Κυριακή της Τυρινης: Μια πονεμένη Κυριακή

[staboz]

΄                                                                     ΜΙΑ ΠΟΝΕΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ

Ἦταν ἡ ὥρα δειλινή, ὅταν ἡ θύρα ἔκλεισε κι ἔδυσε ἡ χαρά ἀπ'τή γῆ∙  κι ὁ βασιλιάς ἐκάθισε ἀπέναντι, γυμνός, σκυφτός, ἀπελπισμένος, ἀπαρηγόρητα θρηνώντας: «Οἴμοι τόν ἁπλότητι γυμνόν, νῦν δέ ἠπορημένον!».
Μιά τραγική ὥρα, ἡ τραγικώτερη ὥρα τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου. Τότε πού μαύρισε πρώτη φορά ὁ Οὐρανός καί μαύρισε γιά πάντα.
Κυριακή τῆς Τυροφάγου. Μιά πονεμένη Κυριακή.
Γιατί πονεμένη;
Διότι «τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀπό τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς ἐξορίας τοῦ Πρωτοπλάστου Ἀδάμ». Βασικό περιεχόμενο τῆς Κυριακῆς τῆς Τυροφάγου εἶναι ἀκριβῶς αὐτή ἡ τραγικώτατη ὥρα, ἡ ἀνάμνηση τῆς πτώσεως τῶν Πρωτοπλάστων - τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας – καί ἡ ἐξορία τους ἀπό τόν Παράδεισο τῆς Ἐδέμ.
Μελαγχολικοί οἱ ὕμνοι, θρηνητικό καί τό χρῶμα τῶν κειμένων πού ψάλλονται ἤ ἀναγινώσκονται στούς ναούς μας: «Ἐκάθισεν Ἀδάμ ἀπέναντι τοῦ Παραδείσου καί τήν ἰδίαν γύμνωσιν θρηνῶν ὠδύρετο...». Θρηνῶν ὠδύρετο...
Αὐτός εἶναι ὁ θρῆνος τοῦ Ἀδάμ∙ ὁ πρῶτος θρῆνος πού ξάφνιασε τῆ γῆ καί πού ἀπό τότε δέν τήν ἔχει πιά ποτέ ἐγκαταλείψει. Εἶναι τά δάκρυα τοῦ Ἀδάμ, κι οἱ στεναγμοί καί ὁ δεινός κλαυθμός τῆς Εὔας. Εἶναι κι ὁ πόνος τῶν πουλιῶν, τό οὐρλιαχτό τῶν ἀγριμιῶν, προάγγελοι τῶν ποταμῶν τόσων σφαγῶν, αἱμάτων τόσων, καί τόσων συμφορῶν.
Δέν καθώρισε τυχαῖα ἡ Ἐκκλησία μας νά εἶναι τέτοιο τό περιεχόμενο τῆς Κυριακῆς τῆς Τυροφάγου, μιᾶς Κυριακῆς πού βρίσκεται στά πρόθυρα ἀκριβῶς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Οὔτε πάλι τό καθώρισε σάν μιά θλιβερή ἁπλῶς ἀνάμνηση ἑνός ἀπωλεσθέντος εὐτυχισμένου παρελθόντος. Ἡ Κυριακή τῆς Τυροφάγου δέν εἶναι τό παρελθόν. Ἡ Κυριακή τῆς Τυροφάγου εἶναι τό παρόν καί τό μέλλον. Τό παρόν ὡς ἀφετηρία. Καί τό μέλλον ὡς ὁ ὕψιστος στόχος, ὡς τό ἔσχατο νόημα τῆς ζωῆς.
