«Περί μνησικακίας καί συγχωρητικότητας»

[Iaspis]

«Ἡ μνησικακία θεωρεῖται καί εἶναι «λέπρά της ψυχῆς». Ἀνήκει στά πάθη ἐκεῖνα πού ἀναφέρονται στήν ἐπιθετικότητα τῆς ψυχῆς καί εἶναι τέκνο τοῦ θυμοῦ καί τῆς ὀργῆς.»

Επιλεγμένα αποσπάσματα από τόν λόγο «Περί μνησικακίας καί συγχωρητικότητας», τού Αγίου Ιωάννου τού Χρυσοστόμου.
Ολόκληρος ο λόγος εδώ: http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=757

Μνησικακία και συγχωρητικότητα (Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος)

»Κανείς να μη στηρίζεται μόνο στη νηστεία, αν έμεινε αδιόρθωτος στα υπόλοιπα πάθη. Διότι εκείνος που δεν νηστεύει, είναι φυσικό να συγχωρηθεί, όταν ο κύριος λόγος που δεν νήστεψε είναι η ασθένεια του σώματος. Εκείνος όμως που δεν διόρθωσε τα παραπτώματά του, είναι δύσκολο να βρει κάποια απολογία.
Δεν νήστεψες λόγω της σωματικής σου ασθένειας. Πες μου όμως, για ποιό λόγο δεν συμφιλιώθηκες με τους εχθρούς σου; Μήπως και εδώ έχεις να προβάλλεις κάποια σωματική αδυναμία; Αν εξακολουθείς επίσης να έχεις φθόνο και ζήλεια, πες μου, τί απολογία θα δώσεις; Διότι γι' αυτά τα ελαττώματα δεν μπορείς να προβάλλεις λόγους σωματικής ασθένειας. Είναι βέβαια έργο της φιλανθρωπίας του Χριστού, το ότι η εφαρμογή των σπουδαιότερων εντολών, που συνέχουν την πνευματική μας ζωή, δεν παρεμποδίζεται από τη σωματική ασθένεια.»

»Προσπάθησε να καταλάβεις ότι αν μέτραγε ο Θεός όλα εκείνα τα σφάλματά μας που διαπράττουμε προς Αυτόν, δεν θα μπορούσαμε να ζήσουμε ούτε μία ημέρα. Διότι λέει ο προφήτης Δαβίδ: «Εάν, Κύριε, Κύριέ μου, παρατηρήσεις και εξετάσεις με αυστηρότητα τις ανομίες μας, και δεν τις παραβλέψεις, ποιός μπορεί να βαστάξει το βάρος της δικαιοσύνης Σου;» (Ψαλμ. 129, 3).
Και ας αφήσω όλα τα άλλα, όσα γνωρίζει η συνείδηση του καθενός, τα οποία δεν τα ξέρουν οι άλλοι άνθρωποι, αλλά τα γνωρίζει μονάχα ο Θεός, και ας σταθώ στα φανερά και ομολογημένα αμαρτήματα. Αν μας ζητηθεί λόγος για όλα αυτά, ποιά συγχώρηση θα βρούμε;»

»Αν λοιπόν συγχωρήσεις τα αμαρτήματα του πλησίον σου, τα δικά σου τα αμαρτήματα, τα οποία πρόκειται να αποκαλυφθούν τότε, όλα θα διαγραφούν από εδώ και θα φύγεις απ' αυτή τη ζωή, χωρίς να σε συνοδεύει κανένα αμάρτημα απ' όσα έκανες. Ωστε λοιπόν παίρνεις περισσότερα απ\' όσα δίνεις. Διότι είναι αλήθεια ότι πολλές φορές έχουμε υποπέσει σε αμαρτήματα, τα οποία κανείς άλλος έκτος από μας δεν τα γνωρίζει.»

» «Ας μην έχει κανείς από σας μνησικακία στην καρδιά του εναντίον του αδελφού του και την κακία του διπλανού του ας μην την συλλογίζεται ο άνθρωπος» (Ζαχ. 7, 10). Δεν είπε μόνο, συγχώρεσε την κακία, αλλά ούτε στο μυαλό σου να την έχεις, ούτε να τη σκέπτεσαι, συγχώρεσε κάθε είδους οργή, εξαφάνισε την πληγή. Διότι, ενώ σου φαίνεται ότι με το να κρατάς μνησικακία εκδικείσαι τον αδελφό σου, στην ουσία βασανίζεις τον εαυτό σου και, σαν άλλο δήμιο, έχεις βάλει μέσα σου το θυμό να σου ξεσκίζει τα σπλάγχνα.»

