὸ τὸ «κοινὸ», μὲ την ἔννοια πὼς ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ πρόσωπο, ὅταν καὶ ὅσο κοινωνεῖ.

Αὐτὸ λοιπὸν ποὺ ἐνδιαφέρει περισσότερο στὴν ζωὴ μίας ἐνορίας εἶναι ἡ κοινωνία μεταξὺ τῶν πιστῶν, καὶ ἡ δυνατὸτητὰ μας νὰ τὴν ἀντιλαμβανόμαστε, καὶ νὰ τὴν προάγουμε, χάριτι Κυρίου!
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



Η Ἐνορία τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας περιλαμβάνει γεωγραφικὰ μία μεγάλη περιοχὴ ὅσο ἕνας μεγάλος νομός. Ἐδῶ, ἐκτὸς ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς Ἕλληνες ἔρχονται καὶ  ἀλλοεθνεὶςὈρθόδοξοι στὴν Λειτουργία. Σέρβοι, Ρουμάνοι, Ρώσοι, Ἀφρικανοὶ, Δυτικοευρωπαῖοι ποὺ βαπτίστηκαν Ὀρθόδοξοι, καὶ πιστοὶ  φυλετικά ἤ ἐθνικά μικτοὶ! Μύλος! Βαβέλ! Μωσαïκό! Πολυγλωσσία! Διαφορετικὰ ἤθη καὶ ἔθιμα!
Οἱ Ἕλληνες πανέτοιμοι (ὅπως πάντα), τσακώνονται μονίμως μεταξὺ τους γιὰ μικρὰ ἤ μεγαλύτερα ζητήματα, ὅμως... δὲν τσακώνονται μὲ τοὺς ἄλλους λαοὺς ποτέ! Ἀκόμη καὶ νὰ ὑπάρξη λόγος....δὲν γίνεται τσακωμὸς! Κάπως λύνεται πάντα μὲ τὴν  παρέμβαση κάποιου!
Οἱ ψάλτες ἀλλάζουν, ἀναλόγως μὲ τὸ ποιός εὐκαιρεῖ (πολλοὶ ἄνθρωποι χρειάζεται νὰ ταξιδεύσουν ὡς καὶ 100 χιλιόμετρα γιὰ νὰ ἔρθουν στὴν ἐκκλησία). Ἐπίσης κατὰ καιροὺς ἐμφανίζονται στὸ ἀναλόγιο, γιὰ λίγο χρονικὸ διάστημα, θεολόγοι ποὺ κάνουν μεταπτυχιακὲς σπουδὲς, καὶ μετὰ ἐξαφανίζονται πάλι... Τὰ πάντα κτίστηκαν καὶ συντηρούνται ἀπὸ τὴν καλὴ διάθεση τῶν πιστῶν. Εἴτε μὲ προσωπικὴ δουλειὰ εἴτε μὲ ὑλικὴ προσφορὰ.
Γιὰ τοὺς Ἕλληνες ἡ ἐνορία εἶναι τὸ σημεῖο ἀναφορᾶς. Ἀκόμη κι ἄν δὲν ἔρχονται κάθε Κυριακὴ, ἀκόμη καὶ ἄν ἔρχονται μόνον Χριστούγεννα καὶ Πάσχα, ἀκόμη καὶ ἄν ἔρχονται μόνον γιὰ νὰ παντρευτοῦν, νὰ βαπτίσουν τὰ παιδιὰ τους καὶ νὰ κηδεύσουν τοὺς προγόνους τους!
Ἡ ἐνορία εἶναι τὸ μοναδικὸ μέρος ποὺ ὁ καθένας ἔρχεται μὲ τον ἐαυτὸ του, χωρὶς προσωπεῖο. Εἴτε  ὀμολογεῖ τὴν πίστη, εἴτε ὄχι! Τὸ βλέπετε αὐτὸ στὴν ἐνορία σας;

Οἱ ἐορτὲς (θρησκευτικές, καὶ ἐθνικὲς) εἶναι συνδεδεμένες μὲ τὴν Ἐκκλησία αὐτονόητα. Αὐτὸ τὸ ὑποστηρίζουν ὅλοι! Καὶ αὐτοὶ ποὺ λένε πὼς δὲν πιστεύουν...Τότε συμμετέχουν ὅλοι στὴν Θ.Λειτουργία! Ἐπίσης ὅλοι ἀμύνονται μὲ τὰ μέσα ποὺ διαθέτουν, ὅταν ἡ ἐνορία θίγεται (π.χ.Παρενοχλήσεις ἀπὸ γείτονες ποὺ ἐνοχλούνται ἀπὸ τὴν παρουσία τοῦ ναοῦ στήν γειτονιὰ τους).