Καί νά πού ἐδῶ ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή βρίσκει τώρα τό πλῆρες νόημά της. Αὐτή δέν εἶναι πλέον ἁπλῶς μία περίοδος προετοιμασίας γιά τόν ἑορτασμό τοῦ Πάσχα. Εἶναι καί αὐτό. Στήν οὐσία της ὅμως εἶναι κάτι παραπάνω∙ εἶναι περίοδος ἀγώνα γιά ἐπάνοδο στόν χαμένο Παράδεισο. Αὐτό φωνάζει δυνατά ἡ Κυριακή τῆς Τυρινῆς. Καί ὄχι ἁπλῶς στόν χαμένο Παράδεισο τῆς Ἐδέμ. Ἀλλά σ' αὐτόν τόν Παράδεισο πού ξεπερνάει ἀπείρως καί τόν τολμηρότερο ἀνθρώπινο πόθο. Σ' αὐτόν τόν Παράδεισο, τοῦ ὁποίου τά ἀγαθά «ὀφθαλμός οὐκ εἶδεν καί οὖς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη» (Α΄ Κορ. β΄ 9). Στόν Παράδεισο, ὅπου ὁ ἄνθρωπος ἔχει κληθεῖ νά φθάσει ὄχι ὡς δοῦλος, ἀλλά ὡς βασιλιάς.
Ἔχει κληθεῖ ἀσφαλῶς καί ὁ καθένας ἀπό μᾶς. Ἡ πρόσκληση μᾶς παραδόθηκε τήν ὥρα πού βυθιστήκαμε τρεῖς φορές στήν ἁγία κολυμβήθρα τοῦ Βαπτίσματος. Καί εἶναι μιά πρόσκληση γραμμένη μέ τό αἶμα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ.
Μιά καί μόνη ἁπλῆ ἀλήθεια ἔχει ἀποτυπώσει πάνω στήν πρόσκληση αὐτή ὁ Δημιουργός μας. «Ἔλα», ἔγραψε στόν καθένα μας. Ἔλα! Εἶναι ὅλα ἕτοιμα καί σέ προσμένουν. Εἶναι ἕτοιμα πρό καταβολῆς κόσμου. Ἔλα! Μήν ἀναβάλλεις καί μήν ἀφήνεις τήν καρδιά σου νά ψάχνει μάταια τή χαρά μές στίς φθηνές χαρές τῆς γῆς. Ἐσύ δέν εἶσαι γιά τή γῆ, γιά τιποτένια πράγματα φτιαγμένος. Ἐσύ εἶσαι βασιλόπουλο καί σέ προσμένει ὁ θρόνος, θρόνος θεϊκός - δέν εἶσαι δοῦλος τῶν παθῶν. Σήκωσε λίγο τά μάτια σου ψηλά. Μήν κυνηγᾶς τίς πρόσκαιρες μικροχαρές τῆς γῆς. Ἄν κυνηγᾶς τίς χαμηλές χαρές τῆς γῆς, δέν θά χαρεῖς ποτέ τήν ἄπειρη χαρά τῆς νέας Ἐδέμ καί θά 'σαι ἐξόριστος γιά πάντα.
Ἔλα λοιπόν! Ἔλα ἐκεῖ! Ἐκεῖ πού ἀνθίζει ἡ ζωή, πού δέν ὑπάρχουνε νεκροί, κι εἶναι ἀτέλειωτη ἡ χαρά κι ἀτέλειωτος ὀ Οὐρανός, πού δέν στενάζουν δειλινά, δέν μαστιγώνουν τήν ψυχή θλίψη καί πόνος. Ὅπου ὁ «ἦχος καθαρός ἑορταζόντων» καί «ὅπου αἱ τῶν Ἀγγέλων χορεῖαι ἀσιγήτοις φωναῖς τήν ἀδιαίρετον ἀνυμνοῦσι Τριάδα».