»Διότι αν αφήσεις την οργή, επειδή σε παρακάλεσε ο άλλος, σ' εκείνον υπολογίζεται η αρετή. Και αυτό συμβαίνει επειδή εσύ δεν τήρησες την εντολή από σεβασμό προς τον Θεό, αλλά χαρίστηκες σ\' αυτόν που σε παρακάλεσε και το έκανες. Αν όμως, από δική σου απόφαση, χωρίς να έλθει εκείνος που σε λύπησε να σε παρακαλέσει, μό­νος σου εσύ αν τρέξεις πρώτος προς αυτόν —πετώντας από πάνω σου όλο το βάρος της οργής και αφήνοντας κατά μέρος τη ντροπή και το δισταγμό— και συμφιλιωθείς μαζί του, τότε ολόκληρο το κατόρθωμα γίνεται δικό σου και θα λάβεις όλο το μισθό και την ευλογία.»

»Αλήθεια, πώς θα μπορέσεις να υψώσεις τα χέρια σου στον Ουρανό; Πώς θα κινήσεις τη γλώσσα σου να προσευχηθείς; Πώς θα ζητήσεις συγνώμη; Ακόμη κι αν θέλει ο Θεός να σου συγχωρήσει τις αμαρτίες, δεν Του το επιτρέπεις εσύ, επειδή δεν συγχωρείς τις αμαρτίες του αδελφού σου.
Αλλά προφασίζεσαι επίσης ότι ο εχθρός σου είναι σκληρός και άγριος, σαν θηρίο, και του χρειάζεται τιμωρία και εκδίκηση! Ε, γι\' αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει να τον συγχωρήσεις.»

»Αφησέ το στον Θεό και Εκείνος θα διευθετήσει την υπόθεση πολύ καλύτερα απ' ό,τι εσύ θέλεις. Σε σένα έδωσε εντολή μόνο να προσεύχεσαι γι\' αυτόν που σε λύπησε. Το πως τώρα ο Θεός θα παιδαγωγήσει εκείνον, αυτό σε πρόσταξε να το αφήσεις σ\' Αυτόν. Εσύ δεν μπορείς να βρεις μόνος σου το δίκιο σου τόσο, όσο μπορεί ο Θεός να σου το ανταποδώσει, αρκεί μόνο να αναθέσεις το θέμα σ\' Αυτόν.»

»Αν τώρα φροντίζεις να μη γίνει χειρότερος ο εχθρός σου, λόγω της δικής σου υποχωρητικότητας και επιείκειας, πρέπει να ξέρεις και τούτο: Αυτός δεν γίνεται χειρότερος με την επιείκειά σου, αλλά χειροτερεύει από το ότι εσύ δεν συμφιλιώνεσαι μαζί του. Διότι, έστω κι αν αυτός είναι ο πιο αχρείος απ\' όλους, έστω κι αν δεν παραδέχεται το λάθος του και δεν το διακηρύττει, όταν μείνει με τον εαυτό του, θα αποδεχθεί και θα εκτιμήσει τη στάση σου και θα ντραπεί μέσα στην καρδιά του εξαιτίας της πραότητας που εσύ έχεις δείξει. Αν δεν το κάνει αυτό και παραμείνει στην κακία του, ενώ του φέρεσαι τιμητικά και τον περιποιείσαι, ε, τότε θα έχει τον Θεό ως μέγα παιδαγωγό.
Και, για να μάθετε ότι, έστω κι αν εμείς παρακαλέσουμε τον Θεό να συγχωρήσει τους εχθρούς μας και όσους μας έχουν αδικήσει, ο Θεός δεν τους συγχωρεί, αν πρόκειται να γίνουν χειρότεροι με τη δική μας ανεξικακία»

»Διότι, έστω κι αν ακόμα υποθέσουμε, ότι αυτός και τη χειρότερη μορφή κακίας την εκτόξευσε προς εσένα, ακόμη και σ\' αυτή την περίπτωση, έχεις εντολή από τον Θεό όλα να του τα συγχωρήσεις.»