Θὰ μποροῦσα νὰ παραθέσω κι ἄλλα ζητήματα κοινωνίας ἐν Κυρίω, διότι αὐτὸ εἶναι τὸ θέμα. Τὸ «προσωπικὸ βίωμα» ἀρχίζει τὴν στιγμὴ τῆς ἐξόδου ἀπὸ τὸ ἄτομὸ μας, καὶ ἡ κοινωνία δὲν εἶναι κάτι ποὺ ἀναδεικνύεται ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο μὲ βάση τὴν συναναστροφὴ. Εἶναι κάτι ποὺ συνειδητοποιεῖται ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ὅταν οἱ αἰσθήσεις του γίνουν εὐαίσθητες, καὶ ἐκλεπτυσμένες. Εἶναι κάτι ποὺ ὑπάρχει δυνάμει μέσα μας ἡ κοινωνία, καὶ ἀναδεικνύεται ἀπὸ τὸν Κύριο στήν Ἐκκλησία Του! Εἶναι κάτι ἀπλὸ ποὺ τὸ συνειδητοποιοῦμε στὴν εὐαίσθητη στιγμὴ μας, καὶ μᾶς καταργεῖ ἀτομικά, μᾶς κάνει κοινωνοὺς τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου! Μᾶς βγάζει ἀπὸ τὴν πολύπλοκη μοναξιὰ τοῦ ἐαυτοῦ μας, καὶ μᾶς εἰσάγει στὴν ἀπλότητα τὴν χάρη καὶ τήν ἀγάπη τῆς κοινωνίας τοῦ Ἀγίου Πνεύματος τοῦ Θεοῦ!

Πολλὰ καὶ ἀτελείωτα τὰ καλὰ κρυμμένα ποὺ ὑπάρχουν στὶς ἐνορίες μας. Ἀναζήτηση, συνεχής! Οἱ χαριτωμένες γριοῦλες στὰ πρῶτα στασίδια εἶναι, ἐμφανὼς σχολεῖο...Κρυφὸ!

[Ιωάννα]

...ἡ Θεῖα Λειτουργία, καὶ τὸ Μυστήριο τῆς Θεῖας Εὐχαριστίας εἶναι παντοῦ καὶ πάντοτε ἀπὸ τὸν Μυστικὸ Δεῖπνο ὡς σήμερα τὸ ἴδιο! νομίζω Ἰωάννα ὅτι, τὸ πῶς αἰσθάνεται κάποιος στὴν Θ. Λειτουργία, καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴν δὲν εἶναι θέμα προσωπικοῦ βιώματος. Ἤ ἄν θέλεις ἀλλιώς, τὸ λεγόμενο καὶ πολυειπωμένο «προσωπικό βίωμα» τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι ἀνάλογο μὲ τήν  κοινωνία του μὲ τὸν συνάνθρωπο, καὶ ὅλων τῶν ἀνθρώπων μὲ τὸν Θεὸ. Κι αὐτὸ εἶναι τὸ Μυστήριο ποὺ τελεῖται χάριτι Κυρίου στὴν Εκκλησία.
Ἔτσι δὲν βλέπω τίποτε πιὸ «προσωπικὸ» ἀπὸ τὸ «κοινὸ», μὲ την ἔννοια πὼς ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ πρόσωπο, ὅταν καὶ ὅσο κοινωνεῖ.

Δημήτρη-Δημήτρη, ἄν δὲν μπερδέψεις τὴ συμφωνία μὲ τὴ διαφωνία δὲν γίνεται! Ἤ θα μετατρέπεις τὴ διαφωνία σὲ συμφωνία ἤ θὰ συμφωνεῖς διαφωνώντας (ἤ δὲν θὰ καταλαβαίνουμε τί μᾶς γίνεται καθόλου) Ἴσως εἶναι κι αὐτὸ προσπάθεια κοινωνίας.