         Στ.

[staboz]

Δυο αξιόλογα ερωτήματα

Στο τροπάριο, που είναι γραμμένο στο πάνω δεξιά μέρος της παραπάνω φωτογραφίας, παρατηρείται ένα σπάνιο και σημαντικό γραμματικό φαινόμενο, για να τονιστεί μια βασική έννοιά του.

Ποιό είναι αυτό; Το παρατηρεί κανείς;
Και δεύτερον, πού αλλού, σε πολύ γνωστό τροπάριο, παρατηρείται ακριβώς το ίδιο φαινόμενο;
                      Στ.

[Μαρκήσιος de Karampa]

Μπορεί να είναι λάθος αλλά θα πω αυτό που σκέφτηκα:

Ενώ απευθύνεται σε κλητική, με 2 μετοχές το γυρνάει σε ονομαστική ...

Για τη δεύτερη ερώτηση... και αύριο μέρα είναι...  :)

[staboz]

Αυτή τη φορά δεν το βρήκες, Μαρκήσιε...

[ρωμηός]

Εγώ από μια πρόχειρη ματιά εντοπίζω την πρωτοτυπία στο \"ικεύτευσον\", που είναι σε προστακτική αορίστου ενώ συνήθως στα τροπάρια, τα ανάλογα ρήματα βρίσκονται σε προστακτική ενεστώτα, για παράδειγμα: \"Χριστόν τον Θεόν ικεύτευε\"! Η διαφορά αφορά μάλλον τη χρονική διάρκεια από ό,τι θυμάμαι. Με τη προστακτική ενεστώτα δηλώνουμε το διαρκές ενώ με την αντίστοιχη έγκλιση του αορίστου το \"τώρα\", δηλαδή ικεύτευσε τώρα! Αν είναι αυτό, ας μας πεί κάποιος και τη θεολογική του ερμηνεία...

[staboz]

Έπεσες μίλια μακριά!

[staboz]

Προς διευκρίνισιν σημειώνω ότι το φαινόμενο είναι ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ και οχι ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ.
Το τονίζω, διότι οι 2 απαντήσεις μιλούσαν βασικά για τη σύνταξη των λέξεων.
Επίσης σημειώνω ότι δεν πρόκειται για κάποιο ορθογραφικό λάθος.
Είναι καθαρά τρόπος χρήσεως λέξεων συγκεκριμένης μορφής.

Το άλλο δε παρόμοιο τροπάριο βρίσκεται στις νεκρώσιμες και επιμνημόσυνες ακολουθίες.

Τώρα βοήθησα πολύ.

Θα περιμένω μέχρι το βράδυ τις απαντήσεις, άν υπάρξουν...

[Ξένια]

Μήπως το γραμματικό αυτό φαινόμενο είναι η παρήχηση της πρώτης συλλαβής από κάθε λέξη? πχ Παράδεισε Πανάρετε, πανάγιε, πανόλβιε.

Αν είναι αυτό, μου θυμίζει από τις επιμνημόσυνες ακολουθίες που αναφέρατε, το: \"Μετά των αγίων ανάπαυσον Χριστέ τας ψυχάς των δούλων Σου, ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος\"

Και στις δύο περιπτώσεις η βασική έννοια είναι ο παράδεισος.
Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο.

[staboz]

Προχώρησες πολύ καλά, Ξένια.
Έχουμε πράγματι παρήχηση. Όχι όμως συλλαβής αλλά γράμματος. Ολοκλήρωσε, επομένως την εικόνα που έδωσες και ψάξε για αντίστοιχο κείμενο στην επιμνημόσυνη ακολουθία. Αυτό που έγραψες δεν είναι το σωστό. Το σωστό είναι πιο εκφραστικό ακόμη και από το τροπάριο που ερευνούμε.

[Ξένια]

Toυλάχιστον η παρήχηση είναι στις λέξεις που είπαμε?

[staboz]

Είναι και στη συλλαβή, Ξένια. Μόνο που είναι γράμμα και απαντάται περισσότερες φορές.
Ακόμη και ο αριθμός που απαντάται έχει σημασία.
Μην απομακρύνεσαι. Είσαι ακριβώς επάνω από την πηγή.

[Ξένια]

Λογικά είναι το άλφα.

Θα πιω νεράκι τι λέτε?

[staboz]

κρίμα!

[Ξένια]

Το π?

[staboz]

Απ᾿ ό τι βλέπω η συμμετοχή εξαντλήθηκε.
Καιρός να δώσουμε τις απαντήσεις στα ερωτήματα.

Η Ξένια έφτασε πάρα πολύ κοντά και απορώ γιατί δείλιασε και δεν ολοκλήρωσε τη σκέψη της.

Πράγματι έχουμε το φαινόμενο της συνήχησης με το γράμμα \"π\"

Παράδεισε, πανάγιε, πανάρετε, πανόλβιε,
ο δι᾿ Αδάμ πεφυτευμένος και διά την Εύαν κεκλεισμένος,
ικέτευσον Θεόν διά τον παραπεσόντα.