»Αν δεις ένα μέλος σου κομμένο, δεν κάνεις τα πάντα ώστε να το ενώσεις με το σώμα σου; Αυτό κάνε και στην περίπτωση των αδελφών. Οταν τους δεις να κόβουν την αδελφική σχέση και φιλία μαζί σου, γρήγορα σπεύσε να τους επαναφέρεις. Μην περιμένεις να έλθουν πρώτα αυτοί, αλλά εσύ σπεύσε να λάβεις πρώτος τη χάρη, να πάρεις τα βραβεία.
Ενα μόνο εχθρό μας επέτρεψε ο Θεός να έχουμε, τον διάβολο. Με αυτόν ουδέποτε να συμφιλιωθείς. Προς τον αδελφό σου όμως ποτέ να μην έχεις βαριά καρδιά, αλλά, έστω και αν παρεμβληθεί μεταξύ σας κάποια ψυχρότητα, αυτή να είναι παροδική και να μην υπερβαίνει το διάστημα μιας ημέρας. Διότι λέει ο Κύριος: «Ο ήλιος να μη δύει και να σας βρίσκει σε κατάσταση οργής και θυμού» (Εφεσ. 4, 26-27).»

»Πράγματι, αν περάσει μία ημέρα, η ντροπή που αισθάνεσαι γίνεται μεγαλύτερη. Και αν προστεθεί και δεύτερη ημέρα, αυτή αυξάνεται περισσότερο. Κι αν φθάσεις στην τρίτη και στην τέταρτη ημέρα, σίγουρα θα προσθέσεις και πέμπτη. Ετσι οι πέντε γίνονται δέκα, οι δέκα είκοσι, οι είκοσι εκα­τό ημέρες. Και τελικά η πληγή στο τέλος μένει αθεράπευτη. Πραγματικά, όσο περνά ο χρόνος, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από τη συμφιλίωση και την αγάπη.
Σε κανένα απ' αυτά τα παράλογα πάθη να μην πέσεις, αδελφέ. Να μην ντραπείς ούτε να κοκκινίσεις αλλά και ούτε ποτέ να πεις στον εαυτό σου: Πριν από λίγο είπαμε ο ένας προς τον άλλο τόσες βρισιές, αναρίθμητα λόγια, άρρητα ρήματα, και τώρα θα τρέξω να συμφιλιωθώ; Και ποιός δεν θα μου κατηγορήσει την τόση ελαφρότητα;
Κανένας σκεπτόμενος άνθρωπος δεν θα σου κατηγορήσει την καλή σου διάθεση. Αλλά, αν μείνεις αδιάλλακτος, τότε όλοι θα γελάσουν εις βάρος σου, τότε θα δώσεις πολύ τόπο στον διάβολο. Γιατί δεν γίνεται δυσκολοδιάλυτη η έχθρα μόνο όταν χρονίζει στην ψυχή, αλλά επιβαρύνεται και από τις καταστάσεις που παρεμβάλλονται. Πράγματι, όπως η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών, έτσι και η έχθρα υποστασιοποιεί ανύπαρκτα αμαρτήματα.»

»Αμαρτήσαμε με πολλές και μεγάλες αμαρτίες και ήλθαμε στα χέρια με τον συνάνθρωπό μας και μ\' όλα αυτά παροργίσαμε τον Δεσπότη μας. Εκείνος μας έδωσε, λόγω της φιλανθρωπίας Του, αυτό το δρόμο της συναλλαγής και της συγχωρητικότητας. Ας μην προδώσουμε λοιπόν αυτό τον πολύτιμο θησαυρό.»

»Αν συγχωρήσεις λίγα, τότε λίγα θα σου συγχωρηθούν. Αν συγχωρήσεις πολλά, πολλά θα σου συγχωρηθούν. Αν συγχωρήσεις τον άλλο ειλικρινά και από την καρδιά σου, κατά τον ίδιο τρόπο θα συγχωρήσει και ο Θεός εσένα. Αν μετά τη συγχώρηση κάνεις φίλο τον αδελφό, έτσι φιλικά θα διάκειται ο Θεός και προς εσένα. Ωστε, όσο πιο πολύ αμάρτησε ο αδελφός προς εμάς, με τόση μεγαλύτερη προθυμία πρέπει να σπεύδουμε να τον συγχωρούμε, επειδή, μ\' αυτό τον τρόπο γίνεται αίτιος για να μας συγχωρηθούν τα μεγάλα μας αμαρτήματα.
Θέλεις να μάθεις ότι δεν θα λάβουμε καθόλου συγχώρηση, αν μνησικακούμε και ότι δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να μας απαλλάξει από τα δεινά που επιφέρει η μνησικακία; »

»Μη μου λες «παρακάλεσα πολύ τον αδελφό, τον ικέτευσα, έπεσα στα πόδια του και δεν πέτυχα να συμφιλιωθώ». Μην απομακρυνθείς, αν προηγουμένως δεν συμφιλιωθείς. Διότι ο Κύριος δεν είπε «άφησε το δώρο σου και πήγαινε να παρακαλέσεις τον αδελφό σου», αλλά «πήγαινε να συμφιλιωθείς». Ωστε κι αν ακόμα έχεις παρακαλέσει πολύ τον αδελφό, μην απομακρυνθείς, αν προηγουμένως δεν τον πείσεις να συμφιλιωθεί μαζί σου.»