ἕνα σωρὸ ξεκίνησα νὰ ἀντιπαραθέτω κι ἔπειτα σκέφτηκα τὴν σημασία τῆς ὑπογραφῆς: \"Τοῦ δὲ πλήθους τῶν πιστευσάντων ἦν ἡ καρδία καὶ ἡ ψυχὴ μία, καὶ οὐδὲ εἷς τι τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ ἔλεγεν ἴδιον εἶναι, ἀλλ᾿ ἦν αὐτοῖς ἅπαντα κοινά. (Πραξ. δ\', 32-33)\" καὶ μοῦ φάνηκε ἀληθινὴ ἐκκλησία νὰ περιγράφει. Πῶς νὰ μή γεύονται ὅλη τὴ Χάρη τὰ μέλη της; ὀπότε σιωπῶ.

Μία παρατήρηση: ὁ ἄγιος ἔχει κοινωνία μὲ τὸ Θεό, κοινωνία καὶ μὲ τοὺς ἀνθρώπους - ἄν καὶ οἱ ἄλλοι ἀνθρωποι μπορεῖ νὰ μὴν ἐπικοινωνοῦν οὔτε μαζί του οὔτε μὲ τὸ Θεό.
Στὴ ἐνορία ἤ ἔστω στὴν ἐκκλησία ὑπάρχει καὶ ὁ ἄγιος καὶ ὁ ἀδιάφορος. Πῶς ἐνεργεῖ τὸ Μυστήριο στὸν ἀδιάφορο; ἐπιρρεάζεται ἀπὸ τὸν ἅγιο ποὺ κοινωνεῖ μαζί του; ἄν ναί, πῶς; σὲ ποιό βαθμό; Τὸ ἐρώτημα ἰσχύει γιὰ ὅλους, βέβαια.

Ἐνδιαφέρουσα ἡ περιγραφὴ ὀρθόδοξης ἐνορίας στὸ ἐξωτερικό.

[Iaspis]

Ἡ διαφωνία μὲ την συμφωνία Ἰωάννα μου ὄχι μόνον συσχετίζονται, ἀλλὰ ἀποτελοῦν ἀδιάσπαστη ἐνότητα μεταξύ τους. Τουλάχιστον ἔτσι τὸ βιώνουμε στὸν παρόντα αἰῶνα....τὸν ἀπατεῶνα! Ἐπίσης ἀς λάβουμε ὑπ᾿ ὅψιν μας, ὅτι ἡ κοινωνία γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι κάτι ποὺ ἀπωλέσθη μὲ τὴν πτώση του. Ἦταν (καὶ εἶναι) ἡ ἴδια του ἡ ζωὴ. Ἔνεκα κοινωνίας δημιουργήθηκε ὁ ἄνθρωπος. Καὶ αὐτὴ ἡ ἀπώλεια εἶναι ποὺ ἔβαλε στὴν ζωὴ του τὴν ἀντίθεση, τὴν διαφωνία..Ὃμως ἡ κοινωνία συνεχίζει νὰ εἶναι ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ σωτηρία του, τὴν ὁποῖα τῶρα ἀναζητᾶ, ἀντὶ νὰ τὴν ἔχει...Μοιραῖα λοιπὸν την ἀναζητᾶ μέσα ἀπὸ τεράστιες ἀντιθέσεις, καὶ ὡς ἐκ τούτου  τὴν «γεύεται» μόνον χάριτι Κυρίου!

Ἀπὸ αὐτὸ καταλαβαίνω πρωτίστως (καὶ γνωρίζω ἀφ᾿ ἐαυτοῦ), ὅτι ἀκόμη καὶ ὁ πιὸ «ἀδιάφορος», ὅπως τὸν εἶπες, κοινωνεῖ μὲ τὸν Θεὸ, διότι Ἐκεῖνος πρωτίστως κοινωνεῖ μὲ ὅλους καὶ ὅλα! Καὶ ἡ πρόνοιὰ Του γιὰ τὸν κάθε ἄνθρωπο, κοινωνία εἶναι. Χωρὶς κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ Ἰωάννα, δὲν ὑπάρχει, καὶ οὔτε καὶ μπορεῖ νὰ ὑπάρξη τὸ ὁτιδήποτε...
Πολὺ περισσότερο ὁ «ἀδιάφορὸς» ποὺ ὅμως ἐκκλησιάζεται, δείχνει μία ἔστω «ἀδιάφορη» προαίρεση στὸ νὰ πλησιάσει τὸν Κύριο.
Γιὰ τὸν ἅγιο δὲν γνωρίζω παρὰ μόνον ὅτι δὲν διαφέρει ἀπὸ τὸν «ἀδιάφορο» ὡς πρὸς  τὴν κοινωνία, ἀλλὰ ὡς πρὸς τὴν προαίρεση, τῆς ὁποῖας ἡ ἀξία ἀναδεικνύεται μὲ βάση τὴν ἔνταση καὶ κυρίως τὴν διάρκεια. Ἡ δὲ μέγιστη ἔνταση καὶ διάρκεια εἶναι ἡ αἰωνιότητα χάριτι Κυρίου πάντοτε, νῦν, καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν!