Σύνολο 7 \"π\"

Γιατί 7;
Διότι ο αριθμός επτά στη Γραφή και τη θεολογία είναι ιερός και σύμβολο πληρότητας και της τελειότητας.
Επί παραδείγματι:
Ο Θεός δημιούργησε σε 7 μέρες τον κόσμο.
Έχουμε 7 Μυστήρια.
7 Ευαγγέλια και 7 Αποστολικά αναγνώσματα στο Μυστήριο του Ευχελαίου.
7 οι πρώτοι διάκονοι της Εκκλησίας.
Η επτάφωτη λυχνία.
Οι 7 Εκκλησίες της Αποκαλύψεως.
Τα επτά πνεύματα του Θεού στην Αποκάλυψη, για να δηλωθεί η πληρότητα και τελειότητα των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος.
Οι 7 άγγελοι της Αποκαλύψεως.
Οι 7 σφραγίδες της Αποκαλύψεως
Οι 7 σάλπιγγες της Αποκαλύψεως.
Οι 7 φιάλες της Αποκαλύψεως.
Και άλλα παρόμοια.

Το θεολογικό νόημα της παρήχησης του \"π\" στο συγκεκριμένο τροπάριο είναι για να τονιστεί η έννοια του Παραδείσου που αρχίζει απ᾿ αυτό ακριβώς το γράμμα.


Το δεύτερο ερώτημα.

Το άλλο τροπάριο είναι εκείνο που λέει:
\"Εικών ειμι της αρρήτου δόξης σου, ει και στίγματα φέρων πταισμάτων·
οικτίρησον το σον πλάσμα, Δέσποτα, και καθάρισον ση ευσπλαγχνία·
και την ποθεινήν πατρίδα παράσχου μοι,
Παραδείσου πάλιν ποιών πολίτην με.

Η συνήχηση του \"π\" δημιουργείται εδώ στους δύο τελευταίους στίχους, όπου 7 συνεχόμενες λέξεις αρχίζουν από το γράμμα \"π\".

Το θεολογικό νόημα είναι το ίδιο. Πόθος για την απόλαυση του Παραδείσου.

                       Στ.

[staboz]

Εν πάση περιπτώση η νίκη μπορεί, νομίζω, να καταχωρηθεί στην Ξένια κατά το ήμισυ.
Οπότε μπορούμε και να τη συγχαρούμε!
                  Στ.

[Ξένια]

Α.....καλά...που να φτάσει εμένα το μυαλό μου τόσο μακριά... Και να σκεφτείτε ότι χτες καθόμουν και έψελνα την επιμνημόσυνη ακολουθία από μέσα μου μήπως και το βρω...αλλά δεν τη θυμόμουν όλη..!

[Μαρκήσιος de Karampa]

Και να σκεφτείτε ότι χτες καθόμουν και έψελνα την επιμνημόσυνη ακολουθία από μέσα μου μήπως και το βρω...αλλά δεν τη θυμόμουν όλη..!

Οπότε μπορούμε και να τη συγχαρούμε!

Μπράβο!!

Μετά πνευμάτων δικαίων τετελειωμένων....

[Ξένια]

Σώσον Κύριε τον λαό Σου....

[Αρχαίος]

Σύνολο 7 \"π\"

Ωραίο!
Έχω και γω όμως μια ερώτηση:
Αυτό καθ\' εαυτό το γράμμα Π τι συμβολίζει;
Αυτός που το δημιούργησε σαν γράμμα τι είχε στον νού του;

Κάνω μερικές αυθαίρετες σκέψεις.

Το Π μου θυμίζει Π-όρτα, Π-ύλη. Π-έρασμα.
Ή δυό Ι (γιώτα) + ένα - (πλήν) από πάνω.
Δυό κάθετες κολώνες με μία οριζόντια στην κορυφή τους.
Δύο κάθετες γραμμές που δείχνουν (ή τείνουν προς) τον ουρανό και μία οριζόντια που τις σκεπάζει;

Τι άραγε να ήθελε να συμβολίσει ο το γράμμα Π ποιήσας;