»Ισχυρίζεσαι όμως ότι πολλές φορές τον παρακάλεσες τον αδελφό να σε συγχωρήσει και αυτός πάρα πολλές φορές σε έδιωξε! Αλλά γι' αυτή σου την υπομονή θα πάρεις περισσότερη Χάρη. Διότι, όσο εκείνος επιμένει στη φιλονικία και στην έχθρα, και εσύ παραμένεις και παρακαλείς, τόσο περισσότερο αυξάνεται η αμοιβή σου. Με όση μεγαλύτερη δυσκολία επιτυγχάνεται το κατόρθωμα και όσο μεγαλύτερο κόπο απαιτεί η συμφιλίωση, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κατάκριμα για τον εχθρό σου, ενώ για σένα θα είναι λαμπρότεροι οι στέφανοι της υπομονής και της καρτερίας.
Αλλά, για το θέμα της συμφιλίωσης και της συγχωρητικότητας, ας μην πλέκουμε μόνο εγκώμια με λόγια, παρά ας κάνουμε τα λόγια μας πράξη. Και ας μην αποχωρισθούμε τον αδελφό με τον οποίο ψυχρανθήκαμε, αν προηγουμένως δεν επανέλθουμε στην προηγούμενη φιλία. »

»Μην τολμάς με άνιπτα χέρια να αγγίξεις την ιερή θυσία, τη Θεία Κοινωνία, έστω κι αν είναι μεγάλη ανάγκη. Μην προσέρχεσαι με ακάθαρτη ψυχή. Αυτό είναι χειρότερο από το να μην κοινωνήσεις και φέρνει σε σένα μεγαλύτερη κόλαση. Διότι δεν υπάρχει τίποτε που να γεμί­ζει περισσότερο την ψυχή με ακαθαρσία, όσο η οργή και η μνησικακία που φωλιάζει μέσα της. Οπου δε υπάρχει θυμός και οργή, το πνεύ­μα της πραότητας δεν πνέει πλέον εκεί. Και όταν ο άνθρωπος είναι έρημος από Άγιο Πνεύμα, ποιά ελπίδα σωτηρίας έχει; Πότε θα βαδίσει την οδό της σωτηρίας;
Μη λοιπόν, αγαπητέ, ενώ θέλεις να αμυν­θείς κατά του εχθρού σου, καταγκρεμίζεις τον εαυτό σου και τον στερείς από την προστασία του Θεού. Κι αν ακόμα είναι δύσκολο το πράγ­μα, είναι αρκετό το μέγεθος της τιμωρίας, που φέρνει η παρακοή προς την εντολή αυτή του Θεού, να σηκώσει και τον πιο αδρανή και νω­θρό άνθρωπο και να τον πείσει να υπομείνει για χάρη της κάθε κόπο. Ο λόγος μας έχει ήδη αποδείξει ότι είναι πολύ εύκολο, αν αυτό βέ­βαια το θέλουμε.
Λοιπόν, ας μην αδιαφορήσουμε για την πνευματική μας ζωή και ας κάνουμε τα πάντα, ώστε να πλησιάσουμε την αγία Τράπεζα χωρίς να έχουμε κανέναν εχθρό, δηλαδή να είμαστε με όλους συμφιλιωμένοι. Και να ξέρουμε ότι κα­νένα από τα προστάγματα του Θεού δεν είναι δύσκολο, αν εμείς είμαστε προσεκτικοί και νη­φάλιοι...

Σ\' Αυτόν ανήκει η δόξα στους αιώνες. Αμήν.»

Η επιλογή έγινε μέ γνώμωνα τίς ανάγκες τού forum. Η ωφέλεια από τήν συνολική ανάγνωση τού λόγου θά είναι σίγουρα μεγαλύτερη.
Γιά μία ακόμα φορά εδώ: http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=757