Πῶς ἐνεργεῖ τὸ Μυστήριο στὸν ἀδιάφορο;

Αὐτὸ φαίνεται ὅταν κάποιος ἀρχίζει νὰ δίνει περισσότερο σημασία στὰ ἀπλὰ καὶ μικρὰ καθημερινὰ πράγματα ποὺ συμβαίνουν στὴν ἐνορία. Ἐάν προσέξης τὴν «ἐνδιαφέρουσα περιγραφὴ», θὰ δεῖς πολλὰ ἀνεξήγητα (καὶ ἔχω κι ἄλλα νὰ πῶ..)...Τὸ ἴδιο θὰ δεῖς καὶ στὴ δικὴ σου ἐνορία. Μόνον καὶ τὸ ὅτι βλέπεις ἐκεῖ τὸν «ἀδιάφορο», καθὼς εἶπες, εἶναι ἀνεξήγητο...Διότι πῶς καὶ γιατὶ κάποιος «ἀδιάφορος» πηγαίνει ἐκεῖ ποὺ δὲν βρίσκει ἐνδιαφέρον; Τὶ εἴδους ἀδιαφορία εἶναι ἐτοῦτη, νὰ πηγαίνομε δηλαδὴ ἐκεῖ ποὺ δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει; Ἔχεις λογικὴ ἐξήγηση γι αὐτὸ; Ἀς τὴν συζητήσουμε ἄν θέλεις.
᾿Αχ αὐτὸ τὸ ἐνδιαφέρον μας...ἀδιάρρηκτα συνδεδεμένο μὲ τὴν ἀδιαφορία μας, καὶ τανάπαλιν!

[mistral]

Τὶς ὑπόλοιπες μέρες τοῦ κόσμου ἡ ἴδια αἴσθηση δημιουργεῖται ὅταν πρωτοστατεῖ ὁ ἀρχιεπίσκοπός μας, κ.κ. Εἰρηναῖος. Ἀρκεῖ ἡ παρουσία καὶ ὁ ἀδελφοποιητῆς λόγος του γιὰ νὰ αἰσθανθοῦμε ἐνορία.

Είχα την ιδιαίτερη ευλογία να ακούσω τον αρχιεπίσκοπο κ.κ. Ειρηναίο ανήμερα της Αγίας Αικατερίνης που πρωτοστατούσε στην Θεία Λειτουργία στο μετόχι της Ι.Μ. Αγίας Αικατερίνης του Σινά εδώ στην Αθήνα. Και οφείλω να ομολογήσω πως ουδέποτε στην ζωή μου έχω ακούσει τέτοια ομιλία. Άκρως πατερικός λόγος, στην ουσία του θέματος, μετρημένος, λιτός και απέριττος λόγος και σε διάρκεια και σε περιεχόμενο. Χωρίς δήθεν «εκρήξεις» και υπερβολικούς τονισμούς, χωρίς προσπάθεια να πείσει.  Αυτό που έλεγε ήσουν σίγουρος ότι αυτό και ήταν.

 «Ένα πάθος να ξερριζώσει ο άνθρωπος στην διάρκεια της νηστείας είναι υπεραρκετό. Να το ξερριζώσει όμως εντελώς, όχι απλά να το παλέψει. Και να μην ασχολείται με τα υπόλοιπα. Ένα σε κάθε μεγάλη νηστεία αρκεί.»

Ειλικρινώς σε «ζηλεύω» Ιωάννα που έχεις τέτοιον αρχιεπίσκοπο. Την ευχή του να έχουμε.